सूक्ष्मविषयत्वं चालिङ्गपर्यवसनानम् (योगसूत्रम्)

सूत्रसारः

व्यासभाष्यम्

पार्थिवस्याणोर्गन्धतन्मात्रं सूक्ष्मो विषयः । अप्यस्यरसतन्मात्रम् । तैजसस्य रूपतन्मात्रम् । वायुवीयस्य स्पर्षतर्न्मात्रम् । आकाशस्य शब्दतन्मात्रमिति । तेषामहङ्कारः । अस्यापि लिङ्गमात्रम् सूक्ष्मो विषयः । लिङ्गमात्रस्याप्यलिङ्गं सूक्ष्मो विषयः । न चालिङ्गात् परं सूक्ष्ममस्ति । नन्वस्ति पुरुषः सूक्ष्म इति? सत्यम् । यथा लिङ्गात् परमलिङ्गस्य सौक्ष्म्यं न चैव पुरुषस्य । किन्तु लिङ्गस्यान्वयिकारणं पुरुषो न भवति, हेतुस्तु भवतीति । अतः प्रधाने सौक्ष्म्यं निरतिशयं व्याख्यातम् ॥४५॥