अजन्तागुहाः

अजन्तगुहाहाः

जगत्प्रसिद्धाः अजन्तागुहाः महाराष्ट्रस्य औरङ्गबाद्नारतः १०० कि.मी. परिमिते द्वरे सन्ति । गुहा शब्दस्य श्रवणमात्रेण आश्चर्यभावः कुतूहलं च उद्भवेत् विशेषतः बालेषु । अजन्तागुहानां दर्शनेन सः भावः न उद्भवेत् । यतः क्रि.पू.२०० वर्षे निर्मिताः एताः गुहाः बौद्धभिक्षणां निवासस्थानानि आसन् । ते साधनेतरावधौ चित्रशिल्पकलाभिः गुहानाम् अन्तर्भागाणाम् अलङ्करणे रताः भवन्ति स्म । सहजतया एव कलाकृतयः बुद्धस्य पूर्वजीवनसम्बद्धाः पूर्वजन्मसम्बद्धाः च भवन्ति स्म ।

प्रथमा गुहा

सर्वासु अपि कलाकृतिषु धार्मिकच्छाया परिद्दश्यते स्म् । भिक्षुभिः उपयुक्तानां वर्णादीनाम् उत्कृष्टताया: कारणतः शताधिकानां वर्षाणाम् अनन्तरम् अपि तत्रत्याः कलाकृतयः नावीन्ययुक्ताः इत्येव भान्ति । वर्णाः नशयमानाः सन्ति इति यदा लक्षितं तदा प्राचीनकलाकृतयः रक्षणीयाः एव इति महान् प्रयासः आचरितः । ब्रिटीश-आखेटकैः एताः गुहाः १८१९ तमे वर्षे अभिज्ञाताः । ईस्ट्-इण्डियाकम्पनीजनैः एतासां कलाकृतीनां प्रतिकृतिप्राप्तये प्रयासः कृते । अत्र ३० गुहाः सन्ति । तासु ५ गुहाः ‘चैत्यगृहणि’ इति निर्दिश्यन्ते । अवशिष्टाः ‘विहाराः’ ‘आश्रमाः’ इति वा निर्दिश्यन्ते । घनशिलाभ्यः एताः गुहाः उत्खाताः स्युः इति भाव्यते । प्रवेशद्वाराणि तु उत्कृष्टाभिः कलाकृतिभः विशेषतः अलङ्कृतानि द्दश्यन्ते ।

नवमा गुहा

‘एताः अजन्ता -गुहाः बौद्धमतीयायाः कलायाः अत्युत्कृष्टाश्रय -भूताः’ इति वर्णयन्त्या युनेस्कोसंस्थया १९८३ तमे वर्षे एतासां गुहानां विविरणं जागतिकानां पारम्परिकाणां स्थलानाम् आवल्यां योजितम् अस्ति ।

External links

• Ajanta Caves, Ellora Caves, Aurangabad Caves
• Ajanta: Written in the Stone. Documentary by Laurence Castle based on Walter Spink's finding. [www.youtube.com/watch?v=YZsAbzR1-vk]
• Ajanta: Some Kind of Miracle. Documentary by Laurence Castle, the history of Ajanta. [www.youtube.com/watch?v=S8I6YXGcRKI]
• National Geographic feature
• An essay on Ajanta Caves from the online travel magazine travelmag.co.uk (May 10, 2009)
• Video of the caves MTDC site
• Ajanta Caves in UNESCO List
• "Ajanta", Jacques-Edouard Berger Foundation, World Art Treasures (choose French or English)
• Frontline Article On Ajanta Paintings
• Photographs of the Ajanta caves-paintings and sculpture, IndiaMonuments.org
• Article on Ajanta from the Travel section of the New York Times (November 5, 2006)
• photos of the Ajanta caves
• Photographs
• Video Travelogue on Ajanta Cave Temples
• The Herbert Offen Research Collection of the Phillips Library at the Peabody Essex Museum
• Ajanta Caves - rock cut Buddhist temples | Wondermondo
• 360 degree virtual tour of Ajanta caves