सदस्यः:2040468dhiyasavla

                                                              स्वरनियमाः 

             द्विस्थानमुदाहरति — अनङ्गेति । काचिद् दूती नायकं प्रियासंगमाय प्रार्थयते । हे सदा अनघ निर्दोष । सदाचरणशील इत्यर्थः । तथा सदानन्द सतां ३ आनन्दो यस्मात् तादृश । हे सप्रियेत्यर्थः । नतानि प्रश्रयेण नम्राणि अनि यस्य तत्संबुद्धिः नताङ्ग । असङ्गाः विषयेष्वनासक्ता ये सत्पुरुषास्तेषु सङ्गत संसक्त । (सा) सदङ्गना सती चासौ अङ्गना च सुखरूपा सदाचरणशीला वा ६ तव नायिका । अनङ्गस्य मदनस्य लङ्घनम् अतिक्रमणम् । अनुपसेवनमित्यर्थः । तेन लग्नाः संसक्ता नाना विविधा आतङ्का पीडा यस्याः सा । विविधमदनयातना अनुभत्रन्तीत्यर्थः । अस्ति । अतस्तथा संगत्य तत्पीडामपनयेत्यर्थः । अत्र कण्ठ्य दन्त्यवर्णैरेव प्रबन्धनमस्ति । 

    सशब्दतिर्यक्प्रवाहो गाङ्गकाकाकः तस्य गाहक गङ्गाप्रवाहम्नायिनित्यर्थः । तत्संबोधनं गाङ्गकाकाकगाहक तथा अहाहाङ्क हा हा इति दुःखसूचकः ९ शब्दः अङ्कः चिह्नं यस्य स हाहाङ्कः । संसारतापत्रस्त इत्यर्थः । तथा न भवति इति अहाहाङ्कः । तत्संबुद्धिः अहाहाङ्क | संसारतापशून्य । अहाहाङ्ग इति पाठे हानं हाः किप् । न हाः विनाशः अहाः । तं अविनाशं जिहीते गच्छति इति अहाहा अविनश्वरमित्यर्थः । तादृशमङ्ग यस्य तत्संबुद्धिः अहाहाङ्ग । अवि नाशिस्वरूप इत्यर्थः । खे गच्छति इति खगः सूर्यः । स अङ्क: चिहं यस्य स खगाङ्कः । खगाङ्कश्वासौ अगः पर्वतः मेरुपर्वतः उदयाचलो वा । तत्र कङ्कति १५ गच्छति इति खगकङ्कः । मेरुपर्वते उदयाचले वा गमनसमर्थ । ककि बकि कि इत्यादयो गत्यर्थाः तस्मात् पचायच् । पुनः अगखगकाकक अगन्ति कुटिलं गच्छन्तीति अगानि तानि च खानि इन्द्रियाणि । अक अग कुटिलायां गतौ इत्यस्मात् पचाद्यच् । तानि गच्छन्ति इति अगखगाः कुटिलेंद्रियपरवशाः । कुत्सिताः अगखगाः अगखगकाः । कुत्सायें कन् । कको लोलः । कक लौल्ये इत्यस्माद् अच् । न ककः अक्कः अलोल इत्यर्थः । अग २१ खगकेषु अककः अगखगकाककः तत्संबुद्धिः अगखगकाकक । कुसितेन्द्रियपर वशाननुरक्त । त्वं अवककाकहा कुत्सितं अघं अघकं तदेव काकस्तं जहातीति अधककाकहा । एतादृशः सन् गां स्वर्गम् अगा: गमिष्यसि । इणो लुङि रूपम् । इणो गा लुङि इति गांद्रेशः । आशंसायां भूतबन्च इति भविष्यति लुड्डू । अत्र कण्ठयैरेव वर्णैर्वन्धरचना |अय वर्णनियम चतुर्वर्ण दर्शयति रेरे इति । तत्र तावत् पदच्छेद: रे रे रोरुरुरुरोरुगागोग: अगाङ्गगायगुः । किं. काकाकः काकः मा मां आम अमममम । अन्ययाधः कश्चिद्वधार्थ निन्दन् तससर्ग परिहरति । रे रे इत्यनादरे | रोपांवेशाद् द्विरुक्तिः । अमममम नास्ति मम ममत्वं येषां ते अममाः । मम इति भावप्रधानो निर्देशः । ममत्वशन्याः सर्वत्र समन्द्रयः साधय इत्यर्थः । 
अहाहाङ्ग ब, क, ड, प. ३ काककः क, काकुकः कपा. 
काङ्का ग. कपा. ४ गोगगु: ब, क, ड, प.     

   स्थूलाक्षरैः युक्तः भागःतेषां आमं निर्घृणाचरणेन खेदं मयते प्रणिददाति इति तत्संबुद्धिः अममामम । निर्घृणाचरणेन सत्पुरुषदुःखद । मेडू प्रणिदाने इत्यस्माद् आतोनुपसर्गे कः इति कः । रोरूरुरूरोरुगागोग: रोरूयते इति रोरू: यडन्तात् किप् । रोरू ९ श्वासौ रुरुश्च चित्रमुगः रोरूरुरु: पुनः पुनः शब्दकारी चित्रमृगः तस्य उरसः बक्षसः रुक् पीडा । शरवेधजनितेत्यर्थः । सा एव आग: अपराधः तं गच्छतीति रोरूरुरूरोरुगागोगः । मृगहत्याविधायक इत्यर्थः । अगाङ्गगागगुः अगस्य पर्वतस्य अङ्गं अधित्यकां गच्छन्ति इति अगाङ्गगाः । पर्वतोपरि वर्तमाना इत्यर्थः । ते च ते अगाः वृक्षाः अगाङ्गगागाः तेषु गावो यस्य स अगाङ्गगागगुः । पर्वतो परिप्रदेशस्थवृक्षाधःस्थितधेनुक इत्यर्थः । अगाङ्गगोगगुः इति पाठे पदद्वयं १५ अगाङ्गगः अगगुः इति । अगा वृक्षाः तस्य अङ्गानि अवयवास्त्वक पुष्पफलादय स्तानि गच्छति सेवनार्थमिति अगाङ्गगः वृक्षत्वकुपुष्पफलोपभागीत्यर्थः । तथा अगगुः अगे पर्वते गौः दृष्टिः यस्य सः । मृगयीर्थं नगासक्तदृष्टिरित्यर्थः । ईदृशस्त्वं १८ मां मा आम मा आगच्छ । वत्संपर्क मा विधेहि इत्यर्थ: । दृष्टान्तनामुमर्थ विशदयति । किमिति प्रश्ने। काकः वायसः । केकाकाकुकः केका मयूरवाणी काकु: मदसूचकध्वनिविशेषः यस्य सः केकाकाकुकः । शेषाद्विभाषा इति  कपू । भवतीति शेषः । यथा काको मदेन आराचं कुर्वन्नपि केका सौभाग्यं न लभते तथा भवान् महता परिश्रमणापि अम्माकं सङ्गं न लभत इति भावः । अत्रापि विविधा अर्थाष्टीकाकृद्भिः प्रदर्शितास्त तत एव द्रष्टव्याः । चतुर्भि २४ कम इति वर्ग निबन्धनाचतुर्वर्णनियमितचित्रम् । वर्णपदं च वृत्तपूरक वर्णपरम । तेन अंडयन्त्र काराधियेतिनशेगन |