आयकरः
आयकर
आयकरस्य विवेचनम्: एकं अवलोकनम्
आयकरः सरकारेण व्यक्तिः, व्यवसायः च अन्यसंस्थायाः द्वारा अर्जितायाः आयः उपरि लग्नः करस्य एकः रूपः अस्ति। एषः जगति सर्वत्र सरकारस्य राजस्वस्य एकः प्रमुखः स्रोतः अस्ति, यः स्वास्थ्यसेवायाः, शिक्षायाः, आधारभूतसंरचनायाः, रक्षा च अन्यानां सार्वजनिकसेवायाः वित्तपोषणं करोति। आयकरस्य भुगतानं सामान्यतः वार्षिकं कृत्यते, च एकस्य गणना करदातुः आयः वा आयस्य आधारतः कृत्यते। आयकरप्रणालीस्य संरचना देशेषु भिन्ना अस्ति, किन्तु अवधारणा अत्यधिकं समानं अस्ति: सार्वजनिकव्ययस्य वित्तपोषणाय आयः उपरि करः लग्नः
करयोग्य आयः व्यक्तिस्य वा व्यवसायस्य वा आयस्य सः भागः भवति यः करस्य अधीनः भवति । अस्मिन् वेतनं, वेतनं, व्यापारलाभः, निवेशस्य आयः (व्याजः लाभांशः वा इव), अन्ये च अर्जनम् अन्तर्भवति । केचन देशाः कटौतीं वा छूटं वा प्रदातुं शक्नुवन्ति येन करयोग्यं आयं न्यूनीकरोति ।
व्यक्तिनां कृते : अस्मिन् वेतनं, बोनसः, किराया-आयः, पूंजीलाभः इत्यादयः समाविष्टाः भवितुम् अर्हन्ति । व्यवसायानां कृते : अस्मिन् व्यावसायिकक्रियाकलापानाम् सर्वाणि आयः, यथा विक्रयः, सेवाः, निवेशः च समाविष्टाः सन्ति
करयोग्य आयः व्यक्तिस्य वा व्यवसायस्य वा आयस्य सः भागः भवति यः करस्य अधीनः भवति । अस्मिन् वेतनं, वेतनं, व्यापारलाभः, निवेशस्य आयः (व्याजः लाभांशः वा इव), अन्ये च अर्जनम् अन्तर्भवति । केचन देशाः कटौतीं वा छूटं वा प्रदातुं शक्नुवन्ति येन करयोग्यं आयं न्यूनीकरोति ।
व्यक्तिनां कृते : अस्मिन् वेतनं, बोनसः, किराया-आयः, पूंजीलाभः इत्यादयः समाविष्टाः भवितुम् अर्हन्ति । व्यवसायानां कृते : अस्मिन् व्यावसायिकक्रियाकलापानाम् सर्वाणि आयः, यथा विक्रयः, सेवाः, निवेशः च समाविष्टाः सन्ति
करयोग्य आयः व्यक्तिस्य वा व्यवसायस्य वा आयस्य सः भागः भवति यः करस्य अधीनः भवति । अस्मिन् वेतनं, वेतनं, व्यापारलाभः, निवेशस्य आयः (व्याजः लाभांशः वा इव), अन्ये च अर्जनम् अन्तर्भवति । केचन देशाः कटौतीं वा छूटं वा प्रदातुं शक्नुवन्ति येन करयोग्यं आयं न्यूनीकरोति ।
व्यक्तिनां कृते : अस्मिन् वेतनं, बोनसः, किराया-आयः, पूंजीलाभः इत्यादयः समाविष्टाः भवितुम् अर्हन्ति । व्यवसायानां कृते : अस्मिन् व्यावसायिकक्रियाकलापानाम् सर्वाणि आयः, यथा विक्रयः, सेवाः, निवेशः च समाविष्टाः सन्ति
निगम आयकर व्यक्तिगत आयकरस्य अतिरिक्तं बहवः देशाः व्यापारेषु आयकरं अपि आरोपयन्ति । कम्पनीनां अन्यसंस्थानां च लाभे निगमकरः गृह्यते । निगमकरस्य दरः देशे भिद्यते परन्तु सामान्यतया अनेकेषु न्यायालयेषु व्यक्तिगत आयकरदरेभ्यः न्यूनः भवति । यथा, अमेरिके संघीयनिगमकरस्य दरः २१% अस्ति, यदा तु व्यक्तिगत आयकरस्य दरः ३७% यावत् गन्तुं शक्नोति ।
अनेकदेशेषु लघुव्यापारिणः करदरेण न्यूनीकृत्य वा छूटेन वा लाभं प्राप्नुवन्ति । एतानि न्यूनीकृतानि दराः उद्यमशीलतां पोषयितुं आर्थिकवृद्धिं च उत्तेजितुं निर्मिताः सन्ति । तदतिरिक्तं निगमाः स्वस्य करयोग्य-आयतः वैधव्यापारव्ययस्य (उदा., वेतनं, परिचालनव्ययस्य, तथा च अनुसन्धान-विकासस्य) कटौतीं कर्तुं शक्नुवन्ति
कर दाखिलीकरणं तथा भुक्तिः करदातृभिः स्वस्य आयं, कटौतीं, ऋणं यत्किमपि करं च निवेदयितुं करपत्रं दातव्यम् । करवर्षं सामान्यतया अनेकेषु देशेषु जनवरी १ तः डिसेम्बर् ३१ पर्यन्तं भवति, परन्तु अमेरिका इत्यादिषु केषुचित् देशेषु भिन्नतिथिषु करवर्षं समाप्तं भवति । रिटर्न् दाखिल्य करदातारः स्वस्य ऋणं करं ददति । अधिकांशव्यक्तिषु वर्षे पूर्णे वेतनपत्रात् करः निरुद्धः भवति, यदि तेषां वर्षस्य अन्ते अधिकं करं ऋणं भवति तर्हि तेषां देयशेषं दातव्यम्
स्वरोजगारयुक्तानां व्यक्तिनां व्यवसायस्वामिनः च त्रैमासिकरूपेण अनुमानितकरदेयतां कर्तुं प्रवृत्ताः भवेयुः, यतः करः स्वयमेव न निरुद्धः भवति यदि करदाता अधिकं भुक्तिं करोति तर्हि तेभ्यः धनवापसी प्राप्तुं शक्यते।