सदस्यसम्भाषणम्:सोनाली दाश
|
तव मार्गदर्शनाय विद्यन्ते एतानि पृष्ठानि  विकिपीडियायाः परिचयः देवनागरीलिप्या कथं लेखनीयम्? नवागतेभ्यः परिचयः स्वशिक्षा वि-पत्र-पञ्जीकरणं करोतु
|
-- ॐNehalDaveND•✉•✎ ०८:३६, १२ जुलै २०२१ (UTC)
== श्रवणकौशलम् ( प्रकारा:, सम्बर्धनोपायश्च )
।। (( श्रवणकौशलम्)) ।।
((श्रवणकौशलम्- प्रकारा:, सम्बर्धनापोयाश्च))
भाषाकौशलस्य ताप्तर्य भवति। भाषां सम्यक् तया कार्यं कुर्वन्ति चेत योग्यता एवं सामर्थं च प्रानुव्न्ती। व्यक्तिनां सम्प्रेषणं सक्षमता भाषाकौशलां दक्षता उपरि निर्भर भवति।
भाषा शिक्षण द्वि-विध्ं भवति । * प्रधान कौशलम्- श्रवण, भाषण । * गौण कौशलम् - पठन, लेखन।
भाषाया: प्रथम - कौशलं इदं भवति, श्रवण कौशल : केवलं ध्वनी श्रवण मात्रेण न अथवा ध्वनीं श्रुत्वा तस्य अर्थं प्राप्तं करोति एवं च तत् अर्थस्य चिन्तन एवं मननं कृत्वा अर्थस्य प्रतिक्रिया ददाति। श्रवण कौशलं मस्तिष्कस्य एकाग्रता एवं इन्द्रियाणां संयमं अत्यन्तं आवश्यकम्ंं अस्ति। श्रुतानां नूतनपदानाम् अर्थे: सह संबधस्य सामर्थ्थ्म्ं। भाषाकौशलेषु ' श्रवणकौशलम्ं 'इति यद्यपि आधारभूतं कौशलं मन्यते तथापि संस्कृतशिक्षणस्य प्रक्रियाम्ं अस्य कौशलस्य प्रायः उपेक्षा एव अनुभूयते। (( श्रवण कौशलस्य साधननि )) । • परिवारसदस्या: • दूरवाणी • दूरदर्शन • आकाशवाणी • ध्वनीबीस्तरकयंत्रम् इत्यादय: ।
* वाचिक क्रियाया: वर्णरुपमेव लेखनम्। ध्वनिरुपे बिद्यमानं भाषाशं लिपिरुपे अवतारणमेव लेखनम्ं इत्युते। * श्रवणकौशलवर्धनाय प्रथमिकस्तरे- शिशूगीतानि अभिनयगीतानि, हास्य- वीर- हास्यास्पद कथाश्च श्रावणीयानि।।। * माध्यमिकस्तरे- करूण- वीर- हास्यरसोपेता: कथा: श्रावयितुं शक्नोति शिक्षक: । (( श्रवण कौशलस्य विकासे समस्या:))।
* शैक्षिक वातावरणस्य अभाव: * कठिन भाषाया: प्रयोग:। * अशुद्ध उच्चारणं। * शिक्षणे अधिगमस्य सामग्रीणां प्रयोगे अभाव:
((संसाधन रूपेण श्रवण कौशलम्ं )) ।
- सार्थक- वाक्यानं निर्माणे श्रवण- कौशलस्य व्यापक प्रयोग: ।
- साहित्यनिर्माणे श्रवणकौशलं बहूपयोगी भवति।
- एकाग्रता भवति।
( श्रवण कौशलस्य संवर्धनापोयस्च) । * सस्वर पाठ:। * प्रश्नोत्तर विधि: । * वाद- विवाद विधि: । * भाषण विधि । * नाटक मंचन। * छात्राणां शब्दभंडारस्य वृद्धि:। * वत्ताया: मनोभावस्य ज्ञानस्च समर्थ । ( श्रवणसय गृहणशीलता ) ।
* अच् हल् वर्णाणं मध्ये भेदज्ञानम्ं । * अल्पप्राण- महाप्राणयोमध्ये भेद स्पष्टीकरणं । * लृ वर्णोयो: विलक्षण उच्चारणनुस्मरणम्ं । * गद्य- पद्ययो: पठने भेदश्रवणम् । * विरामार्धाविरामयो: भेदश्रवणम् ।
(( श्रवणकौशल्स्य आवस्यकता:))।
* शब्दानां साधुच्चारणाय। * श्रुत्वा: पुन: कथनाय। * शब्दानाम्ं अर्थ्भीव्यन्जनाय। * अनुवाचनाय। * मनोरंजनाय । * भाषणसामर्थ्थसमुपार्जनाय ।
(( सम्पादनविधय:)) ।
प्राथमिकस्तरे- छात्राणां भाषाणामपि ध्वनीमुद्राणयन्त्रेण मुद्राप्य श्रावयितुं सक्नोति , येन वालका: प्रभविता: अभिप्रेरितश्च भवति।
माध्यमिकस्तरे- अध्यापकस्य आदर्शवाचनेन छात्राणां कृते सुवाचनस्य आदर्शप्रस्तुतीकारणं भवति। अनुवचनाय प्रेरिता: च भवति। उच्चस्तरे - नवरसोपेतानां गीतानां, कथानां, श्लोकानां च श्रवणं करणीयम्। सारस्वतसभासु चर्च्चायां, कार्यशालासु च यथा भागग्रहिनो भवन्ति, तथा तेभ्य: अभिप्रेरणं दातव्य्म् ।
(( श्रवणकौशलस्य विकासार्थं उपाय: एवं च समस्यानां समाधान:))।
* छात्राणां योग्यता अनुसारेण शिक्षण प्रदानं कराणीया। अर्थात् प्रस्तुत सामग्रीणां स्वरुप्ं छात्राणां योग्यता अनुरुप भवितुं सक्नोति। तदद्वारा छात्रा: सम्यक्तया श्रोतुं परयन्ती। * श्रवणकौशलस्य विकासार्थं छात्रस्य मनोदशाया: ज्ञानं शिक्षककृते महत्वपूर्णं अस्ति। किमर्थं इतियुक्ते यदा छात्र: सम्यक्तया न श्रुणति तर्हि श्रवण कौशलस्य विकासं न भवति।
सोनाली दाश (101)।। 2409:4062:2D9B:33ED:0:0:920B:8700 ०९:४४, १२ जुलै २०२१ (UTC)
संस्कृत[सम्पादयतु]
भाषाया आधारभूतं भवति 2409:4081:9518:1521:1129:ECB0:90EE:FE13 १३:५२, २७ सेप्टेम्बर् २०२२ (UTC)