कम्बोजदेशः

ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា
प्रेः राजानाचक्रः कम्बुचेआ
कम्बोजराज्यम्

ध्वजः राजचिह्नम्
ध्येयवाक्यम्: जातिः, शासना, श्रीमहान् राजा
राष्ट्रगीतम्: नोकोरराज् (राजराज्यम्)
[[Image:{{{image_map}}}|250px|center|Location of कम्बोजम्]]
राजधानी	फ्नोम्पेन् {{{latd}}}° {{{latm}}}' {{{latNS}}} {{{longd}}}° {{{longm}}}' {{{longEW}}}
बृहत्तमं नगरम्	फ्नोम्पेन्
देशीयता	कम्बोजीयः
व्यावहारिकभाषा(ः)	खमेर्
प्रादेशिकभाषा(ः)	{{{regional_languages}}}
राष्ट्रीयभाषा(ः)	अधिकारलिपिः
सर्वकारः	संविधानात्मकं राजतन्त्रात्मकं राज्यं
- नृपः	नरोत्तमशिहमोनिः
- प्रधानमन्त्रिणी	हून् मानेत्
विधानसभा	{{{legislature}}}
{{{sovereignty_type}}} {{{established_events}}}	{{{established_dates}}}
विस्तीर्णम्
- आविस्तीर्णम्	१८१०३५ कि.मी2  ({{{area_rank}}})
	{{{area_sq_mi}}} मैल्2
- जलम् (%)	{{{percent_water}}}
जनसङ्ख्या
- {{{population_estimate_year}}}स्य माकिम्	१७६३८८०१ ({{{population_estimate_rank}}})
- सान्द्रता	९४।४/कि.मी2({{{population_density_rank}}}) {{{population_density_sq_mi}}}/मैल्2
राष्ट्रीयः सर्वसमायः (PPP)	{{{GDP_PPP_year}}}स्य माकिम्
- आहत्य	{{{GDP_PPP}}} ({{{GDP_PPP_rank}}})
- प्रत्येकस्य आयः	{{{GDP_PPP_per_capita}}} ({{{GDP_PPP_per_capita_rank}}})
राष्ट्रीयः सर्वसमायः (शाब्द)	{{{GDP_nominal_year}}}स्य माकिम्
- आहत्य	{{{GDP_nominal}}} ({{{GDP_nominal_rank}}})
- प्रत्येकस्य आयः	{{{GDP_nominal_per_capita}}} ({{{GDP_nominal_per_capita_rank}}})
Gini({{{Gini_year}}})	{{{Gini}}} ({{{Gini_rank}}})
मानवसंसाधन सूची ({{{HDI_year}}})	{{{HDI}}} ({{{HDI_category}}})({{{HDI_rank}}})
मुद्रा	रियाल् (៛), अमेरिकीय डॉलर् ({{{currency_code}}})
कालमानः	इण्डोचीनकालमानम् (UTC+०७:००)
वाहनचालनविधम्	{{{drives_on}}}
अन्तर्जालस्य TLD	.kh
दूरवाणीसङ्केतः	++८५५

कम्बोजदेशः (कम्बोजराज्यम् ) दक्षिणपूर्व-जम्बुद्वीपयाः स्थलभागे स्थितम् एकं राष्ट्रम् अस्ति। अस्य उत्तरपश्चिमे थैलाण्ड्-देशः, उत्तरदिशि लाओस्-देशः, पूर्वे चम्पादेशः, च दक्षिणपश्चिमे थैलाण्ड्-सागरस्य तटरेखा अस्ति। एतत् राष्ट्रं १,८१,०३५ वर्गसहस्रयोजनम्-परिमाणं व्याप्य स्थितम् अस्ति, यत्र मेकोंग्-नदीः टोनले-सप्त्-सरोवरं च मिलित्वा निम्नभूमिः प्रमुखं भूभागं निर्माति। एषः प्रदेशः उष्णकटिबन्धीय-जलवायुनाः अधीनः अस्ति।

कम्बोजदेशे प्रायः १.७ कोट्यधिकं जनसंख्या अस्ति, यत्र बहवः जनाः खमेर्-जातीयाः सन्ति। राजधानी च प्रमुखतमं नगरं फ्नोम्पेन् इति अस्ति, तस्य अनन्तरं सियं-रीप्, बट्टम्बाङ् इत्यादीनि नगराणि प्रमुखानि।

शकसंवत् ७२४ तमे वर्षे (ई.सन् ८०२), जयवर्मा-द्वितीयः स्वं राजा इति घोषयन् चेनलाखमेर्-राजपुत्रान् एकीकृत्य "कम्बुज" इति नाम्ना समवायं कृतवान्। एषः क्षणः खमेर्-साम्राज्यस्य आरम्भः अभवत्। भारतीयसंस्कृत्या प्रभावितं एतत् राज्यं प्रथमं हिन्दुधर्मस्य, अनन्तरं बौद्धधर्मस्य च दक्षिणपूर्व-आशियायां प्रसारणं कृतवती। धार्मिक-स्थापत्यपरियोजनाः अपि समग्रे प्रदेशे आरब्धाः, यत्र अङ्कोर्-वाट् इति प्रसिद्धं मन्दिरं प्रमुखं।

पञ्चदशशतके शक्तिह्रासः आरब्धः। शकसंवत् १७८५ तमे वर्षे (ई.सन् १८६३) कम्बोजदेशः फ्रान्स्-देशस्य संरक्षितराज्यम् अभवत्। द्वितीयमहायुद्धे जापान्-देशेन अधिगृहीते, शकसंवत् १९७५ तमे वर्षे (ई.सन् १९५३) फ्रान्स्-देशात् स्वतन्त्रता घोषिता। चम्पादेशः-युद्धस्य समये गृहयुद्धः जातः, शकसंवत् १९९२ तमे वर्षे (ई.सन् १९७०) अमेरिकासम्बद्धं खमेर्-गणराज्यम् स्थाप्य, शकसंवत् १९९७ तमे वर्षे (ई.सन् १९७५) कम्युनिष्ट्-खमेर्-रूज् दलस्य अधीनता प्राप्ता। तेन १९७५-१९७९ पर्यन्तं कम्बोज-नरसंहारः अपि कृतः। पश्चात् चम्पादेशः-कम्बोजयुद्धे ते अपास्ताः।

शकसंवत् २०१३ तमे वर्षे (ई.सन् १९९१) पेरिस्-शान्तिसन्धिना संयुक्तराष्ट्रसङ्घcस्य शान्तिसेवानिर्वाहेण शान्तिः पुनः स्थापिता। नवसंविधानं निर्मितम्, शकसंवत् २०१५ तमे वर्षे (ई.सन् १९९३) सामान्यनिर्वाचनं सम्पन्नम्। दीर्घकालीन-विद्रोहाः समाप्ताः। शकसंवत् २०२४ तमे वर्षे (ई.सन् १९९७) हून्-सेन् इत्यस्मिन् प्रधानमन्त्रिणि शक्तिसङ्ग्रहः जातः, कम्बोजजनदलस्य (कम्बोजजनपक्षः) अधीनता अपि प्राप्ता।

कम्बोजदेशः एकं संविधानात्मकं राजतन्त्रात्मकं बहुदलीय-राज्यं अस्ति, यद्यपि कम्बोजजनपक्षः प्रमुखं राजनैतिकं दलं अस्ति। संयुक्तराष्ट्रसङ्घ एषः राष्ट्रः न्यूनविकसितदेशः इति वर्गीकृतः। कृषिः प्रमुखः आर्थिकविभागः अस्ति, वस्त्रनिर्माणं, निर्माणकार्यं, पर्यटनं च वर्धमानं, यैः विदेशीयनिवेशः अन्तर्राष्ट्रीयव्यापारः च वृद्धिं प्राप्तवन्तौ।

भ्रष्टाचारः, मानवाधिकारसमस्या, वननाशः च युद्धोत्तरविकासे प्रमुखाः चुनौतीः सन्ति। खमेर्-भाषा अधिकारभाषा च प्रमुखं भाषायाः रूपं अस्ति। बौद्धधर्मः प्रमुखः धर्मः। देशस्य संस्कृतिः अङ्कोर्-साम्राज्यस्य धरोहरया अन्तर्राष्ट्रीयप्रभावैः च निर्मिता।

शब्दोत्पत्तिः

कम्बोजराज्यम् इति अधिकारनामकम्। "कम्बोडिया" इति अङ्ग्लशब्दः फ्रान्स्-देशीय "कम्बोद्ज" इत्यस्य अङ्ग्लीकरणम्, यः खमेर्-भाषायाः "कम्पुचेआ" इत्यस्य रूपान्तरणम्। "कम्पुचेआ" इत्येतत् खमेर्-राज्यस्य संक्षिप्तं नाम। एषः शब्दः संस्कृतस्य "कम्बोजदेशः" इत्यस्मात् उत्पन्नः, यत्र "देशः" इति "भूमिः", "कम्बोजः" इति "कम्बु" इत्याख्यस्य प्राचीनभारतीयमहर्षेः वंशजाः इत्यर्थः।

विद्वान् जॉर्ज् कोएडस् इत्यनेन दशमशताब्द्यां लिखिते एका अभिलेखे उल्लेखः कृतः, यत्र "कम्बु-स्वयम्भुवः" इत्याख्यः एकः तपस्वी "मेरा" इत्याख्यया दिव्यकन्यया सह मिलित्वा "सौरराजवंशः" आरब्धः। एषः वंशः चेनला-राजा "श्रुतवर्मा" तस्य पुत्रः "श्रेष्ठवर्मा" च आरभ्य प्रवहति। कोएडस् इत्यनेन एषः आख्यानः दक्षिणभारते उत्पन्नः इति अभिप्रेतम्, यः काञ्ची-पल्लववंशस्य उत्पत्तिकथायाः संस्करणम् इति मन्यते।