पपुवा न्यू गुनिया" सम्बद्धानि पृष्ठानि

दक्षिणपश्चिम-प्रशान्तमहासागरे स्थितः पपुवा-न्यू-गिनी (पी. एन्. जी.) इत्ययं विश्वस्य सांस्कृतिकदृष्ट्या वैविध्यपूर्णेषु राष्ट्रेषु अन्यतमः अस्ति। 850 तः अधिकैः भाषैः, अगणितैः पारम्परिकैः रीतिरिवाजैः च युक्ता पी. एन्. जी. इत्यस्य संस्कृतिः, शताब्दशः पृथक्करणे, प्राकृतिक-पर्यावरणेन, स्थानीयजनजातीनां, बाह्यप्रभावानां च गतिशील-अन्योन्यक्रियया च रूपिता सङ्कीर्ण-मोसैक् अस्ति।

भाषिक एवं जातीय विविधता

पापुवा न्यू गिनी-देशः असाधारणभाषाविविधतायाः कृते प्रसिद्धः अस्ति। अस्मिन् देशे 850 तः अधिकाः विशिष्टाः भाषाः सन्ति, येन अयं भूमेः सर्वाधिकं भाषावैविध्यपूर्णः राष्ट्रः भवति। एताः भाषाः अनेकेषु भाषा-कुटुम्बेषु अन्तर्भवन्ति, येषु प्रमुखाः पापुवान्-आस्ट्रोनेशियन्-समूहाः सन्ति। टोक् पिसिन्, आङ्ग्लभाषा, हिरि मोटु च आधिकारिकभाषाः सन्ति, परन्तु स्थानीयभाषाः अद्यापि ग्रामीणसमुदायेषु व्यापकरूपेण भाष्यन्ते। टोक् पिसिन् इति औपनिवेशिकयुगे विकसिता क्रियोल्-भाषा, लिङ्ग्वा-फ्राङ्कारूपेण कार्यं करोति, येन विभिन्न-भाषिक-पृष्ठभूम्याः जनानां मध्ये सम्प्रेषणं सुकरं भवति।

भाषा-वैविध्यं पी. एन्. जी. इत्यस्य जातीय-जटिलतां प्रतिबिम्बयति, यत्र मुख्यभूमौ परितः द्वीपेषु च सहस्रशः विशिष्टाः जनजातयः निवसन्ति। प्रत्येकस्य जनजातेः स्वकीयाः विशिष्टाः परम्पराः, विश्वासव्यवस्थाः, सामाजिक-संरचनाः च सन्ति, याः तेषां भौगोलिक-स्थित्या निकटतया सम्बद्धाः सन्ति। उदाहरणार्थं, तटीय-द्वीप-समुदायानाम् अपेक्षया उच्चप्रदेश-जनजातीनां भिन्नानि सांस्कृतिकप्रथाः सन्ति। इयं विविधता समृद्धपरम्पराः, कलात्मकस्य औपचारिकस्य च अभिव्यक्तेः विविधरूपाणि च पोषयति, तथापि सम्पूर्णे पी. एन्. जी. इतिहासे नियतकालिकान्तर्गतजनजातीयोद्धारेषु अपि अस्य योगदानम् अस्ति।

पारम्परिकाः रीतिरिवाजाः तथा कलाः

पपुवा-न्यू-गिनी-जनानाम् जीवने पारम्परिकाः रीतिरिवाजाः अभिन्नां भूमिकां निर्वहन्ति। पी. एन्. जी. इत्यस्य महत्त्वपूर्णेषु सांस्कृतिक-अभिव्यक्तिषु अन्यतमा "गीत-गायनम्" इति अस्ति, यत्र विविधजनजातीयाः नृत्यस्य, सङ्गीतस्य, विस्तृत-वेषभूषायाः च माध्यमेन स्वकीयां विशिष्टां सांस्कृतिक-तादात्म्यं प्रदर्शयन्ति। गायनानि प्रायः विवाहेषु, अन्त्येष्टिक्रियेषु, महत्त्वपूर्णेषु सामुदायिकसभासु वा महत्त्वपूर्णान् कार्यक्रमान् निर्दिशन्ति। एतेषु कार्यक्रमेषु, प्रतिभागिनः प्राकृतिकवर्णकानां उपयोगेन जटिलविन्यासैः स्वशरीराणां वर्णनं कुर्वन्ति, पक्षिपक्षैः, शल्कैः, पशूनां चर्मैः च निर्मितं पारम्परिकं वेषं धरन्ति च। उदाहरणार्थं, हैलैण्ड्-प्रदेशस्य हुली-विग्मन्-जनाः मानव-केशैः पक्षैः च निर्मितानां विस्तृतानां शिरस्त्राणानां कृते प्रसिद्धाः सन्ति।

कला पी. एन्. जी. इत्यस्य सांस्कृतिकपरिचयस्य अपरः आधारशिला अस्ति। पारम्परिका कला गभीरतया प्रतीकात्मकम् अस्ति तथा च प्रायः आध्यात्मिकविश्वासैः सह सम्बद्धा अस्ति। उदाहरणार्थं, अनेकजनजातीनां मध्ये मुखावरणस्य निर्माणम् सामान्यप्रथा अस्ति, एते मुखावरणानि आचाराणां समये पूर्वजात्मानां प्रार्थनाय वा देवतानां प्रतिनिधित्वाय वा उपयुज्यन्ते। सेपिक्-नदीक्षेत्रं विशेषतः उत्कीर्णानां काष्ठशिल्पानां, टोटेम् इत्येतेषां च कृते प्रसिद्धम् अस्ति, यत् नदीतीरे निवसतां जनानां आध्यात्मिकं जगतं प्रतिबिम्बयति।

आध्यात्मिकं विश्वासः तथा आचारः

पपुवा-न्यू-गिनी-देशे पारम्परिक-आध्यात्मिक-विश्वासाः विविधाः सन्ति, परन्तु बहवः पूर्वजानां, प्राकृतिक-जगतः च पूजां परितः वर्तन्ते। वृक्षाणि, नद्यः, पर्वताः इत्यादिषु प्राकृतिक-वस्तुषु आत्माः निवसन्ति इति विश्वासः, अनेक-जनजातीय-विश्वास-प्रणाल्यां सामान्यः सूत्रः अस्ति। प्रायः पूर्वजानां सम्मानार्थं अथवा आत्मानां शमनार्थं अनुष्ठानानि अनुष्ठानानि च आयोज्यन्ते, तथा च शारीरिक-आध्यात्मिक-क्षेत्रयोः मध्ये मध्यस्थतां कर्तुं शमन्-जनाः अथवा आध्यात्मिक-नेतारः प्रमुखां भूमिकां निर्वहन्ति।

समकालीनयुगे यूरोपीय-उपनिवेशीकरणस्य मिशनरी-प्रयत्नानां च कारणात् पी. एन्. जी. मध्ये क्रैस्तधर्मः प्रबलः धर्मः अभवत्। अधिकांशाः पपुवा-न्यू-गिनी-देशीयाः क्रैस्त-मतानुयायिनः इति अमन्यन्ते, परन्तु पारम्परिक-विश्वासाः आचारः च क्रैस्त-मतानुयायिनः सह एव तिष्ठन्ति। बहवः जनजातयः क्रिश्चियन्-शिक्षाम् स्वदेशीय-आध्यात्मिक-विश्वासैः सह एकीकृतवन्तः, पारम्परिकं आधुनिकं च विश्वदृष्टिं प्रतिबिम्बयन् अद्वितीयं धार्मिकसंश्लेषणं निर्मितवन्तः।

आधुनिकीकरण एवं संस्कृति परिवर्तन

1975 तमे वर्षे आस्ट्रेलिया-देशात् स्वातन्त्र्यं प्राप्य पापुवा-न्यू-गिनी-देशे महत्त्वपूर्णानि सामाजिकानि, राजनैतिकानि, आर्थिकानि च परिवर्तनानि अजायत। नगरीकरणं, वैश्वीकरणं, पाश्चात्यशिक्षायाः प्रसारमाध्यमानां च प्रभावः च विशेषतः युवा-पीढौ पारम्परिक-जीवनशैल्याः पुनर्निर्माणं कर्तुम् आरभन्त। खनन-काष्ठ-उद्योगानां विस्तारेण आधुनिक-तन्त्रज्ञानस्य, आर्थिक-अवसराणां च परिचयः अभवत्, यद्यपि अनेन प्रायः ग्रामीण-समुदायेषु पर्यावरणस्य अधःपतनं, सामाजिकविक्षोभः च अभवत्।

एतेषां परिवर्तनानां सत्त्वा अपि बहवः पपुवा-न्यू-गिनी-देशीयाः स्वसांस्कृतिकपरम्परया सह गाढतया सम्बद्धाः सन्ति। सांस्कृतिक-उत्सवेषु, सङ्ग्रहालयेषु, शैक्षणिक-कार्यक्रमेषु च पारम्परिक-प्रथानां संरक्षणस्य प्रयत्नाः स्पष्टतया दृश्यन्ते, ये सांस्कृतिक-सातत्यस्य महत्त्वं प्रतिपादयन्ति। वार्षिकं गोरोका तथा Mt. यथा, हेगन्-उत्सवाः, पी. एन्. जी.-जनजातीनां समृद्धवैविध्यस्य प्रदर्शनार्थं आचर्यन्ते, पारम्परिक-रीतिरिवाजानां स्थानीय-गौरवस्य सुदृढीकरणम् अतिरिच्य, सम्पूर्णे जगतः अभ्यागतान् आकर्षयन्ति।

उपसंहारः

पपुवा-न्यू-गिनी-देशस्य संस्कृतिः जीवन्त-सङ्कीर्ण-वस्त्रविन्यासः अस्ति या तस्य उल्लेखनीयं भाषावैविध्यम्, जातीयवैविध्यम्, भौगोलिकवैविध्यम् च प्रतिबिम्बयति। पर्वतीयप्रदेशानां प्राचीनप्रथाभ्यः आरभ्य द्वीपानां तटीयपरम्परापर्यन्तं पी. एन्. जी. इत्यस्य जनाः स्वसांस्कृतिकपरम्परया सह दृढं सम्बन्धं धारयन्ति, यद्यपि ते आधुनिकतायाः समस्यानां निवारणं कुर्वन्ति। साम्प्रदायिकप्रथाभिः, कलात्मक-अभिव्यक्तिभिः, आध्यात्मिक-विश्वासैः च पपुवा-न्यू-गिनी-देशीयाः एकं जीवनमार्गं रक्षितवन्तः यत् स्थितिस्थापकम् अनुकूलीयं च अस्ति। यद्यपि आधुनिकीकरणेन समस्याः उत्पद्यन्ते तथापि पी. एन्. जी. इत्यस्य सांस्कृतिकसमृद्धिः तस्य जनानां परम्परायाः चिरस्थायीशक्तेः, भूम्या समुदायेन च सह तेषां प्रगाढसम्बन्धस्य च प्रमाणम् अस्ति।