"शर्करा" इत्यस्य संस्करणे भेदः
Content deleted Content added
अयम् अपि भारते सज्जीक्रियमाणः सस्यजन... नवीन पृष्ठं निर्मीत अस्ती |
No edit summary |
||
पङ्क्तिः १: | पङ्क्तिः १: | ||
[[चित्रम्:Sugar 2xmacro.jpg|thumb|200px|right]] |
|||
अयम् अपि [[भारतम्|भारते]] सज्जीक्रियमाणः सस्यजन्यः आहारपदार्थः । एतां शर्कराम् आङ्ग्लभाषायां Gravel Sugar अथवा Cristal Sugar इति वदन्ति । अस्याः वैज्ञानिकं नाम अस्ति Saccharum officinarium इति । खण्डशर्करायाः चूर्णीकृतं रूपम् एव शर्करा । अतः एव शर्करा “सिता” इति अपि उच्यते । भारतीयानां पाकशालायां तु शर्करा सर्वदा भवति एव । [[चायं]], [[काफी]], [[फलरसः]] इत्यादीनां पानीयानां निर्माणे शर्करा अधिकतया उपयुज्यते । एतद्विना अपि मधुरभक्ष्याणां निर्माणे अपि महता प्रमाणेन उपयुज्यते शर्करा । [[मधुमेहः|मधुमेह]]रोगेण पीडिताः केवलम् अस्याः शर्करायाः उपयोगं न कुर्वन्ति । |
|||
अयम् अपि [[भारतम्|भारते]] सज्जीक्रियमाणः सस्यजन्यः आहारपदार्थः । एतां शर्कराम् आङ्ग्लभाषायां Gravel Sugar अथवा Cristal Sugar इति वदन्ति । अस्याः वैज्ञानिकं नाम अस्ति Saccharum officinarium इति । खण्डशर्करायाः चूर्णीकृतं रूपम् एव शर्करा । अतः एव शर्करा “सिता” इति अपि उच्यते । शर्कराम् इक्षुदण्डतः उत्पादयन्ति । भारतीयानां पाकशालायां तु शर्करा सर्वदा भवति एव । [[चायं]], [[काफी]], [[फलरसः]] इत्यादीनां पानीयानां निर्माणे शर्करा अधिकतया उपयुज्यते । एतद्विना अपि मधुरभक्ष्याणां निर्माणे अपि महता प्रमाणेन उपयुज्यते शर्करा । [[मधुमेहः|मधुमेह]]रोगेण पीडिताः केवलम् अस्याः शर्करायाः उपयोगं न कुर्वन्ति । |
|||
===आयुर्वेदस्य अनुसारम् अस्याः शर्करायाः स्वभावः=== |
===आयुर्वेदस्य अनुसारम् अस्याः शर्करायाः स्वभावः=== |
||
[[चित्रम्:Sucre blanc cassonade complet rapadura.jpg|thumb|200px|left|विभिन्नानां वर्णानां शर्करा]] |
|||
शर्करा मधुररुचियुक्ता, श्वेतवर्णीया च । [[वातः|वातं]] [[पित्तं]] च शमयति शर्करा । दाहशमनम् अपि करोति । सुशीतला इति कारणेन शुक्रवृद्धिं करोति । |
शर्करा मधुररुचियुक्ता, श्वेतवर्णीया च । [[वातः|वातं]] [[पित्तं]] च शमयति शर्करा । दाहशमनम् अपि करोति । सुशीतला इति कारणेन शुक्रवृद्धिं करोति । |
||
“खण्डस्तु सिकतारूपं सुश्वेतं शर्करा सिता । |
:'''“खण्डस्तु सिकतारूपं सुश्वेतं शर्करा सिता ।''' |
||
सिता सुमधुरा रुच्या वातपित्तास्रदाहहृत् ।। |
:'''सिता सुमधुरा रुच्या वातपित्तास्रदाहहृत् ।।''' |
||
मूर्छछर्दिज्वरान् हन्ति सिशीतशुक्रकारिणी ॥“ (भावप्रकाशः) |
:'''मूर्छछर्दिज्वरान् हन्ति सिशीतशुक्रकारिणी ॥“''' (भावप्रकाशः) |
||
[[चित्रम्:Cut sugarcane.jpg|thumb|200px|left|शर्करानिर्माणार्थं सङ्गृहीताः इक्षुदण्डाः]] |
|||
:१. |
:१. शर्करायोजितं [[निम्बूकम्|निम्बूक]]पानीयं दाहे, ज्वरे, आम्लपित्तादिषु रोगेषु हितकरम् । |
||
:२. छर्दिरोगस्य निमित्तम् अपि (प्रयाणसमये जायमानं वमनम्) शर्करा हितकरी । मुखे शर्करां संस्थाप्य तेन उत्पद्यमानं जलं गिलनीयम् । |
:२. छर्दिरोगस्य निमित्तम् अपि (प्रयाणसमये जायमानं वमनम्) शर्करा हितकरी । मुखे शर्करां संस्थाप्य तेन उत्पद्यमानं जलं गिलनीयम् । |
||
:३. शर्करां क्षीरे योजयित्वा रात्रौ शयनात् पूर्वं पीतं चेत् शुक्रवृद्धिः भवति, सुखनिद्रा अपि प्राप्यते । |
:३. शर्करां [[दुग्धम्|क्षीरे]] योजयित्वा रात्रौ शयनात् पूर्वं पीतं चेत् शुक्रवृद्धिः भवति, सुखनिद्रा अपि प्राप्यते । |
||
:४. शर्करा मधुररसयुक्ता इति कारणात् सा देहस्य पुष्टिकरी, प्राणकरी, बलकरी च । |
:४. शर्करा मधुररसयुक्ता इति कारणात् सा देहस्य पुष्टिकरी, प्राणकरी, बलकरी च । |
||
:५. शर्करा वातं पित्तं च शमयति । |
:५. शर्करा [[वातः|वातं]] [[पित्तं]] च शमयति । |
||
:६. शर्करा दाहं शमयति । अतः मूर्छायां ज्वरबाधायां जानुवेदनायां च उपयोक्तुं शक्यते । |
:६. शर्करा दाहं शमयति । अतः मूर्छायां ज्वरबाधायां जानुवेदनायां च उपयोक्तुं शक्यते । |
||
:७. शुभ्रश्वेतवर्णीया शर्करा अत्यन्तं रुचिकरी, रुचिवर्धिका अपि । |
:७. शुभ्रश्वेतवर्णीया शर्करा अत्यन्तं रुचिकरी, रुचिवर्धिका अपि । |
||
:८. |
:८. [[कफः|कफ]]प्रकोपस्य काले तन्नाम वसन्तऋतौ, शिशिरऋतौ च शर्करा न उपयोक्तव्या । |
||
:९. कफजेषु रोगेषु, कफप्रकृतियुक्ताः च शर्करायाः उपयोगं न कुर्युः । |
:९. कफजेषु रोगेषु, कफप्रकृतियुक्ताः च शर्करायाः उपयोगं न कुर्युः । |
||
:१०. मधुमेहरोगे, स्थौल्यसमस्यायाम्, अग्निदौर्बल्ये, आमावस्थायां च शर्करायाः उपयोगः न करणीयः । |
:१०. [[मधुमेहः|मधुमेहरोगे]], स्थौल्यसमस्यायाम्, अग्निदौर्बल्ये, आमावस्थायां च शर्करायाः उपयोगः न करणीयः । |
||
:११. यद्यपि शर्करा अत्यन्तं रुचिकरी तथापि कुत्रचित् |
:११. यद्यपि शर्करा अत्यन्तं रुचिकरी तथापि कुत्रचित् श्वेतविषम् (White Poison) इति वदन्ति । अतः मितप्रमाणेन उपयोगः हितकरः । |
||
[[af:Suiker]] |
|||
[[ar:سكر]] |
|||
[[an:Zucre]] |
|||
[[as:চেনী]] |
|||
[[gn:Eiratã]] |
|||
[[bn:চিনি]] |
|||
[[zh-min-nan:Thn̂g]] |
|||
[[be:Цукар]] |
|||
[[be-x-old:Цукар]] |
|||
[[bg:Захар]] |
|||
[[bs:Šećer]] |
|||
[[ca:Sucre]] |
|||
[[cv:Сахăр]] |
|||
[[cs:Cukr]] |
|||
[[sn:Shuga]] |
|||
[[cy:Siwgr]] |
|||
[[da:Sukker]] |
|||
[[de:Zucker]] |
|||
[[nv:Áshįįh łikan]] |
|||
[[en:Sugar]] |
|||
[[el:Ζάχαρη]] |
|||
[[es:Azúcar]] |
|||
[[eo:Sukero]] |
|||
[[eu:Azukre]] |
|||
[[fa:شکر]] |
|||
[[fr:Sucre]] |
|||
[[fy:Sûker]] |
|||
[[gd:Siùcar]] |
|||
[[gl:Azucre]] |
|||
[[ko:설탕]] |
|||
[[hi:शक्कर]] |
|||
[[hr:Šećeri]] |
|||
[[io:Sukro]] |
|||
[[ig:Ńnú odẹne]] |
|||
[[id:Gula]] |
|||
[[ia:Sucro]] |
|||
[[iu:ᓱᑲᒃ]] |
|||
[[is:Matarsykur]] |
|||
[[it:Zucchero]] |
|||
[[he:סוכר]] |
|||
[[jv:Gula]] |
|||
[[kn:ಸಕ್ಕರೆ]] |
|||
[[ka:შაქარი]] |
|||
[[kk:Қант]] |
|||
[[rw:Isukari]] |
|||
[[sw:Sukari]] |
|||
[[ht:Sik (materyo)]] |
|||
[[la:Saccharum]] |
|||
[[lv:Cukurs]] |
|||
[[lt:Cukrus]] |
|||
[[ln:Sukáli]] |
|||
[[jbo:sakta]] |
|||
[[hu:Cukor]] |
|||
[[mk:Шеќер]] |
|||
[[ml:പഞ്ചസാര]] |
|||
[[arz:سكر]] |
|||
[[ms:Gula]] |
|||
[[mdf:Захар]] |
|||
[[mn:Элсэн чихэр]] |
|||
[[nl:Tafelsuiker]] |
|||
[[cr:Kashiuasht]] |
|||
[[new:चिनी]] |
|||
[[ja:砂糖]] |
|||
[[ce:Шекар]] |
|||
[[no:Sukker]] |
|||
[[nn:Sukker]] |
|||
[[nrm:Chucre]] |
|||
[[oc:Sucre]] |
|||
[[pnb:شکر]] |
|||
[[pl:Cukier spożywczy]] |
|||
[[pt:Açúcar]] |
|||
[[ro:Zahăr]] |
|||
[[qu:Asukar]] |
|||
[[ru:Сахар]] |
|||
[[sq:Sheqeri]] |
|||
[[scn:Zùccaru]] |
|||
[[simple:Sugar]] |
|||
[[sl:Sladkor]] |
|||
[[so:Sonkor]] |
|||
[[sr:Шећер]] |
|||
[[sh:Šećer]] |
|||
[[su:Gula]] |
|||
[[fi:Sokeri]] |
|||
[[sv:Socker]] |
|||
[[tl:Asukal]] |
|||
[[ta:சீனி]] |
|||
[[te:చక్కెర]] |
|||
[[th:น้ำตาล]] |
|||
[[tr:Şeker]] |
|||
[[uk:Цукор]] |
|||
[[ug:شېكەر]] |
|||
[[vec:Sùcaro]] |
|||
[[vi:Đường (chất)]] |
|||
[[wa:Souke]] |
|||
[[war:Asukar]] |
|||
[[yi:צוקער]] |
|||
[[zh-yue:糖]] |
|||
[[bat-smg:Sokros]] |
|||
[[zh:食糖]] |
०४:४२, ८ नवेम्बर् २०११ इत्यस्य संस्करणं
अयम् अपि भारते सज्जीक्रियमाणः सस्यजन्यः आहारपदार्थः । एतां शर्कराम् आङ्ग्लभाषायां Gravel Sugar अथवा Cristal Sugar इति वदन्ति । अस्याः वैज्ञानिकं नाम अस्ति Saccharum officinarium इति । खण्डशर्करायाः चूर्णीकृतं रूपम् एव शर्करा । अतः एव शर्करा “सिता” इति अपि उच्यते । शर्कराम् इक्षुदण्डतः उत्पादयन्ति । भारतीयानां पाकशालायां तु शर्करा सर्वदा भवति एव । चायं, काफी, फलरसः इत्यादीनां पानीयानां निर्माणे शर्करा अधिकतया उपयुज्यते । एतद्विना अपि मधुरभक्ष्याणां निर्माणे अपि महता प्रमाणेन उपयुज्यते शर्करा । मधुमेहरोगेण पीडिताः केवलम् अस्याः शर्करायाः उपयोगं न कुर्वन्ति ।
आयुर्वेदस्य अनुसारम् अस्याः शर्करायाः स्वभावः
शर्करा मधुररुचियुक्ता, श्वेतवर्णीया च । वातं पित्तं च शमयति शर्करा । दाहशमनम् अपि करोति । सुशीतला इति कारणेन शुक्रवृद्धिं करोति ।
- “खण्डस्तु सिकतारूपं सुश्वेतं शर्करा सिता ।
- सिता सुमधुरा रुच्या वातपित्तास्रदाहहृत् ।।
- मूर्छछर्दिज्वरान् हन्ति सिशीतशुक्रकारिणी ॥“ (भावप्रकाशः)
- १. शर्करायोजितं निम्बूकपानीयं दाहे, ज्वरे, आम्लपित्तादिषु रोगेषु हितकरम् ।
- २. छर्दिरोगस्य निमित्तम् अपि (प्रयाणसमये जायमानं वमनम्) शर्करा हितकरी । मुखे शर्करां संस्थाप्य तेन उत्पद्यमानं जलं गिलनीयम् ।
- ३. शर्करां क्षीरे योजयित्वा रात्रौ शयनात् पूर्वं पीतं चेत् शुक्रवृद्धिः भवति, सुखनिद्रा अपि प्राप्यते ।
- ४. शर्करा मधुररसयुक्ता इति कारणात् सा देहस्य पुष्टिकरी, प्राणकरी, बलकरी च ।
- ५. शर्करा वातं पित्तं च शमयति ।
- ६. शर्करा दाहं शमयति । अतः मूर्छायां ज्वरबाधायां जानुवेदनायां च उपयोक्तुं शक्यते ।
- ७. शुभ्रश्वेतवर्णीया शर्करा अत्यन्तं रुचिकरी, रुचिवर्धिका अपि ।
- ८. कफप्रकोपस्य काले तन्नाम वसन्तऋतौ, शिशिरऋतौ च शर्करा न उपयोक्तव्या ।
- ९. कफजेषु रोगेषु, कफप्रकृतियुक्ताः च शर्करायाः उपयोगं न कुर्युः ।
- १०. मधुमेहरोगे, स्थौल्यसमस्यायाम्, अग्निदौर्बल्ये, आमावस्थायां च शर्करायाः उपयोगः न करणीयः ।
- ११. यद्यपि शर्करा अत्यन्तं रुचिकरी तथापि कुत्रचित् श्वेतविषम् (White Poison) इति वदन्ति । अतः मितप्रमाणेन उपयोगः हितकरः ।