सदस्यसम्भाषणम्:Gopika Baburaj 2331207
विषयः योज्यताम्केरल की संस्कृति
[सम्पादयतु]भारतय दणभागे िथतं के रलं ायः ईवरय वदेशः इत उयत,े मनोहरसौदय य,समृ धसांकृतकवरासतांचभूमः अित इदं लसत ् रायं शातपृ ठजलःै , ाचीनतटैः, जीवतःै पवत थानकैःचसधम्अित।केरलयसंकृतःअय भोजने, व,े कलायां, नृ ये च तबिबतम ् अित । रायय वातकुलाजटलतयाउकणमिदरैःपारपरककाठगहृैःच चिनता अित, कथकल, मोहनयाटम ् इयादन साहयान कलापाणचसपणू ववेयानंातवतःअपचकेरलय जनानांजीवनेअयराययधमः,उसवाःचमखुंथानं धारयित । अिमन्लेखेवयंभवयःकेरलयपरपरा-संकृतःेदशनं
दमः । अय सु दरय रायय भोजन,ं परपरा, कला, उसवः, वातकुलाचवषयेातयम्।
के रलय पाककलासु अयतमं पारपरकं भोजः सायः इत नाना सधः अित । कदलपे सेवतं शाकाहारभोजनं य साबर, एवयल, पायसम इयादनां यजनानां सहः भवत । एतषेांसवषांरसानाम्संयोगेनवगभोजनंभवत।केरलय भोजनेअपसमुभोजनयदघतटरेखायाःकारणात्वशषें थानं वतत े । नवमयाः, झींगाः, ककणाः च ववधशै याः पयत,े येनसमु भोजनेमणांवगः भवत।केरलयभोजनं रसवफोटः,भवतःरसगु मानांकृतेउपचारःचअित,यत्अय सु दरय रायय समृ धं पाकवरासतां तबबयत ।
- GopikaBaburaj - 2331207
- 3BAPC Gopika Baburaj 2331207 (चर्चा) ०९:४३, १४ अक्टोबर् २०२४ (UTC)
भरतनाट्यम हस्तास: नृत्यभाषा - 4th sem CIA
[सम्पादयतु]भारतस्य प्राचीनतमानां पूज्यतमानां च शास्त्रीयनृत्यरूपेषु अन्यतमं भरतनाट्यं परम्परासम्पन्नं, देशस्य सांस्कृतिकधार्मिकविरासतां च गभीरं जडं च अस्ति । अस्य प्राचीननृत्यरूपस्य उत्पत्तिः तमिलनाडुदेशे अभवत्, शताब्दशः अयं संरचितः अभिव्यञ्जकः च कलारूपेण विकसितः, यः स्वस्य अनुग्रहेण, सौन्दर्येन, जटिलगतिभिः च प्रसिद्धः अस्ति भरतनाट्यस्य मूलं हस्त-इशारस्य अथवा "हस्तस्य" जटिला व्यवस्था अस्ति, या भावनानां, कथानां, धार्मिकसन्देशानां च प्रसारणे महत्त्वपूर्णां भूमिकां निर्वहति एते हस्ताः भरतनाट्यस्य अभिन्नः भागः भवन्ति, अस्य समृद्धस्य आन्दोलनशब्दकोशस्य प्रमुखः तत्त्वः च सन्ति । भरतनाट्यम् इत्यत्र हस्ताङ्गुलीभिः कृताः इशाराः अर्थान्, भावाः, कथाकथनानि च भवन्ति । "हस्ता" इति पदमेव संस्कृतशब्दात् "हस्ता" इत्यर्थः हस्तः इति निष्पन्नम् । असमयुक्तहस्ताः (एकहस्तः इशाराः) सम्युक्तहस्ताः (द्विहस्तः इशाराः) इति द्विधा विभक्ताः सन्ति । एतेषां प्रत्येकस्य हस्तस्य विशिष्टार्थाः सन्ति, तेषां प्रयोगः विविधदेवतानां, पशूनां, विषयाणां, भावानाम् च चित्रणार्थं भवति । एतेषां हस्त-इशाराणां माध्यमेन नर्तकी आख्यानं प्रसारयति, एकां गहनं दृश्यभाषां निर्माति, या प्रेक्षकान् कलारूपस्य समृद्धसांस्कृतिक-आध्यात्मिक-महत्त्वेन सह सम्बद्धं करोति भरतनात्यमे हस्तानां महत्त्वम् भरतनाट्यं नृत्यमात्रात् अधिकम्; कथाकथनकलारूपम् अस्ति । मुखस्य भावः (अभिनयः) जटिलपादकार्यं (अडवु) च सहितं शरीरस्य गतिः हस्तैः सह मिलित्वा कथां कथयितुं दृश्यस्य चित्रणं वा करोति हस्तानां उपयोगः अमूर्त-शाब्दिक-अवधारणानां अभिव्यक्तिं कर्तुं भवति, येन नर्तकः दिव्यकथाः, पौराणिक-आख्यायिकाः, भावाः च जीवन्तं कर्तुं शक्नोति । एकेन इशारेण कमलस्य चित्रणात् आरभ्य सम्पूर्णस्य पौराणिकप्रकरणस्य चित्रणपर्यन्तं गहनानि अर्थस्तराः प्रसारयितुं शक्यन्ते ।
प्रत्येकं हस्ते विहितगतिसमूहः भवति ये वर्षाणाम् अभ्यासद्वारा शिक्षिताः सिद्धाः च भवन्ति । हस्तानां प्रयोगः मौनसञ्चारस्य एकः प्रकारः अस्ति, यत्र शब्दानां स्थाने गभीररूपेण प्रतीकात्मकाः, तात्कालिकात् परं अर्थं वहन्तः हस्तभावाः भवन्ति शास्त्रीयभारतनाट्यम् इत्यस्मिन् हस्ताः भौतिकशरीरस्य आध्यात्मिकस्य वा भावनात्मकस्य वा जगतः मध्ये सेतुरूपेण कार्यं कुर्वन्ति, येन नर्तकः भक्तिः, प्रेम, आनन्दः, शोकः वा इत्यादीनां अमूर्तानाम् अवधारणानां संप्रेषणं कर्तुं शक्नोति
हस्ताः, भरतनाट्यस्य अन्यैः तत्त्वैः सह यथा मुखस्य भावः (अभिनयः) पादकार्यः (अडवु) च नर्तकस्य आन्तरिकभावनानां विचाराणां च संप्रेषणे महत्त्वपूर्णाः सन्ति हस्तानां प्रयोगः दृश्य-आकर्षणस्य स्तरं योजयति, कथन-संरचनायाः समृद्धिं करोति । यथा पौराणिककथायाः चित्रणं कृत्वा हस्तानां प्रयोगः देवतां, आकाशजीवानां, घटनानां वा प्रतिनिधित्वार्थं भवति । विष्णुः शिवः वा इति कथयन्तु इति इशारं निर्माय नर्तकः एतेषां दिव्यानां आकृतीनां उपस्थितिं तत्क्षणमेव संप्रेषितुं शक्नोति, अतः आख्यानं वर्धयति, प्रेक्षकैः सह भावात्मकं सम्बन्धं च निर्माति अपि च भरतनात्ये हस्ताः सङ्गीतस्य लयेन, नृत्यस्य ताडनेन च जटिलतया सम्बद्धाः सन्ति । नर्तकस्य हावभावाः मृदङ्गादिना ताडनेन सह समन्वयिताः भवन्ति, येन नृत्यं जीवन्तं कृत्वा लयात्मकभाषा निर्मीयते प्रत्येकं इशारा विशिष्टं ताडनं मनसि कृत्वा क्रियते, यत् समग्रप्रदर्शने जटिलतायाः स्तरं योजयति । Refrence link - https://www.naatyaanjali.com/asamyuta-hastas/ https://link.springer.com/article/10.1007/s10912-024-09861-1 2401:4900:6309:A66:AC11:5F03:B96C:4CAA ०८:४८, १२ मार्च् २०२५ (UTC)