मुख्यपृष्ठम्

फलकम्:मुखपृष्ठ स्वागतम 2

शास्त्रीयलेखाः भगवान् बुद्धः भारतीयदर्शनशास्त्रम् दृष्टिभूतस्य पदार्थजातस्य ज्ञानं दर्शनं भवति। भारतवर्षे मानवसभ्यतायाः आदिमयुगे भारतीयैः मनीषिभिः न केवलं मानवीयसमस्यानाम् अपि तु जडजगतः गूढातिगूढानां रहस्यानां प्रकाशनं स्वकीयया क्रान्तप्रज्ञया कृतम्। ते भारतीया मनीषिणः ऋषयो बभूवुः। ते वेदानामपि साक्षाद् दर्शनं कृतवन्तः। अत एव ‘ऋषयो मन्त्रद्रष्टारः’ इत्युच्यते स्म। मन्त्रद्रष्टृणां पुरतो लोकस्य दृष्टिभूतानां बाह्यपदार्थानां विषये ज्ञानस्य प्राप्तिः कथं भवेत् इति जिज्ञासा वर्तते स्म। तेषामन्तःकरणे भौतिकानाम् आध्यात्मिकानाञ्च तत्त्वानां चिन्तनाय पर्याप्तम् अवसरोऽविद्यत। ते मनीषिणो विचारितवन्तः –एषा दृश्यमाणा चराचराणां महती सृष्टिः कथं सञ्जातेति। कोऽस्याः कर्त्ता रचयिता वा ?(अधिकवाचनाय ») वार्ताः फेब्रवरी १५, २०१७ – भारतीयान्तरीक्षानुसन्धानसङ्घटनेन (इसरो) ऐदम्प्राथम्येन सर्वाधिकानां चतुरुत्तर-एक-शत-उपग्रहाणाम् ऐतिहासिकं सफलप्रक्षेपणं विहितम् । भारतसर्वकारेण २०१७ तमवर्षे पद्मप्रशस्त्या सम्मानितानां नामानि उद्घोषितानि। सन्दर्भेऽस्मिन् संस्कृतभारत्याः प्रतिष्ठापकेषु अन्यतमाः श्री चमू कृष्ण शास्त्रिणः साहित्यशिक्षणविभागयोः पद्मश्री-प्रशस्त्यै मनोनिताः। डॉनल्ड ट्रम्प अमेरिकासंयुक्तराज्यस्य राष्ट्रपतिनिर्वाचने (२०१६) पञ्चचत्वारिंशत्तमः राष्ट्रपतिः अभवत्। भारतदेशे अवैधधनस्य प्रतिकाराय भारतस्य ५००, १००० च रूप्यकाणां कागदमुद्रायाः विमुद्रीकरणस्य घोषणा अभवत्। अद्यतनचित्रम् फलकम्:POTD/२०२४-०४-१९

आधुनिकाः लेखाः ब्रह्मगुप्तः ब्रह्मगुप्तः(५९८-६६८) महान् गणितज्ञः, ज्योतिषी च आसीत्। तस्य जन्म भिल्लमलपुरे अभवत्। सः हर्षमहाराजस्य राज्ये वसति स्म। अयं गणितविषये ज्योतिष्यविषये च बहूनि पुस्तकानि अलिखत्। तदीयं सुप्रसिद्धः ग्रन्थः नाम 'ब्रह्मस्फुटसिद्धान्तः'। एतं ग्रन्थं सः ६२८ तमे वर्षे अलिखत्। अस्मिन् ग्रन्थे २५ अध्यायाः सन्ति। ब्रह्मगुप्तः ५९८ तमे वर्षे भारतस्य राजस्थनमण्डले स्थिते भिन्माल्-नगरे जन्म प्राप्नोत्। अस्य पिता जिष्णुगुप्तः। जिष्णुगुप्तः स्वस्य जीवनस्य महान्तं भागं भिल्लमलपुरे (अद्यत्वे अयं प्रदेशः भिन्माल् इति कथ्यते) एव अयापयत्। तस्मिन् समये राज्ञः व्याघ्रमुखस्य शासनम् आसीत्। अतः एव जनाः ब्रह्मगुप्तं भिल्लमलाचार्यः इति कथयन्ति स्म। ब्रह्मगुप्तः उज्जयिन्यां विद्यमानस्य खगोलवीक्षणकेन्द्रस्य प्रमुखः आसीत्। अस्मिन् समये तेन गणित-ज्योतिष्यविषययोः चत्वारः ग्रन्थाः लिखिताः - चण्डमेखला (६२४ तमे वर्षे), ब्रह्मस्फुटसिद्धान्तः (६२८ तमे वर्षे), खण्डखाद्यकम् (६६५ तमे वर्षे)। तेषु ब्रह्मफुटसिद्धान्तः अत्यन्तं प्रसिद्धः जातः। अस्य ग्रन्थस्य अराबिक्-भाषया अनुवादः अपि कृतः। (अधिकवाचनाय ») ज्ञायते किं भवता? वेदाङ्गानि षट् सन्ति- शिक्षा व्याकरणम् छन्दः निरुक्तम् ज्योतिष्यम् कल्पः सुभाषितानि दूरीकरोति दुरितं विमलीकरोति चेतश्चिरन्तनमघं चुलुकीकरोति भूतेषु किञ्च करुणां बहुलीकरोति सत्सङ्गतिः कथय किं न करोति पुंसाम्। सु.भा. - सत्सङ्गतिप्रशंसा (९१/३०) लोके सर्वेषां जनानां स्नेहिताः भवन्ति एव। तेषु स्नेहितेषु सज्जनानां संख्या तु न्यूना एव। यतः स्वार्थपराः एव अधिकाः सन्ति लोके। तथापि अस्माभिः सज्जनानां सहवासः एव करणीयः इति वदन् सुभाषितकारः तत्र कारणमपि वदति - सज्जनानां सहवासेन पुरुषाणां मनसि स्थिताः दुष्टाः विचाराः दूरं गच्छन्ति। मनः शुद्धं भवति। पुरा कृतं पापमपि भस्म भवति। अपि च प्राणिनां विषये दया अधिका भवति। अतः सज्जनानां स्नेहः मनुष्याणां किं वा न करोति ? अर्थात् सर्वविधानि मङ्गलानि अपि जनयति।

ज्ञानकोश

सामाजिक विज्ञान और दर्शन पुरातत्त्व • मानवशास्त्र • अर्थशास्त्र • दर्शन • शिक्षा • विधि • समाजशास्त्र • राजनीति • राजनीति विज्ञान   भूगोल भूगोल • महाद्वीप • देश • शहर • पर्वत • सागर • पृथ्वी • खगोल शास्त्र • सौर मंडल ललितकला और संस्कृति नृत्य • संगीत • कार्टून • काव्य • शिल्पकला • नाट्यकला • फलज्योतिष • संस्कृति धर्म धर्म • हिन्दू धर्म • इस्लाम धर्म • ईसाई धर्म • सिख धर्म • रोमन धर्म • बौद्ध धर्म • जैन धर्म • यहूदी धर्म • ईश्वर • देवी-देवता • नास्तिकता प्रौद्योगिकी और अभियान्त्रिकी तकनीकी • जैवप्रौद्योगिकी • नैनोतकनीकी • अभियान्त्रिकी • रासायनिक अभियान्त्रिकी • वैमानिक अभियान्त्रिकी • अन्तरिक्षीय अभियान्त्रिकी • संगणक • संगणक अभियान्त्रिकी • सिविल अभियान्त्रिकी • वैद्युत अभियांत्रिकी • इलेक्ट्रॉनिक्स • यान्त्रिकी विज्ञान और स्वास्थ्य विज्ञान • जीव विज्ञान • वनस्पति विज्ञान • प्राणि विज्ञान • आयुर्विज्ञान • भौतिकी • रसायन शास्त्र • जैवरसायनिकी • ज्योतिष • गणित • अंकगणित • बीजगणित • रेखागणित • कलन • स्वास्थ्यविज्ञान • रोग • चिकित्साशास्त्र • चिकित्सा पद्धति भाषा और साहित्य विश्व की भाषाएँ • भाषा • भाषा-परिवार • भाषाविज्ञान • साहित्य • काव्य • कहानी • पद्य मनोरंजन और खेल खेल • क्रिकेट • फ़ुटबॉल • कॉमिक्स • टेलिविज़न • पर्यटन • रसोई • इंटरनेट • रेडियो • सिनेमा • बॉलीवुड • फ़िल्म जीवनी व्यक्तिगत जीवन • अभिनेता • अभिनेत्री • खिलाड़ी • लेखक • वैज्ञानिक • संगीतकार • अन्वेषक • आविष्कारक इतिहास इतिहास • कैलंडर • सभ्यता • देशों के इतिहास • युद्ध • विश्व के युद्ध • साम्राज्य