त्रयः मूर्खाः (३ इडियट्स्)

त्रयः मूर्खाः इति चलचित्रम् भारतदेशीयं हिन्दीभाषायाम् निर्मितं २००९ तमवर्षे प्रकाशितं यौवनावस्थायाः सामाजिक-व्यङ्ग्य-नाट्य-हास्यप्रधानं चलचित्रम् अस्ति। अस्य लेखनं, सम्पादनं, निर्देशनं च राजकुमार हिरानी इत्यनेन कृतम्, सहलेखनं अभिजात् जोशी इत्यनेन, निर्माणं च विद्धु विनोद् चोप्रा इत्यनेन कृतम्। प्रमुखपात्रेषु आमिर् खान्, आर्. माधवन्, शर्मन् जोशी च दृश्यन्ते, सहपात्रेषु करीना कपूर्, बोमन् इरानी, मोना सिंह्, ओमी वैद्य च दृश्यन्ते।

कथायाः प्रस्तुति द्वाभ्याम् समकालीन-कालरेखाभ्याम् क्रियते—एकं वर्तमानकाले, अपरं दशवर्षपूर्वे। कथा त्रयाणां अभियान्त्रिकीमहाविद्यालये पठतां छात्राणां मैत्रीं अनुसरति, यः भारतीयशिक्षापद्धत्याः अन्तःस्थितं पितृप्रधानं दृष्टिकोणं व्यङ्ग्येन प्रकाशयति।

एषः चलचित्रः चेतन् भगत् इत्यस्य "फाइव् पॉइण्ट् समवन्" इत्याख्यायाः उपन्यासस्य शिथिलानुकूलनम् अस्ति। चलचित्रं विनोद् चोप्रा फिल्म्स् इत्याख्यायाः ध्वजान्तर्गतं निर्मितम्। अस्मिन् चलचित्रे रेम्या जोसे, मोहम्मद् इद्रीस्, जहाँगीर् पेन्टार्, सोनम् वाङ्चुक् इत्यादीनां भारतीयानां वास्तविकानां आविष्काराणां समावेशः कृतः। सोनम् वाङ्चुक् इत्यस्य जीवनम् आमिर् ख़ानस्य पात्रस्य प्रेरणास्रोतः अभवत्।

२४ डिसेम्बर् २००९ तमे दिने प्रकाशिते, एषः चलचित्रः समीक्षकैः अत्यन्तं प्रशंसितम्। निर्देशनम्, विषयवस्तु, हास्यः, कथा, पटकथा, सङ्गीतम्, अभिनयः च प्रशंसां प्राप्तवन्तः। भारतदेशे प्रथमसप्ताहे सर्वाधिकं आयः प्राप्तः, उद्घाटनदिने च सर्वाधिकं संग्रहं कृतवान्। पश्चात् एषः चलचित्रः चीनदेशे, जापानदेशे च अपि सफलः जातः। विश्वस्तरे एषस्य आयः ₹४६० कोट्यः (₹४६००००००००) प्राप्तः, यः २०१३ तमे वर्षे धूम् ३ इत्यनेन अतिक्रान्तः।

सप्तपञ्चतमे राष्ट्रीयचलचित्रपुरस्कारे, एषः चलचित्रः ३ पुरस्कारान् प्राप्तवान्—तत्र सर्वश्रेष्ठं लोकप्रियं पारिवारिकं चलचित्रम् अपि अस्ति। देव्.डी इत्यनेन सह ६ पुरस्कारान् प्राप्तवान्—तत्र सर्वश्रेष्ठं चलचित्रम्, सर्वश्रेष्ठं निर्देशकः (हिरानी), सर्वश्रेष्ठं सहायकनटः (इरानी) च अन्तर्भवन्ति। विदेशे जापानदेशस्य विडियोयासन् पुरस्कारे मुख्यं पुरस्कारं प्राप्तम्, जापान अकादमी पुरस्कारे, बीजिङ् अन्तरराष्ट्रीयचलचित्रोत्सवे च नामनिर्देशः प्राप्तः।

एषः चलचित्रः भारतदेशे शिक्षायाः प्रति दृष्टिकोणं परिवर्तितवान्। चीनदेशे, दक्षिणकोरियायाम् च अपि अस्य सामाजिकं प्रभावः दृष्टः। एषः चलचित्रः तमिळ् भाषायाम् "नन्बन्" (२०१२) इत्याख्यया पुनर्निर्मितम्, यः समीक्षया च व्यापारतः च सफलः जातः। मेक्सिकोदेशे "त्रे इडियोतास्" (२०१७) इत्याख्यया अपि पुनर्निर्मितम्

कथा

चतुररामलिङ्गः, यः एकः सफलः व्यवसायी अस्ति, स्वस्य पुरातनमहाविद्यालयसहपाठिनौ—फर्हान् कुरैशीं राजु रस्तोगिं च—दशवर्षपूर्वं कृतं प्रतिस्पर्धाप्रतिज्ञां स्मारयति, या तस्य शत्रुतुल्येन सहपाठिना रञ्च्छोदासः "राञ्चो" शामलदासचञ्चदेन सह आसीत्। चतुरः प्रसिद्धं आविष्कारकं फुनसुखवाङ्डुं सह व्यापारसम्बन्धं समाप्तुं भारतं प्रत्यागतः। त्रयः जनाः राञ्चोः अन्वेषणाय शिमलां गच्छन्ति, दिल्ल्यां स्थिते "इम्पीरियल् अभियान्त्रिकीमहाविद्यालये" (ICE) स्वं छात्रकालं स्मरन्तः।

महाविद्यालये राञ्चः अध्ययनस्य प्रति अत्यन्तं उत्साही आसीत्, यः कठोरः महाविद्यालयनिदेशकः डॉ. वीरु सहस्त्रबुद्धे ("वायरस") इत्यनेन सह बारं बारं संघर्षं कृतवान्। यदा जयलोबः इत्याख्यः छात्रः परियोजनां न समर्प्य स्नातकपदं न प्राप्तवान्, तदा राञ्चः तस्य साहाय्यं कर्तुं प्रयत्नं कृतवान्। किन्तु जयः आत्महत्या कृतवान्। राञ्चः निदेशकं प्रति छात्रेषु अतिकठिनं दाबं आरोपयति इति आरोपं कृत्वा तं प्रतिपद्यति, किन्तु निदेशकः तं तिरस्करोति।

पश्चात् निदेशकः फर्हानं राजुं च निलम्बयितुं धमयति। त्रयः जनाः तयोः गृहं गत्वा वार्तालापं कुर्वन्ति। तस्यां रात्रौ, राजोः गृहं त्यक्त्वा, ते विवाहे गच्छन्ति, न जानन्तः यत् सा विवाहः मोना इत्यस्याः, या वायरसस्य पुत्री अस्ति। मोनायाः अनुजा पिया तान् दृष्ट्वा वायरसं सूचयति। वायरसः फर्हानं राजुं च राञ्चेन सह सम्बन्धं न स्थापयितुं चेतयति। अतः राजुः चतुरेण सह वासं आरभते, यः स्मरणेन अध्ययनं करोति।

राञ्चः फर्हानं सह चतुरस्य हिन्दीभाषणं परिवर्तयति, यः हिन्दीभाषायां निपुणः नास्ति। भाषणं वायरसं शिक्षामन्त्रिणं च उद्दिश्य आसीत्, यः चतुरं लज्जितं करोति। चतुरः राञ्चं प्रतिस्पर्धायै आमन्त्रयति—दशवर्षे को अधिकं सफलः भविष्यति इति।

परीक्षायाः पूर्वं राजोः पितुः अपस्मारः भवति। राञ्चः पिया च तं चिकित्सालयं नयतः। परीक्षा समाप्त्यां वायरसः राञ्चं प्रति शपथं करोति यत् फर्हानं राजुं च स्नातकपश्चात् कार्यं न लप्स्येते।

राञ्चः स्वमित्रेभ्यः स्वस्य भावनां प्रकाशयति—फर्हानस्य रुचिः छायाचित्रणं, अभियान्त्रिकी न। राजुः आत्मविश्वासे न्यूनः। ते स्वस्वसमस्याः स्वीकरोति, राञ्चः पियायै स्वप्रेमं प्रकाशयति। ते त्रयः वायरसस्य गृहं प्रविशन्ति, राञ्चः पियायै प्रेमं कथयति, राजुः वायरसस्य पत्रपेटिकायां मूत्रं करोति। वायरसः राजुं चिनोति, तं निष्कासयितुं धमयति यदि सः राञ्चं विश्वासघातं न करिष्यति।

राजुः आत्महत्या प्रयत्नं करोति, यः बहुमासान् पक्षाघातेन पीडितः भवति। वायरसः तस्य निष्कासनं निरस्तं करोति। राजुः पुनः स्वस्थः भूत्वा कार्यसाक्षात्कारे सफलः भवति। फर्हानः पितरं छायाचित्रणाय सम्मतिं प्राप्तवान्। वायरसः राजोः सफलतया लज्जितः, कठिनं परीक्षा-पत्रं रचयति। पियायाः साहाय्येन राञ्चः फर्हानः च प्रश्नपत्रं प्रतिलिपिं कुर्वन्ति, किन्तु राजुः तं त्यजति। त्रयः अपि पकडायाः पतन्ति, निष्कासिताश्च भवन्ति।

पिया पितरं प्रति क्रुद्धा भवति, यः पुत्रं लेखकं भविष्यति इति स्वप्नं त्यक्त्वा अभियान्त्रिकीं प्रति दाबं कृतवान्। तस्य रात्रौ, यदा त्रयः महाविद्यालयं त्यक्तुं सज्जाः, तदा वर्षा आरभते, मोना गर्भिणी च प्रसवाय सज्जा। चिकित्सालयं प्राप्तुं अशक्ये, राञ्चः महाविद्यालये प्रसवव्यवस्था करोति। पियायाः निर्देशेन सफलः प्रसवः भवति। वायरसः कृतज्ञः भूत्वा निष्कासनं निरस्तं करोति, स्वं "स्पेस् पेन्" राञ्चे दत्तवान्, यः तं योग्यं उत्तराधिकारीं मन्यते। स्नातकदिने राञ्चः अदृश्यः भवति।

वर्तमानकाले, फर्हानः राजुः चतुरः च शिमलां गत्वा राञ्चस्य गृहं गच्छन्ति। तत्र ते जानन्ति यत् राञ्चः वास्तवतः "छोटे" इत्याख्यः अस्ति। सः धनाढ्यकुटुम्बस्य वारसस्य स्थानं गृहीत्वा अभियान्त्रिकीपदं प्राप्तवान्। राञ्चः सूचयति यत् "छोटे" लद्दाखे अस्ति। ते तत्र गच्छन्ति, मार्गे पियायाः विवाहं विघ्नयन्ति, सा तैः सह गच्छति।

लद्दाखे ते "छोटे" इत्याख्यं विद्यालयं सञ्चालयन्तं पश्यन्ति। सः पियायाः विवाहप्रस्तावं स्वीकरोति, मित्रैः पुनः मिलति। चतुरः तं विद्यालयगुरुं इति उपहासं करोति, किन्तु जानाति यत् सः एव फुनसुखवाङ्डुः अस्ति। चतुरः पराजयं स्वीकरोति, मित्राणि हास्यं कुर्वन्तः पलायन्ते, चतुरः व्यापारपत्रं लेखनीं च गृहीत्वा तान् अनुगच्छति।