"केरोलस् लीनियस्" इत्यस्य संस्करणे भेदः
(लघु) added Category:वैज्ञानिकाः using HotCat |
No edit summary |
||
पङ्क्तिः १: | पङ्क्तिः १: | ||
[[चित्रम्:Carl von Linné.jpg|thumb|right|200px]] |
|||
(कालः २३. ०५. १७०७ तः १०. ०१. १७७८) |
|||
[[चित्रम्:CarlvonLinne house.jpg|thumb|left|200px|केरोलस् लीनियसस्य गृहम्]] |
|||
[[चित्रम्:CarlvonLinne Garden.jpg|thumb|200px|left|केरोलस् लीनियस्-उद्यानम्]] |
|||
[[चित्रम्:Carolus Linnaeus by Hendrik Hollander 1853.jpg|thumb|right|200px|साम्प्रदायिकं वस्त्रं धृतवान् केरोलस् लीनियस्]] |
|||
[[चित्रम्:LinnaeusWeddingPortrait.jpg|thumb|200px|left|विवाहवस्त्रे केरोलस् लीनियसस्]] |
|||
(कालः – २३. ०५. १७०७ तः १०. ०१. १७७८) |
|||
अयं केरोलस् लीनियस् (Carolus Linnaeus) कश्चन विशिष्टः सस्यविज्ञानी । सः वैद्यकीयम् अधीत्य जीवविज्ञाने संशोधनानि अकरोत् । जीवविज्ञानं सम्यक् वर्गीकृत्य निरूपितवान् अपि । अयं केरोलस् लीनियस् १७०७ वर्षे मेमासस्य २३ तमे दिनाङ्के [[स्वीडन्]] देशस्य स्मल्याण्ड् इति प्रदेशे जन्म प्राप्नोत् । अस्य केरोलस् लीनियसस्य पिता क्रिश्चियन् धर्मगुरुः (पाद्री) आसीत् । पाश्चात्येषु देशेषु अयं केरोलस् लीनियस् “कार्लफान् लिने” इत्यपि प्रसिद्धः अस्ति । अयं केरोलस् लीनियस् बाल्ये तावान् बुद्धिमान् न आसीत् । तस्मात् एव कारणात् पिता एतं वैद्यकीयस्य शिक्षणार्थं प्रेषितवान् । किन्तु एषः केरोलस् लीनियस् वैद्यकीयं न इच्छति स्म । तथापि परीक्षाः उत्तीर्णवान् । उप्साल–विश्वविद्यालयतः बहिः आगमनस्ये सः सस्यशास्त्रे आसक्तः अभवत् । तदर्थं [[पुष्पम्|पुष्पाणां]] केसरान्, शलाकाः च विशेषतया अधीतवान् सः । ३३ तमे वयसि सस्यानां वर्गीकरणम् आरब्धवान् । यत्र अध्ययनं कृतवान् तत्रैव सस्यविज्ञानस्य विभागे उधोगम् अपि आरब्धवान् । |
|||
अयं केरोलस् लीनियस् १७३२ तमे वर्षे रुड्बेकस्य सूचनायाः अनुसारं ४६०० मैल् यावत् दूरे स्थितं ल्याप्ल्याण्ड् इति प्रदेशं प्रति प्रवासार्थं गतवान् । तत्र विभिन्नान् सस्यप्रभेदान् प्राणिप्रभेदान् च अपश्यत् । तदवसरे लैङ्गिककोशान् “पुं” तथा “स्त्री” इति असूचयत् । तदनन्तरम् [[इङ्ग्लेण्ड्]] तथा पश्चिम[[यूरोप्]]-देशेषु प्रवासं कृत्वा १७३५ तमे वर्षे विज्ञानपदवीं प्राप्तवान् । अनन्तरं पुनः सस्यविज्ञानं विस्तृतरूपेण अधीतवान् । आधुनिकस्य वर्गीकरणस्य क्रमं विवृत्य '''“सिस्टं नेचरे”''' इत्याख्यं पुस्तकम् अपि लिखित्वा प्रकाशितवान् । तस्मात् कारणात् एव अयं केरोलस् लीनियस् '''“आधुनिकस्य वर्गीकरणस्य जनकः”''' इति प्रसिद्धः अभवत् । सः तस्मिन् पुस्तके सस्यानां भेदस्य विवरणावसरे स्पष्टां संक्षिप्तां च शैलीम् अनुसृतवान् । तत्र सस्यस्य कुलनाम, जातिः, द्विनाम नामकरणं च कृतवान् । तेन लिखितम् अपरं '''“जेनर प्ल्याण्टारं”''' नामकं पुस्तकम् अद्यापि जीवविज्ञानिनां मार्गदर्शकं पुस्तकम् अस्ति । तेन सृष्टानि नामानि अपि अद्यापि सस्यविज्ञाने तथैव सन्ति । |
|||
एषः केरोलस् लीनियस् सस्यानां कुलानि परिवारे, परिवारान् गणे, गणान् वर्गे, वर्गान् वंशे च योजयित्वा वर्गीकरणस्य आधारं रचितवान् । जीविनां वर्गीकरणावसरे मनुष्याणाम् अपि वर्गं कल्पयित्वा तस्य नाम “बुद्धिमान् मनुष्यः” इति (होमो सेपियन्स्) कृतवान् । “ओराङ्ग् उटान्” नामकं [[कपिः|कपिम्]] अपि अस्मिन् वंशे योजयित्वा तस्य नाम “गुहासु वसन् मनुष्यः” (होमो होग्लोडैट्स्) इति अकरोत् । तिमिङ्गलं तत्सम्बद्धान् च सस्तनिवर्गे योजयित्वा २००० वर्षेभ्यः पूर्वम् [[अरिस्टाटल्|अरिस्टाटलेन]] प्रकटितस्य अभिप्रायस्य सहमतम् असूचयत् । एतत् वर्गीकरणं वैविध्यतायाः अवगमने महत् पात्रं वहति । सः केरोलस् लीनियस् “मया कृते वर्गीकरणे केचन दोषाः सन्ति । अग्रे यक्कोऽपि तान् दोषान् समीकर्तुम् अर्हति” इत्यपि असूचयत् । अनन्तरम् आगताः [[जार्ज क्युव्ये]], [[जेस्यु]], [[एड्वर्ड् क्याल्विन् केण्डल्|केण्डल्]] इत्यादयः विज्ञानिनः मूलं तत्त्वं तथैव रक्षन्तः अस्य विवरणानि काले काले परिवर्तितवन्तः । |
|||
अयं केरोलस् लीनियस् प्रवासानां, पुस्तकानां प्रकाशनस्य च अनन्तरं पुनः स्वीड्न् देशं प्रत्यागत्य वैद्यवृत्तिम् आरब्धवान् । तत्रैव “प्रकृति–इतिहासस्य” (Natural History) प्राध्यापकरूपेण अपि नियुक्तः अभवत् । शिष्यान् नूतनानां जीविनाम् अन्वेषणार्थं प्रपञ्चस्य बहून् प्रदेशान् प्रेषितवान् अयं केरोलस् लीनियस् । सः १७७८ तमे वर्षे जनवरिमासस्य १० दिनाङ्के इहलोकम् अत्यजत् । तदनन्तरं तस्य कृतीः, सङ्ग्रहणं च इङ्ग्लेण्ड्-देशं प्रति नीतवन्तः । तत्र “लीनियस् सोसैटि” इत्याख्यं सङ्ग्रहालयम् अध्ययनकेन्द्रं च संस्थापितवन्तः । स्वीडन्-देशे विद्यमानं तस्य गृहम् अद्यापि स्मारकत्वेन रक्ष्यमाणम् अस्ति । |
|||
अयं केरोलस् लीनियस् (Carolus Linnaeus) कश्चन विशिष्टः सस्यविज्ञानी । |
|||
[[वर्गः:वैज्ञानिकाः]] |
[[वर्गः:वैज्ञानिकाः]] |
||
[[वर्गः:विज्ञानेतिहासः]] |
|||
[[af:Carolus Linnaeus]] |
|||
[[als:Carl von Linné]] |
|||
[[ar:كارولوس لينيوس]] |
|||
[[an:Carl von Linné]] |
|||
[[roa-rup:Carolus Linnaeus]] |
|||
[[ast:Carlos Linneo]] |
|||
[[az:Karl Linney]] |
|||
[[bn:কার্ল লিনিয়াস]] |
|||
[[zh-min-nan:Carolus Linnaeus]] |
|||
[[be:Карл Ліней]] |
|||
[[be-x-old:Карл Лінэй]] |
|||
[[bar:Carl von Linné]] |
|||
[[bs:Carl von Linné]] |
|||
[[br:Carl von Linné]] |
|||
[[bg:Карл Линей]] |
|||
[[ca:Carl von Linné]] |
|||
[[cs:Carl Linné]] |
|||
[[co:Carl von Linné]] |
|||
[[cy:Carolus Linnaeus]] |
|||
[[da:Carl von Linné]] |
|||
[[de:Carl von Linné]] |
|||
[[dsb:Carl von Linné]] |
|||
[[et:Carl von Linné]] |
|||
[[el:Κάρολος Λινναίος]] |
|||
[[en:Carl Linnaeus]] |
|||
[[es:Carlos Linneo]] |
|||
[[eo:Karolo Lineo]] |
|||
[[ext:Carl von Linné]] |
|||
[[eu:Carl von Linné]] |
|||
[[fa:کارل لینه]] |
|||
[[hif:Carl Linnaeus]] |
|||
[[fr:Carl von Linné]] |
|||
[[fy:Carolus Linnaeus]] |
|||
[[ga:Carl von Linné]] |
|||
[[gv:Carolus Linnaeus]] |
|||
[[gd:Carl Linnaeus]] |
|||
[[gl:Carl von Linné]] |
|||
[[gan:卡爾·林奈]] |
|||
[[ko:칼 폰 린네]] |
|||
[[hi:कार्ल लीनियस]] |
|||
[[hsb:Carl von Linné]] |
|||
[[hr:Carl Linné]] |
|||
[[io:Carolus Linnaeus]] |
|||
[[ilo:Carolus Linnaeus]] |
|||
[[id:Carolus Linnaeus]] |
|||
[[ia:Carl von Linné]] |
|||
[[is:Carolus Linnaeus]] |
|||
[[it:Linneo]] |
|||
[[he:קארולוס ליניאוס]] |
|||
[[jv:Carolus Linnaeus]] |
|||
[[pam:Carolus Linnaeus]] |
|||
[[csb:Karol Linneùsz]] |
|||
[[kk:Карл Линней]] |
|||
[[sw:Carl Linnaeus]] |
|||
[[ku:Carl von Linné]] |
|||
[[la:Carolus Linnaeus]] |
|||
[[lv:Kārlis Linnejs]] |
|||
[[lb:Carl von Linné]] |
|||
[[lt:Carl von Linné]] |
|||
[[ln:Carl von Linné]] |
|||
[[lmo:Carl von Linné]] |
|||
[[hu:Carl von Linné]] |
|||
[[mk:Карл Лине]] |
|||
[[ml:കാൾ ലിനേയസ്]] |
|||
[[mi:Carl Linnaeus]] |
|||
[[arz:كارل لينيوس]] |
|||
[[ms:Carl Linnaeus]] |
|||
[[mn:Карл Линней]] |
|||
[[nl:Carolus Linnaeus]] |
|||
[[nds-nl:Carolus Linnaeus]] |
|||
[[ja:カール・フォン・リンネ]] |
|||
[[frr:Carl von Linné]] |
|||
[[no:Carl von Linné]] |
|||
[[nn:Carl von Linné]] |
|||
[[oc:Carl von Linné]] |
|||
[[mhr:Линне Карыл]] |
|||
[[pnb:کارل لنیاس]] |
|||
[[nds:Carl von Linné]] |
|||
[[pl:Karol Linneusz]] |
|||
[[pt:Carolus Linnaeus]] |
|||
[[ro:Carl Linné]] |
|||
[[qu:Carl von Linné]] |
|||
[[rue:Карл Лінней]] |
|||
[[ru:Линней, Карл]] |
|||
[[sah:Карл Линней]] |
|||
[[sco:Carolus Linnaeus]] |
|||
[[scn:Carolus Linnaeus]] |
|||
[[simple:Carolus Linnaeus]] |
|||
[[sk:Carl Linné]] |
|||
[[sl:Carl Linnaeus]] |
|||
[[szl:Carl von Linné]] |
|||
[[ckb:کارلۆس لینایۆس]] |
|||
[[sr:Карл фон Лине]] |
|||
[[sh:Carolus Linnaeus]] |
|||
[[fi:Carl von Linné]] |
|||
[[sv:Carl von Linné]] |
|||
[[tl:Carl Linnaeus]] |
|||
[[ta:கரோலஸ் லின்னேயஸ்]] |
|||
[[te:కరోలస్ లిన్నేయస్]] |
|||
[[th:คาโรลัส ลินเนียส]] |
|||
[[tr:Carl Linnaeus]] |
|||
[[uk:Карл Лінней]] |
|||
[[ur:لنی اس]] |
|||
[[vec:Carl von Linné]] |
|||
[[vi:Carl von Linné]] |
|||
[[vo:Carolus Linnaeus]] |
|||
[[vls:Carolus Linnaeus]] |
|||
[[war:Carl Linnaeus]] |
|||
[[yi:קארל פאן לינע]] |
|||
[[yo:Carl Linnaeus]] |
|||
[[zea:Carolus Linnaeus]] |
|||
[[bat-smg:Karls Liniejos]] |
|||
[[zh:卡尔·林奈]] |
०५:५२, २ जनवरी २०१२ इत्यस्य संस्करणं
(कालः – २३. ०५. १७०७ तः १०. ०१. १७७८)
अयं केरोलस् लीनियस् (Carolus Linnaeus) कश्चन विशिष्टः सस्यविज्ञानी । सः वैद्यकीयम् अधीत्य जीवविज्ञाने संशोधनानि अकरोत् । जीवविज्ञानं सम्यक् वर्गीकृत्य निरूपितवान् अपि । अयं केरोलस् लीनियस् १७०७ वर्षे मेमासस्य २३ तमे दिनाङ्के स्वीडन् देशस्य स्मल्याण्ड् इति प्रदेशे जन्म प्राप्नोत् । अस्य केरोलस् लीनियसस्य पिता क्रिश्चियन् धर्मगुरुः (पाद्री) आसीत् । पाश्चात्येषु देशेषु अयं केरोलस् लीनियस् “कार्लफान् लिने” इत्यपि प्रसिद्धः अस्ति । अयं केरोलस् लीनियस् बाल्ये तावान् बुद्धिमान् न आसीत् । तस्मात् एव कारणात् पिता एतं वैद्यकीयस्य शिक्षणार्थं प्रेषितवान् । किन्तु एषः केरोलस् लीनियस् वैद्यकीयं न इच्छति स्म । तथापि परीक्षाः उत्तीर्णवान् । उप्साल–विश्वविद्यालयतः बहिः आगमनस्ये सः सस्यशास्त्रे आसक्तः अभवत् । तदर्थं पुष्पाणां केसरान्, शलाकाः च विशेषतया अधीतवान् सः । ३३ तमे वयसि सस्यानां वर्गीकरणम् आरब्धवान् । यत्र अध्ययनं कृतवान् तत्रैव सस्यविज्ञानस्य विभागे उधोगम् अपि आरब्धवान् ।
अयं केरोलस् लीनियस् १७३२ तमे वर्षे रुड्बेकस्य सूचनायाः अनुसारं ४६०० मैल् यावत् दूरे स्थितं ल्याप्ल्याण्ड् इति प्रदेशं प्रति प्रवासार्थं गतवान् । तत्र विभिन्नान् सस्यप्रभेदान् प्राणिप्रभेदान् च अपश्यत् । तदवसरे लैङ्गिककोशान् “पुं” तथा “स्त्री” इति असूचयत् । तदनन्तरम् इङ्ग्लेण्ड् तथा पश्चिमयूरोप्-देशेषु प्रवासं कृत्वा १७३५ तमे वर्षे विज्ञानपदवीं प्राप्तवान् । अनन्तरं पुनः सस्यविज्ञानं विस्तृतरूपेण अधीतवान् । आधुनिकस्य वर्गीकरणस्य क्रमं विवृत्य “सिस्टं नेचरे” इत्याख्यं पुस्तकम् अपि लिखित्वा प्रकाशितवान् । तस्मात् कारणात् एव अयं केरोलस् लीनियस् “आधुनिकस्य वर्गीकरणस्य जनकः” इति प्रसिद्धः अभवत् । सः तस्मिन् पुस्तके सस्यानां भेदस्य विवरणावसरे स्पष्टां संक्षिप्तां च शैलीम् अनुसृतवान् । तत्र सस्यस्य कुलनाम, जातिः, द्विनाम नामकरणं च कृतवान् । तेन लिखितम् अपरं “जेनर प्ल्याण्टारं” नामकं पुस्तकम् अद्यापि जीवविज्ञानिनां मार्गदर्शकं पुस्तकम् अस्ति । तेन सृष्टानि नामानि अपि अद्यापि सस्यविज्ञाने तथैव सन्ति ।
एषः केरोलस् लीनियस् सस्यानां कुलानि परिवारे, परिवारान् गणे, गणान् वर्गे, वर्गान् वंशे च योजयित्वा वर्गीकरणस्य आधारं रचितवान् । जीविनां वर्गीकरणावसरे मनुष्याणाम् अपि वर्गं कल्पयित्वा तस्य नाम “बुद्धिमान् मनुष्यः” इति (होमो सेपियन्स्) कृतवान् । “ओराङ्ग् उटान्” नामकं कपिम् अपि अस्मिन् वंशे योजयित्वा तस्य नाम “गुहासु वसन् मनुष्यः” (होमो होग्लोडैट्स्) इति अकरोत् । तिमिङ्गलं तत्सम्बद्धान् च सस्तनिवर्गे योजयित्वा २००० वर्षेभ्यः पूर्वम् अरिस्टाटलेन प्रकटितस्य अभिप्रायस्य सहमतम् असूचयत् । एतत् वर्गीकरणं वैविध्यतायाः अवगमने महत् पात्रं वहति । सः केरोलस् लीनियस् “मया कृते वर्गीकरणे केचन दोषाः सन्ति । अग्रे यक्कोऽपि तान् दोषान् समीकर्तुम् अर्हति” इत्यपि असूचयत् । अनन्तरम् आगताः जार्ज क्युव्ये, जेस्यु, केण्डल् इत्यादयः विज्ञानिनः मूलं तत्त्वं तथैव रक्षन्तः अस्य विवरणानि काले काले परिवर्तितवन्तः ।
अयं केरोलस् लीनियस् प्रवासानां, पुस्तकानां प्रकाशनस्य च अनन्तरं पुनः स्वीड्न् देशं प्रत्यागत्य वैद्यवृत्तिम् आरब्धवान् । तत्रैव “प्रकृति–इतिहासस्य” (Natural History) प्राध्यापकरूपेण अपि नियुक्तः अभवत् । शिष्यान् नूतनानां जीविनाम् अन्वेषणार्थं प्रपञ्चस्य बहून् प्रदेशान् प्रेषितवान् अयं केरोलस् लीनियस् । सः १७७८ तमे वर्षे जनवरिमासस्य १० दिनाङ्के इहलोकम् अत्यजत् । तदनन्तरं तस्य कृतीः, सङ्ग्रहणं च इङ्ग्लेण्ड्-देशं प्रति नीतवन्तः । तत्र “लीनियस् सोसैटि” इत्याख्यं सङ्ग्रहालयम् अध्ययनकेन्द्रं च संस्थापितवन्तः । स्वीडन्-देशे विद्यमानं तस्य गृहम् अद्यापि स्मारकत्वेन रक्ष्यमाणम् अस्ति ।