ममैवांशो जीवलोके...
श्लोकः
[सम्पादयतु] | अयं लेखः विकिपीडिया-विश्वकोषस्य अन्यलेखैः सह संयोजनीयः । सन्दर्भानुगुणं परिसन्धयः योज्यन्ताम् । तेन (जनुवरि २०१४) |
- ममैवांशो जीवलोके जीवभूतः सनातनः ॥
- मनःषष्ठानीन्द्रियाणि प्रकृतिस्थानि कर्षति ॥ ७ ॥
अयं भगवद्गीतायाः पञ्चदशोऽध्यायस्य पुरुषोत्तमयोगस्य सप्तमः(७) श्लोकः ।
पदच्छेदः
[सम्पादयतु]मम एव आंशः जीवलोके जीवभूतः सनातनः मनःषष्ठानि इन्द्रियाणि प्रकृतिस्थानि कर्षति ॥ ७ ॥
अन्वयः
[सम्पादयतु]जीवलोके मम सनातनः अंशः एव जीवभूतः । प्रकृतिस्थानि मनःषष्ठानि इन्द्रियाणि कर्षति ।
शब्दार्थः
[सम्पादयतु]- जीवलोके = संसारे
- सनातनः = चिरन्तनः
- अंशः = अवयवः
- जीवभृतः = जीवत्वं प्राप्तः
- प्रकृतिस्थानि = प्रकृतौ विद्यमानानि
- मनःषष्ठानि = चित्तषष्ठानि
- कर्षति = आकर्षति ।
अर्थः
[सम्पादयतु]योऽयं संसारः तत्र जीवः ममैव चिरन्तनः कश्चित् अवयवः । यद्यपि सुप्तौ प्रलये च तस्य मयि लयो वर्तते तथापि मायाशालित्वात् सगुणे एव मयि लयः, न तु मायासम्बन्धराहित्यात् निर्विशेषे ब्रह्मणि । ततश्च सुषुप्तौ प्रलये वा समाप्ते पुनः संसाराय निर्गच्छन् सः कर्मवशात् शरीरं प्राप्नुवन् भोगार्थं मनःप्रधानानि सर्वाण्यपि इन्द्रियाणि प्राप्नोति ।