"अपाने जुह्वति प्राणं..." इत्यस्य संस्करणे भेदः
सारमञ्जूषा using AWB |
अर्थः, replaced: ==तात्पर्यम्== → == अर्थः == using AWB |
||
| पङ्क्तिः १२: | पङ्क्तिः १२: | ||
}}--> |
}}--> |
||
== श्लोकः == |
== श्लोकः == |
||
{{Dead end|date=जनुवरि २०१४}} |
{{Dead end|date=जनुवरि २०१४}} |
||
| पङ्क्तिः ४१: | पङ्क्तिः ४०: | ||
:जुह्वति = समर्पयन्ति (रेचकः) । |
:जुह्वति = समर्पयन्ति (रेचकः) । |
||
== अर्थः == |
|||
==तात्पर्यम्== |
|||
केचन प्राणायामपरायणाः योगिनः अपानवायौ प्राणवायुं समर्पयन्ति । इतरे प्राणवायौ अपानवायुं समर्पयन्ति । एवं कुम्भक-रेचक-पूरकादिक्रमेण प्राणायामं कुर्वन्तः आत्मसंयमनं कुर्वन्ति । |
केचन प्राणायामपरायणाः योगिनः अपानवायौ प्राणवायुं समर्पयन्ति । इतरे प्राणवायौ अपानवायुं समर्पयन्ति । एवं कुम्भक-रेचक-पूरकादिक्रमेण प्राणायामं कुर्वन्तः आत्मसंयमनं कुर्वन्ति । |
||
०८:१६, २९ अक्टोबर् २०१५ इत्यस्य संस्करणं
श्लोकः
 | This article needs more links to other articles to help integrate it into the encyclopedia. Please help improve this article by adding links that are relevant to the context within the existing text. (जनुवरि २०१४) |
- अपाने जुह्वति प्राणं प्राणेऽपानं तथापरे ।
- प्राणापानगती रुद्ध्वा प्राणायामपरायणाः ॥ २९ ॥
अयं भगवद्गीतायाः चतुर्थोध्यायस्य ज्ञानकर्मसंन्यासयोगस्य नवविंसतितमः (२९) श्लोकः ।
पदच्छेदः
अपाने, जुह्वति, प्राणं, प्राणे ,अपानं, तथा,अपरे प्राणापानगती रुद्ध्वा प्राणायामपरायणाः ॥ २९ ॥
अन्वयः
प्राणायामपरायणाः अपरे प्राणापानगती रुद्ध्वा प्राणम् अपाने जुति, तथा प्राणे अपानं जुह्वति ।
शब्दार्थः
- प्राणायामपरायणाः = प्रणायामतत्पराः
- अपरे = इतरे
- प्राणापानगती = प्राणापानवायुगमने
- रुद्ध्वा = निरुध्य (कुम्भकः)
- प्राणम् = प्राणवायुम् (पूरकः)
- अपाने = अपानवायौ
- जुह्वति = समर्पयन्ति
- तथा = एवम्
- प्राणे = प्राणवायौ
- अपानम् = अपानवायुम्
- जुह्वति = समर्पयन्ति (रेचकः) ।
अर्थः
केचन प्राणायामपरायणाः योगिनः अपानवायौ प्राणवायुं समर्पयन्ति । इतरे प्राणवायौ अपानवायुं समर्पयन्ति । एवं कुम्भक-रेचक-पूरकादिक्रमेण प्राणायामं कुर्वन्तः आत्मसंयमनं कुर्वन्ति ।
शाङ्करभाष्यम्
किंच-अपान इति। अपानेऽपानवृत्तौ जुह्वति प्रक्षिपन्ति प्राणं प्राणवृत्तिम्। पूरकाख्यं प्राणायामं कुर्वन्तीत्यर्थः। प्राणेऽपानं तथापरे जुह्वति रेचकाख्यं च प्राणायामं कुर्वन्तीत्यतत्, प्राणापानगती मुखनासिकाभ्यां वायोर्निर्गमनं प्राणस्य गतस्तद्विपर्ययेणाधोगमनमपानस्य ते प्राणापानगती एते रुद्ध्वा निरुध्य प्राणायामपरायणाः।प्राणायामतत्पराः कुम्भकाख्यं प्राणायामं कुर्वन्तीत्यर्थः।।29।।