सदस्यसम्भाषणम्:2331136Shreya
विषयः योज्यताम्
|
तव मार्गदर्शनाय विद्यन्ते एतानि पृष्ठानि  विकिपीडियायाः परिचयः देवनागरीलिप्या कथं लेखनीयम्? नवागतेभ्यः परिचयः स्वशिक्षा वि-पत्र-पञ्जीकरणं करोतु
|
-- ॐNehalDaveND•✉•✎ १७:५८, २३ जुलै २०२४ (UTC)
संगठनात्मक व्यवहार
[सम्पादयतु]संगठनात्मक व्यवहारः कः अस्ति ?
संगठनात्मकव्यवहारस्य सिद्धान्ताः, समूहे जनाः कथं संवादं कुर्वन्ति इति अध्ययनं, कम्पनीं कुशलतया वा प्रभावीरूपेण वा कार्यं कर्तुं साहाय्यं कर्तुं व्यवसायेषु उपयुज्यते परन्तु ते मुख्यतया मानवसंसाधनदलैः प्रयुक्ताः भवन्ति।
संगठनात्मक व्यवहार उत्पत्ति -
संगठनात्मकव्यवहारस्य अध्ययनस्य मूलं १९२० तमे दशके अस्ति, यदा वेस्टर्न इलेक्ट्रिक कम्पनी इत्यनेन इलिनोय-नगरस्य सिसेरो-नगरे स्वस्य हॉथर्न्-कृतीनां संयंत्रे श्रमिकाणां व्यवहारस्य अधुना-प्रसिद्ध-श्रृङ्खलायाः आरम्भः कृतः
Hawthorne प्रभावः-यत् परीक्षणविषयाणां व्यवहारस्य परिवर्तनं तदा वर्णयति यदा ते जानन्ति यत् ते अवलोकिताः सन्ति---साङ्गठ्यव्यवहारस्य सर्वाधिकं प्रसिद्धः अध्ययनः अस्ति। शोधकर्तारः शिक्षिताः भवन्ति यत् ते विचारयितुं शिक्षिताः सन्ति वा न वा (किं प्रमाणं च) हॉथर्न् प्रभावः मानवव्यवहारस्य विषये तेषां निष्कर्षान् तिर्यक् कर्तुं शक्नोति।
संगठनात्मकव्यवहारः १९७० तमे दशके यावत् शैक्षणिक-अध्ययनस्य क्षेत्ररूपेण अमेरिकन-मनोवैज्ञानिक-सङ्घेन पूर्णतया मान्यतां न दत्तः आसीत् । तथापि, हॉथॉर्न्-संशोधनस्य श्रेयः संगठनात्मकव्यवहारस्य श्रेयः अस्ति यत् संगठनात्मकव्यवहारस्य वैधः अध्ययनस्य वैधक्षेत्ररूपेण श्रेयः दत्तः अस्ति तथा च मानवसंसाधनस्य (HR) प्रोफेस्शनस्य आधारः अस्ति यथा वयम् अधुना जानीमः।
संगठन व्यवहार का विकास -
हॉथर्न्-अध्ययनस्य नेतारः द्वे द्वे कट्टर-संकल्पने आसन्। ते चिन्तयन्ति स्म यत् ते वैज्ञानिकनिरीक्षणस्य तकनीकानां उपयोगं कर्तुं शक्नुवन्ति यत् ते कस्यचित् कर्मचारिणः कार्यस्य परिमाणं गुणवत्तां च वर्धयितुं शक्नुवन्ति, ते च श्रमिकान् विनिमययोग्यसंसाधनरूपेण न दृष्टवन्तः। श्रमिकाः, तेषां मनोविज्ञानस्य दृष्ट्या च अद्वितीयाः इति ते चिन्तयन्ति स्म तथा च कस्याश्चित् कम्पन्योः अन्तः सम्भावितरूपेण फिट् इत्यस्य दृष्ट्या अद्वितीयाः सन्ति।
तदनन्तरं वर्षेषु संगठनात्मकव्यवहारस्य अवधारणा विस्तारिता। द्वितीयविश्वयुद्धात् आरभ्य शोधकर्तारः रसद-प्रबन्धन-विज्ञानस्य विषये ध्यानं दातुं आरब्धवन्तः। १९५० तमे १९६० तमे दशके कार्नेगी-विद्यालयेन अध्ययनं निर्णयनिर्माणस्य एतान् तर्कवादी-दृष्टिकोणान् दृढं कृतवान्।
संगठनात्मकव्यवहारस्य अध्ययनं किमर्थं महत्त्वपूर्णम् अस्ति?
संगठनात्मकव्यवहारस्य अध्ययनेन कश्चन संस्थानः अवगन्तुं शक्नोति यत् तस्य कर्मचारीः परस्परं कथं व्यवहारं कुर्वन्ति, सङ्गठनं च कुर्वन्ति इति। परिणामानां उपयोगेन, संस्थाः परिवर्तनानि कार्यान्वितुं शक्नुवन्ति ये कार्यप्रदर्शनं कार्यक्षमतां च वर्धयन्ति, तथैव कर्मचारीसन्तुष्टिं च सुधरयन्ति। Links/ References - https://www.investopedia.com/terms/o/organizational-behavior.asp https://www.sciencedirect.com/topics/computer-science/organizational-behavior