"जम्बीरम्" इत्यस्य संस्करणे भेदः
Content deleted Content added
(लघु) r2.7.2+) (Robot: Adding vec:Limonara |
(लघु) r2.7.3) (Robot: Adding lad:Limon; अंगराग परिवर्तन |
||
पङ्क्तिः ६: | पङ्क्तिः ६: | ||
[[चित्रम्:Citrus x limon flowers.jpg|thumb|left|200px|निम्बूकपुष्पम्]] |
[[चित्रम्:Citrus x limon flowers.jpg|thumb|left|200px|निम्बूकपुष्पम्]] |
||
===आयुर्वेदस्य अनुसारम् अस्य निम्बूकस्य स्वभावः=== |
=== आयुर्वेदस्य अनुसारम् अस्य निम्बूकस्य स्वभावः === |
||
[[चित्रम्:Lemon-citrus limon seedling.jpg|thumb|right|150px|निम्बूकसस्यम्]] |
[[चित्रम्:Lemon-citrus limon seedling.jpg|thumb|right|150px|निम्बूकसस्यम्]] |
||
[[चित्रम्:Lemon Orchard in the Galilee by David Shankbone.jpg|thumb|left|200px|निम्बूकक्षेत्रम्]] |
[[चित्रम्:Lemon Orchard in the Galilee by David Shankbone.jpg|thumb|left|200px|निम्बूकक्षेत्रम्]] |
||
[[ |
[[चित्रम्:Lemon tree flower.jpg|thumb|left|200px|निम्बूकपत्राणि पुष्पाणि च]] |
||
एतत् निम्बूकम् आम्लरसयुक्तम् । एतत् निम्बूकं पचनार्थं गुरु । एतत् निम्बूकं तीक्ष्णम्, उष्णवीर्ययुक्तं चापि । एतत् निम्बूकं जीर्णानन्तरम् अपि आम्लविपाकः एव भवति । |
एतत् निम्बूकम् आम्लरसयुक्तम् । एतत् निम्बूकं पचनार्थं गुरु । एतत् निम्बूकं तीक्ष्णम्, उष्णवीर्ययुक्तं चापि । एतत् निम्बूकं जीर्णानन्तरम् अपि आम्लविपाकः एव भवति । |
||
:१. एतत् निम्बूकं [[कफः|कफं]] [[वातः|वातं]] च हरति । |
:१. एतत् निम्बूकं [[कफः|कफं]] [[वातः|वातं]] च हरति । |
||
[[ |
[[चित्रम्:Citrus limon a.JPG|thumb|'''निम्बूकवृक्षः''']] |
||
:२. एतत् निम्बूकं श्वासरोगे, [[कासः|कासे]] च उपयुज्यते । |
:२. एतत् निम्बूकं श्वासरोगे, [[कासः|कासे]] च उपयुज्यते । |
||
:३. एतत् निम्बूकं मलस्य अवरोधम्, आमदोषं च निवारयति । |
:३. एतत् निम्बूकं मलस्य अवरोधम्, आमदोषं च निवारयति । |
||
पङ्क्तिः २८: | पङ्क्तिः २८: | ||
{{कर्णाटकस्य सस्यानि}} |
{{कर्णाटकस्य सस्यानि}} |
||
⚫ | |||
[[वर्गः:फलानि]] |
[[वर्गः:फलानि]] |
||
[[वर्गः:शाकाहारः]] |
[[वर्गः:शाकाहारः]] |
||
⚫ | |||
[[am:ሎሚ]] |
[[am:ሎሚ]] |
||
पङ्क्तिः ८९: | पङ्क्तिः ८८: | ||
[[kv:Лимон]] |
[[kv:Лимон]] |
||
[[la:Limon]] |
[[la:Limon]] |
||
[[lad:Limon]] |
|||
[[lb:Zitroun]] |
[[lb:Zitroun]] |
||
[[ln:Ndímo]] |
[[ln:Ndímo]] |
२२:५३, ९ जून् २०१२ इत्यस्य संस्करणं
एतत् निम्बूकम् अपि भारते वर्धमानः कश्चन फलविशेषः । एतत् निम्बूकम् अपि सस्यजन्यः आहारपदार्थः । एतत् निम्बूकम् आङ्ग्लभाषायां Lemon इति उच्यते । प्रायः भारते सर्वेषु अपि प्रदेशेषु अस्य निम्बूकस्य उपयोगः क्रियते एव । एतत् निम्बूकम् आहारत्वेन यथा उपयुज्यते तथैव औषधत्वेन अपि उपयुज्यते । अस्य निम्बूकसस्यस्य फलं, त्वक्, पत्रं च उपयुज्यते । अन्यानि अङ्गानि न उपयुज्यन्ते । अनेन निम्बूकेन अवलेहः, पेयम्, उपसेचनम् इत्यादिकं सज्जीक्रियते । चित्रान्नसदृशाणाम् उपहाराणां निर्माणे अपि निम्बूकम् उपयुज्यते । एतत् निम्बूकं सौन्दर्यवर्धकरूपेण अपि उपयुज्यते ।
आयुर्वेदस्य अनुसारम् अस्य निम्बूकस्य स्वभावः
एतत् निम्बूकम् आम्लरसयुक्तम् । एतत् निम्बूकं पचनार्थं गुरु । एतत् निम्बूकं तीक्ष्णम्, उष्णवीर्ययुक्तं चापि । एतत् निम्बूकं जीर्णानन्तरम् अपि आम्लविपाकः एव भवति ।
- २. एतत् निम्बूकं श्वासरोगे, कासे च उपयुज्यते ।
- ३. एतत् निम्बूकं मलस्य अवरोधम्, आमदोषं च निवारयति ।
- ४. एतत् निम्बूकं वात-कफजन्येषु विकारेषु, उत्क्लेषे च उपयुज्यते ।
- ५. अस्य निम्बूकस्य पत्रस्य रसं ५ – १० मि.ग्रां यावत् उपयोक्तुं शक्यते ।
- ६. अस्य निम्बूकस्य त्वचा निर्मितं कषायं अनारोग्यावसरे ४० – ५० मि.ली. यावत् दातुं शक्यते ।
- ७. निम्बूकस्य रसम् उष्णजले योजयित्वा दिने ४ – ६ वारम् इव पातव्यम् । तथा पानावसरे किञ्चिक् कालं यावत् तत् जलं मुखे रक्षित्वा अनन्तरं गिलनं करणीयम् । तथा करणेन मुखे जाताः पिटकाः, दन्तपाल्याः बाधाः च निवारिताः भवन्ति ।
- ८. पूर्णं दिनम् उपवासं कुर्वन्तः मध्ये मध्ये उष्णजले निम्बूकस्य रसं योजयित्वा पिबन्ति चेत् पीनसः अपगच्छति ।
- ९. प्रतिदिनं प्रातः एकस्य निम्बूकस्य रसं निष्पीड्य तत्र १२५ ग्रां यावत् हिङ्गु मिश्रीकृत्य पातव्यम् । एवं ६ दिनानि कृत्वा सप्तमे दिने अतिसारस्य (विरेचनस्य) औषधं सेवनीयम् । तथा कृतं चेत् उदरे विद्यमानाः क्रिमयः अपगच्छन्ति ।
- १०. एतत् निम्बूकं मलस्य अवरोधं, वमनं, कृमिरोगं च शमयति ।
- ११. एतत् निम्बूकं उदरवेदनां, यकृत्-विकारं, हृदयवेदनां च निवारयति ।
- १२. एतत् निम्बूकं पित्तं वर्धयति । अतः पित्तप्रकृतियुक्तानां, पित्तजन्यैः रोगैः पीडितानां, पित्तदेशे काले एतत् वर्ज्यम् ।