गिटार् (वाद्यम्)
गिटार्-वाद्यम् (Guitar) एकं सुप्रसिद्धं तन्त्रीवाद्यम् । प्लक्ट्रम्(Pluctrum) नामकस्य साधनस्य साहाय्येन उत अङ्गुलीनां साहाय्येन वा स्वरोत्पत्तिः कर्तुं शक्नुमः । गिटार्वाद्यस्य त्रयः भेदाः - अकोस्टिक्, एलेक्ट्रिक् उत सेमि अकोस्टिक् इति । गिटार्वाद्यं १९ शतकतः प्रसिद्धम् अस्ति । सर्वेषु सङ्गीतप्रकारेषु अस्य वाद्यस्य उपयोगः कृतः दृश्यते । गिटार्वाद्यं पाश्चात्यसङ्गीतप्रकारयोः राक् तथा ब्लूस् - प्रकारयोः मुख्यं वाद्यं भवति । गिटार्वादकं “गिटारिस्ट्” इति सम्बोधयन्ति ।
इतिहासः
[सम्पादयतु]गिटार्वाद्यसदृशानि वाद्यानि प्रायशः "५००० वर्षेभ्यः" पूर्वम् आसन् इति श्रूयते । एशियाभागे विद्यमानयोः तन्त्रिवाद्ययोः गिटारवाद्यस्यच सादृश्यं दृश्यते इत्यतः गिटार्वाद्यस्य मूलम् एशियाखण्डः इति वक्तुं शक्यते । गिटार् इति पदं “स्पानिष्”भाषातः उत्पन्नम् । अरब्ब्-पारसि-संस्कृत(गीत+ तार् (तन्त्री)भाषासु गिटार् इत्येतस्य पदस्य मूलं विद्यते इति अन्येषां मतम् । प्रायः इण्डो-युरोपियन् भाषातः उत्पन्नम् इत्यपि अभिप्रायोऽस्ति । ल्यूट्-वाद्यम् अस्य गिटार्वाद्यस्य पूर्वजरूपं भवेत् इत्यभिप्रायोऽप्यस्ति । अडाल्फ् रिकन्ब्याकर्, जार्ज ब्युक्याम्प् तथा पौल् बर्त् एतेषां साहाय्येन १९३१ तमे संवत्सरे विद्युत् गिटार्वाद्यस्य संशोधनं कृतम् ।
गिटार्वाद्यस्य विभागाः
[सम्पादयतु]- शिरः (हेड् स्टाक्)
- नट्
- मशीन् हेड्स्
- सोपानानि (फ्रेट्स्)
- ट्रस् राड्
- अन्तस्तन्तुः (इन् लेस्)
- शिरोधरः (नेक्)
- शिरोधरमेलनम् (नेक् जायिण्ट्)
- शरीरः (बौडि)
- पिक्कप्स्
- विद्युत्पिञ्जः(एलेक्ट्रानिक्स्)
- सेतुः(ब्रिड्ज्)
- पिक् गार्ड
शृतिः
[सम्पादयतु]गिटार्वाद्यम् भिन्न भिन्न शृतिषु योजयितुं शक्यते । प्रायः अत्र पाश्चात्यसङ्गीतानुसारेण स्वरपद्धतेः (इ ए डि जि बि इ) वर्णनम् एवं भवति ।
- षष्ठतन्त्री : इ (कम्पनाङ्क ८२. ४ हर्ट्ज्)
- पञ्चमतन्त्री : ए (कम्पनाङ्क ८२. ४ हर्ट्ज्)
- चतुर्थतन्त्री : डि (कम्पनाङ्क १४६.८ हर्ट्ज्)
- तृतीयतन्त्री : जि (कम्पनाङ्क १९६.० हर्ट्ज्)
- द्वितीयतन्त्री : बि (कम्पनाङ्क २४६.९२ हर्ट्ज्)
- प्रथमतन्त्री : इ (कम्पनाङ्क ३२९.६ हर्ट्ज्)
प्रसिद्धाः वादकाः
[सम्पादयतु]- जिम्मि हेण्ड्रिक्स्
- एरिक् क्याप्टन्
- जिफ् बेक्
- रिचि ब्याक्मोर्
- एड्डि व्यान् हेलेन्
- जो साट्रियानि
- स्टीव् वाय्
- यिङ्ग्वे माम्स्टीन्
- स्म्याष्
- बि बि किङ्ग्
- चेट् आट्किन्स्
- जार्ज् ह्यारिसन्
- कीत् रिचर्ड्स्
- आल् डि मियोल
- नूनो बेट्टन्कोर्ट्
- जान् पेट्रूचि
- स्टीवी रे वान्
- कर्लोस् स्याण्टान्
- जान् म्यक्लाक्लिन्
- मार्क नाफ्लर्
- एरिक् जान्सन्
- कर्ट् कोबैन्
- कर्क ह्यामेट्ट्
वीथिका
[सम्पादयतु]श्रव्यम्
[सम्पादयतु]बाह्यानुबन्धाः
[सम्पादयतु]- Instruments In Depth: The Guitar Archived २०११-०६-१२ at the Wayback Machine An online feature from Bloomingdale School of Music (October 2007)
- Stalking the Oldest Six-String Guitar
- Guitar physics Archived २०१०-१२-०९ at the Wayback Machine
- International Guitar Research Archive Archived २०११-०७-१९ at the Wayback Machine
- The Guitar, Heilbrunn Timeline of Art History, The Metropolitan Museum of Art featuring many historic guitars from the Museum's collection