"चीनः (क्षेत्रम्)" इत्यस्य संस्करणे भेदः
पङ्क्तिः ४९: | पङ्क्तिः ४९: | ||
[[चित्रम्:Map of National central cities in the People's Republic of China.png|thumb|right|200px|पौरगणतन्त्रचीनादेशः(पीपल्स् रिपब्लिक् आफ् चैना)(People's Republic of China)]] |
[[चित्रम्:Map of National central cities in the People's Republic of China.png|thumb|right|200px|पौरगणतन्त्रचीनादेशः(पीपल्स् रिपब्लिक् आफ् चैना)(People's Republic of China)]] |
||
पीपल्स् रिपब्लिक् आफ् चैनादेशे |
पीपल्स् रिपब्लिक् आफ् चैनादेशे '''२२ देशाः'''(Provinces), '''५ स्वयंशासितप्रदेशाः'''(Autonomous Regions), '''४ ग्रामसङ्घानि'''(Municipalities), <br>'''२ विशेषशासनप्रदेशौ'''(Special Administrative Regions) च वर्तन्ते । |
||
अस्य ''२२ देशानां (Provinces)'' नाम एवं वर्तन्ते, |
|||
#हबे देशः (Hebei Province) |
#हबे देशः (Hebei Province) |
||
#शन्शी देशः (Shanxi Province) |
#शन्शी देशः (Shanxi Province) |
||
पङ्क्तिः ७६: | पङ्क्तिः ७६: | ||
#[[तैवान|तैवान्]]देशः (Taiwan Province) - ([[तैवान|तैवान्]](Taiwan Province)देशः गणनां कृत्वा २३ देशाः भवन्ति । प्रस्तुतसमये [[तैवान|तैवान्]] रिपब्लिक् आफ् चैनादेशस्य अधीने वर्तते । ) |
#[[तैवान|तैवान्]]देशः (Taiwan Province) - ([[तैवान|तैवान्]](Taiwan Province)देशः गणनां कृत्वा २३ देशाः भवन्ति । प्रस्तुतसमये [[तैवान|तैवान्]] रिपब्लिक् आफ् चैनादेशस्य अधीने वर्तते । ) |
||
अस्य ''५ स्वयंशासितप्रदेशानां'' नाम एवं वर्तन्ते, |
|||
#अन्तर्भूतः मङ्गोलिया (Inner Mongolia) स्वयंशासितप्रदेशः |
#अन्तर्भूतः मङ्गोलिया (Inner Mongolia) स्वयंशासितप्रदेशः |
||
#शिञ्ज्याग् (Xinjiang) स्वयंशासितप्रदेशः |
#शिञ्ज्याग् (Xinjiang) स्वयंशासितप्रदेशः |
||
पङ्क्तिः ८२: | पङ्क्तिः ८२: | ||
#निङ्शिया (Ningxia) स्वयंशासितप्रदेशः |
#निङ्शिया (Ningxia) स्वयंशासितप्रदेशः |
||
#टिबेट् (Tibet) स्वयंशासितप्रदेशः |
#टिबेट् (Tibet) स्वयंशासितप्रदेशः |
||
अस्य ''४ ग्रामसङ्घानां'' नामा एवं वर्तन्ते, |
|||
#[[बीजिङ्ग्|बीजिङ्ग्(बेजिङ्ग्)]] ग्रामसङ्घः |
#[[बीजिङ्ग्|बीजिङ्ग्(बेजिङ्ग्)]] ग्रामसङ्घः |
||
#चोङ्चिङ्ग्(चोङ्किङ्ग्) (Chongqing Municipality) ग्रामसङ्घः |
#चोङ्चिङ्ग्(चोङ्किङ्ग्) (Chongqing Municipality) ग्रामसङ्घः |
||
पङ्क्तिः ८८: | पङ्क्तिः ८९: | ||
#त्याञ्जिन् (Tianjin Municipality) ग्रामसङ्घः |
#त्याञ्जिन् (Tianjin Municipality) ग्रामसङ्घः |
||
अस्य ''२ विशेषशासनप्रदेशौ'' |
|||
#[[हांग् कांग् नगरम्|हाङ्ग्काङ्ग्]](Hong Kong) विशेषशासनप्रदेशाः |
#[[हांग् कांग् नगरम्|हाङ्ग्काङ्ग्]](Hong Kong) विशेषशासनप्रदेशाः |
||
#मकौ(Macau)विशेषशासनप्रदेशाः |
#मकौ(Macau)विशेषशासनप्रदेशाः |
||
===2. |
===2.गणतन्त्रचीनादेशः(रिपब्लिक् आफ् चैना)(Republic of China)=== |
||
[[चित्रम्:ROC Administrative and Claims.svg|thumb|right|200px|गणतन्त्रचीनादेशः(रिपब्लिक् आफ् चैना)(Republic of China)]] |
[[चित्रम्:ROC Administrative and Claims.svg|thumb|right|200px|गणतन्त्रचीनादेशः(रिपब्लिक् आफ् चैना)(Republic of China)]] |
||
अस्य सामान्यतया [[तैवान|तैवान्]] इत्यपि व्यवहारः वर्तते । अत्र मुख्यतया ४ द्वीपानि वर्तन्ते । तेषां नाम एवं वर्तन्ते, |
अस्य सामान्यतया [[तैवान|तैवान्]] इत्यपि व्यवहारः वर्तते । अत्र मुख्यतया '''४ द्वीपानि''' वर्तन्ते । तेषां नाम एवं वर्तन्ते, |
||
#[[तैवान|तैवान्]]द्वीपम् |
#[[तैवान|तैवान्]]द्वीपम् |
||
# |
#पङ्ग्-हू द्वीपम् (Penghu Island) |
||
# |
#किन्मन्(किमोइ) द्वीपम् (Kinmen/Quemoy Island) |
||
# |
#मात्सु द्वीपम् (Matsu Island) |
||
समग्रदेशे प्रमुखतया २ विभागं, ५ विशेषग्रामसङ्घानि च वर्तन्ते। |
समग्रदेशे प्रमुखतया '''२ विभागं''', '''५ विशेषग्रामसङ्घानि''' च वर्तन्ते। |
||
अस्य प्रमुखं ''२ विभागम्'', |
|||
#[[तैवान|तैवान्]]देशः (Taiwan Province) |
#[[तैवान|तैवान्]]देशः (Taiwan Province) |
||
# |
#फ्यूजियान् देशः (Fujian Province) |
||
अस्य ''५ विशेषसङ्घानि'', |
|||
# |
#कौशियुङ्ग् ग्रामसङ्घम् (Kaohsiung Municipality ) |
||
# |
# न्यू तैपे ग्रामसङ्घम् (New Taipei Municipality) |
||
# |
#तैचुङ्ग् ग्रामसङ्घम् (Taichung Municipality) |
||
# |
#तैनान् ग्रामसङ्घम् (Tainan Municipality) |
||
# |
#तैपे ग्रामसङ्घम् (Taipei Municipality) |
||
=='''जनसङ्ख्याविज्ञानम्(Demographics)'''== |
=='''जनसङ्ख्याविज्ञानम्(Demographics)'''== |
०६:२४, ११ जुलै २०१३ इत्यस्य संस्करणं
चीनादेशः (China) एशियाखण्डस्य एक: बृहद्देश: अस्ति । एषः भौगोलिकतया जनसङ्ख्यया च विशाल: देश: अस्ति । अस्य राजधानी बीजिङ्ग् अस्ति । अस्य बृहत् नगरम् शाङ्घाइ अस्ति । अत्र मुख्यतया चीनी भाषायां व्यवहारः कुर्वन्ति ।
भौगोलिकम्
सामान्यतः चीनादेशस्य भौगोलिकप्रदेशः ९,६००,००० कि मी२ (३,७००,०००२ मी) अस्ति ।
समग्रभूखण्डस्य विवरणम्
- एन्सैक्लोपिडिया आफ् बृटानिका अनुसारम् - ९,५७२,९०० कि मी२ (३,६९६,१००२ मी)
- यु एन् डेमोग्राफिक् इयर्बुक् अनुसारम् - ९,५९६,९६१ कि मी२ (३,७०५,४०७२ मी)
- सि ऐ ए वर्ल्ड् फाक्ट् बुक् अनुसारम् - ९,५९६,९६१ कि मी२ (३,७०५,४०७२ मी)
- अक्सै चिन्-ट्रान्स्कारकोरम् च मिलित्वा भारतदेशेन अधिकृतानुसारम् - ९,६४०,०११ कि मी२ (३,७२२,०२९२ मी)
सीमायाः विवरणम्
समग्रे विश्वे रष्यादेशं विहाय चीनादेशस्य सीमा अतीव विस्तृता वर्तते । यलुनदी आरभ्य गल्फ् आफ् टोङ्किन् पर्यन्तं अस्य सीमायाः विस्तारः २२,११७ कि मी (१३,७४३ मी) वर्तते। अस्य देशस्य सीमायाः सम्बन्धः १४ देशानां सह वर्तते । तेषां नामानि वर्तन्ते,
- वियेट्नाम् देशः(चम्पादेशः)
- लाओस्देशः
- ब्रह्मदेशः(म्यान्मार् देशः,बर्मादेशः)
- भूतान् देशः
- नेपालदेशः
- पाकिस्थान्देशः
- अफगानिस्थान्देशः
- तजिकिस्थान्देशः
- किर्गिस्थान्देशः
- कजकिस्थान्देशः(कजकिस्टान्देशः)
- अल्ताइदेशः(अल्ताइ गणराज्यम्)
- मङ्गोलियादेशः
- रश्यादेशः(रशादेशः,रूशादेशः)
- उत्तरकोरियादेशः(नोर्त्-कोरिया)
शासनम्
चीनादेशे मुख्यतः विभागद्वयं वर्तते। तत्,
- पौरगणतन्त्रचीनादेशः(पीपल्स् रिपब्लिक् आफ् चैना)(People's Republic of China)
- गणतन्त्रचीनादेशः(रिपब्लिक् आफ् चैना)(Republic of China)
1.पौरगणतन्त्रचीनादेशः(पीपल्स् रिपब्लिक् आफ् चैना)(People's Republic of China)
पीपल्स् रिपब्लिक् आफ् चैनादेशे २२ देशाः(Provinces), ५ स्वयंशासितप्रदेशाः(Autonomous Regions), ४ ग्रामसङ्घानि(Municipalities),
२ विशेषशासनप्रदेशौ(Special Administrative Regions) च वर्तन्ते ।
अस्य २२ देशानां (Provinces) नाम एवं वर्तन्ते,
- हबे देशः (Hebei Province)
- शन्शी देशः (Shanxi Province)
- ल्यावीनिङ्ग् देशः (Liaoning Province)
- जीलिन् देशः (Jilin Province)
- हेलूङ्च्याङ्ग् देशः (Heilongjiang Province)
- जिआङ्ग्सू देशः (Jiangsu Province)
- चेजियाङ्ग् देशः (Zhejiang Province)
- अन्हुये देशः (Anhui Province)
- फुजियान् देशः (Fujian Province)
- जियाङ्शी देशः (Jiangxi Province)
- शान्दोङ्ग् देशः (Shandong Province)
- हेनान् देशः (Henan Province)
- हूबे देशः (Hubei Province)
- हूनान् देशः (Hunan Province)
- ग्वाङ्ग्दोङ्ग् देशः (Guangdong Province)
- हैनान् देशः (Hainan Province)
- सिच्वान् देशः (Sichuan Province)
- ग्वेचो देशः (Guizhou Province)
- युन्नान् देशः (Yunnan Province)
- शान्शी देशः (Shaanxi Province)
- गान्सु देशः (Gansu Province)
- चिङ्ग्है देशः (Qinghai Province)
- तैवान्देशः (Taiwan Province) - (तैवान्(Taiwan Province)देशः गणनां कृत्वा २३ देशाः भवन्ति । प्रस्तुतसमये तैवान् रिपब्लिक् आफ् चैनादेशस्य अधीने वर्तते । )
अस्य ५ स्वयंशासितप्रदेशानां नाम एवं वर्तन्ते,
- अन्तर्भूतः मङ्गोलिया (Inner Mongolia) स्वयंशासितप्रदेशः
- शिञ्ज्याग् (Xinjiang) स्वयंशासितप्रदेशः
- ग्वाङ्ग्क्षी (Guangxi) स्वयंशासितप्रदेशः
- निङ्शिया (Ningxia) स्वयंशासितप्रदेशः
- टिबेट् (Tibet) स्वयंशासितप्रदेशः
अस्य ४ ग्रामसङ्घानां नामा एवं वर्तन्ते,
- बीजिङ्ग्(बेजिङ्ग्) ग्रामसङ्घः
- चोङ्चिङ्ग्(चोङ्किङ्ग्) (Chongqing Municipality) ग्रामसङ्घः
- शाङ्घाइ ग्रामसङ्घः
- त्याञ्जिन् (Tianjin Municipality) ग्रामसङ्घः
अस्य २ विशेषशासनप्रदेशौ
- हाङ्ग्काङ्ग्(Hong Kong) विशेषशासनप्रदेशाः
- मकौ(Macau)विशेषशासनप्रदेशाः
2.गणतन्त्रचीनादेशः(रिपब्लिक् आफ् चैना)(Republic of China)
अस्य सामान्यतया तैवान् इत्यपि व्यवहारः वर्तते । अत्र मुख्यतया ४ द्वीपानि वर्तन्ते । तेषां नाम एवं वर्तन्ते,
- तैवान्द्वीपम्
- पङ्ग्-हू द्वीपम् (Penghu Island)
- किन्मन्(किमोइ) द्वीपम् (Kinmen/Quemoy Island)
- मात्सु द्वीपम् (Matsu Island)
समग्रदेशे प्रमुखतया २ विभागं, ५ विशेषग्रामसङ्घानि च वर्तन्ते।
अस्य प्रमुखं २ विभागम्,
- तैवान्देशः (Taiwan Province)
- फ्यूजियान् देशः (Fujian Province)
अस्य ५ विशेषसङ्घानि,
- कौशियुङ्ग् ग्रामसङ्घम् (Kaohsiung Municipality )
- न्यू तैपे ग्रामसङ्घम् (New Taipei Municipality)
- तैचुङ्ग् ग्रामसङ्घम् (Taichung Municipality)
- तैनान् ग्रामसङ्घम् (Tainan Municipality)
- तैपे ग्रामसङ्घम् (Taipei Municipality)
जनसङ्ख्याविज्ञानम्(Demographics)
पौरगणतन्त्रचीनादेशस्य(People's Republic of China) २०१० तमवर्षस्य जनगणनानुसारं प्रायः १,३३८,६१२,९६८ । तस्यां जनगणनायां २१% जनेषु १४५,४६१,८३३ पुरुषाः, १२८,४४५,७३९ महिलाः च आसन् । अस्यां जनगणनायां ७१% युवजनाः(४८२,४३९,११५ पुरुषाः, ४५५,९६०,४८९ महिलाः) आसन् । अस्यां जनगणनायां ८% जनाः ६५ वर्षाधिकाः(४८,५६२,६३५ पुरुषाः, ५३,१०३,९०२ महिलाः) सङ्ख्यकाः आसन् । २०१० तमवर्षस्य जनगणनानुसारं १०० बालिकानां कृते ११८.०६ बालकाः जन्मं प्राप्नुवन्ति ।
अन्य-भिन्न-देशीयानां समूहः(Ethnic groups)
चीनादेशः आधिकारिकतया ५६ मण्डलानि अन्य-भिन्न-देशीयानां समूहः इति उद्घोषितः । तत्र विद्यमानेषु अन्य-भिन्न-देशीयानां समूहेषु हान्चैनीस्(Han Chinese) समूहः विश्वे एव बहु बृहत् वर्तते । २०१० तमवर्षस्य जनगणनानुसारं ५९३,८३२ जनाः विदेशीयाः चीनादेशे निवासं कुर्वन्ति । तत्र अधिकतया दक्षिणकोरियादेशतः(South Korea) १२०,७५० जनाः, संयुक्तानि राज्यानि(अमेरिका संयुक्तराज्यानि,युनैटेड् स्टेट्स् आफ् अमेरिका)(United States) देशीय जनाः ७१,४९३, सूर्यमूलम्(जपान्देशः)(Japan) जनाः ६६,१५९ च वर्तन्ते ।
चीनीभाषा
चीनादेशस्य भाषां माण्डरिन्(Mandarin) इति आह्वयन्ति । एषा भाषा सैनो-टिबेटियन्(Sino-Tibetan)भाषायाः कुटुम्बतः आगतः अस्ति । अत्र केवलं माण्डरिन् मानत्वम्(स्टाण्डर्ड् माण्डरिन्)(Standard Mandarin)भाषायाः आधिकारिकचीनीभाषात्त्वेन अङ्गीक्रीयते । माण्डरिन् मानत्वम्(स्टाण्डर्ड् माण्डरिन्)(Standard Mandarin)भाषा बीजिङ्ग्प्रादेशिकभाषातः(Beijing dialect) आगता वर्तते। चीनीभाषायां बहु भेदाः वर्तन्ते । तत्र मुख्यतया,
चीनीवर्णः(चीनीलिपिः)(Chinese character) लोगोग्राम्(Logogram) उपयोगेन लिख्यते । चीनीभाषायाः शब्दकोशानुसारं ५६,००० अधिकाः चीनी वर्णाः वर्तन्ते । तत्र ३,००० वर्णानाम् अध्ययनेन प्रायः ९९% चीनीवर्णेषु प्राविण्यतां प्राप्तुं शक्यते । चीनीवर्णानां लेखनार्थं नूनातिनूनं ६४ रेखाः अपेक्षन्ते । माण्डरिन् मानत्वम्(स्टाण्डर्ड् माण्डरिन्)(Standard Mandarin)भाषायाः प्रशिक्षणं भारतदेशे केमन्द्रियमाध्यमिकशिक्षासंस्था(सि बि एस् इ)(Central Board of Secondary Education,C.B.S.E.) पाठ्यक्रमे स्थापितं वर्तते ।
शिक्षणम्
१९८६ तमे वर्षे चीनादेशः बालानां ९ वर्षपर्यन्तं बाल्यशिक्षणम् अनिवार्यः कृतः । २००७ तमे वर्षे ३९६,५६७ प्राथमिकविद्यालयाः(Primary Schools), ९४,११६ माध्यमिकविद्यालयाः(Secondary Schools), २,२३६ विश्वविद्यालयाः(Universities) च आसन् । फेब्रवरि,२००६ तमे वर्षे चीनादेशे बालानां मूलशिक्षा ९ वर्षपर्यन्तं सम्पूर्णशिक्षा, पठ्यपुस्तकं च निश्शुल्कं कृतम् । चीनादेशस्य विश्वकिद्यालयानां गुणवत्ता बहु सम्यकस्ति । विश्वे अग्रगण्यानि विद्यालयानां नामानि एवं सन्ति,
- पेकिङ्ग् विश्वविद्यालयः(Peking University)
संस्कृतिः
कन्फ्यूशस्(Confucius) नामीयः तत्त्वशास्त्रज्ञेन चीनादेशस्य संस्कृतिः प्रभाविता वर्तते ।
वीथिका
-
पौरगणतन्त्रचीनादेशस्य(पीपल्स् रिपब्लिक् आफ् चैना) एकं जनगणनायाः गहनत्वम्
-
चीनादेशस्य सीमा चित्रम् १
-
चीनादेशस्य सीमा चित्रम् २
-
चीनादेशस्य सीमा चित्रम् ३