प्रत्याहारः

योगशास्त्रस्य प्रणेता पतञ्जलिः

स्वविषयसम्प्रयोगे चित्तस्वरुपानुकार इवेन्द्रियाणां प्रत्याहारः । (य.दा. -२/५४)

स्वस्मिन् विषये अनासक्तानाम् इन्द्रियाणां चित्तरुपे अवस्थितिः प्रत्याहारः । यदा इन्द्रियाणि अनासक्तानि भूत्वा स्वविषयेण साकं सम्वन्धं न स्थापयन्ति, चित्तरुपस्यानुकरणञ्च कुर्वन्ति तदा प्रत्याहारो भवति । चित्तस्यान्तर्मुखीभावः प्रत्याहारस्तु सत्तम् इति (त्रि.वा.-३०) त्रिशिखाब्राह्मणोपनिषदि लिखितमस्ति । प्रत्याहारः – इन्द्रियाणां तद्विषयेम्यो निवर्तनम्, अन्तर्मुखीकरणञ्च प्रत्याहारो भवति ।

बाह्यसम्पर्कतन्तुः

• Yoga system of Patanjali (including commentaries Yoga-bhāshya by Vyasa and, Tattva-vāicāradī by Vāchaspati-Miçra), translated by James Haughton Woods, at books.google.com
• The Yoga Aphorisms of Patañjali (including commentary by Bhoja Raja), translated by Rajendralala Mitra, at books.google.com
• Patanjali - Yoga-Sutra: A word by word translation with gramma and comment
• The Yoga Sutras of Patanjali, translation by BonGiovanni, at sacred-texts.com
• The Yoga Sutras of Patanjali: the Book of the Spiritual Man by Patañjali, an interpretation by Charles Johnston, at Project Gutenberg
• Yoga sutra and related yoga texts, at sanskritdocuments.org
• Audio lectures on Yoga Sutras, by Swami Harshananda, at archive.org
• Complete Lectures on Yoga Shastra of Patanjali Maharishi with Vyasa Bhashya at ShastraNethralaya Archived २०१५-०५-०८ at the Wayback Machine