पलाण्डुलशुनकषायम्

लशुनम्

पलाण्डुः

पलाण्डुं लशुनं च योजयित्वा निर्मितं कषायम् एव पलाण्डुलशुनकषायम् । एतत् लशुनम् आङ्ग्लभाषायां Garlic इति, पलाण्डुं Onion इति च वदन्ति ।

पलाण्डुलशुनकषायस्य प्रयोजनानि

१ एतत् पलाण्डुलशुनकषायम् आरोग्यार्थं बहु उत्तमम् ।

२ पलाण्डुलशुनकषायस्य पानेन पीनसः, कासः, कण्ठवेदना, शरीरवेदना, शिरोवेदना, कफः, उदरवेदना, कीटबाधा इत्यादयः रोगाः बहु शीघ्रम् अपगच्छन्ति ।

३ वृष्टिकालस्य शैत्यकालस्य च आरम्भे एव सामान्यानां रोगाणां निवारणार्थम् अपि एतत् पलाण्डुलशुनकषायं पातुं शक्यते ।

४ पलाण्डुलशुनकषायं प्रतिदिनम् अपि पानीयत्वेन अपि पातुं शक्यते ।

५ एतत् पलाण्डुलशुनकषायं तदा तदा निर्माय पातुम् अपि शक्यते ।

६ एतत् कषायं बालेभ्यः अपि दातुं शक्यते ।

पलाण्डुलशुनकषायस्य निर्माणम्

पलाण्डुं लशुनं च त्वक् निष्कास्य सम्यक् कुट्टनीयम् । अनन्तरं चषपकपरिमिते जले तत् संयोज्य सम्यक् क्वथनीयम् । जलम् अर्धचषकमितं यावत् भवेत् तावत् क्वथनीयम् । क्वथनावसरे यदि अपेक्ष्यते तर्हि तत्र जीरिकाचूर्णं, शुण्ठीं, मरीचचूर्णं, गुडं च योजयितुं शक्यते । तदनन्तरं शोधनं करणीयम् । तथैव अथवा तस्मिन् शोधिते कषाये दुग्धं योजयित्वा तदा तदा किञ्चित् किञ्चित् पातुं शक्यते ।