मनोवार्ता

विकिपीडिया, कश्चन स्वतन्त्रः विश्वकोशः

(मन की बात इत्यस्मात् पुनर्निर्दिष्टम्)

**मनोवार्ता**
**मन की बात**
मनोवार्तायां रतः प्रधानमन्त्री नरेन्द्र मोदी
शैली	भारतविषयकी चर्चा
समयः	११ AM
देशः	भारतगणराज्यम्
भाषा	हिन्दी, आङ्ग्लम्
आकाशवाण्याः नाम	आकाशवाणी
दूरदर्शनानुकूलता	अधिकतमेषु वार्तादूरदर्शनेषु प्रसारितं भवति ।^[१]
सूत्रधारः	नरेन्द्र मोदी
आरम्भः	०३/१०/२०१४
श्रोतारः	भारतगणराज्यस्य नागरिकाः
जालस्थानम्	pmonradio.nic.in
ध्वन्योदाहरणम्

मनोवार्ता ( ( शृणु) /ˈmənoʊvɑːrtɑː/) (हिन्दी: मन की बात, गुजराती: મનની વાત, वङ्ग: মনের কথা, तमिळ: ஆன்மாவின் குரல்) उत मन की बात इत्ययं कश्चन आकाशवाणीकार्यक्रमः वर्तते । तस्य कार्यक्रमस्य सूत्रधारः भारतगणराज्यस्य वर्तमानप्रधानमन्त्री नरेन्द्र मोदी अस्ति । तस्मिन् कार्यक्रमे आकाशवाणीमाध्यमेन श्रीनरेन्द्रः भारतीयान् उद्दिश्य मनोवार्ताः करोति ^[२]^[३]^[४] । तस्य कार्यक्रमस्य आरम्भः २०१४ तमस्य वर्षस्य अक्तूबर-मासस्य तृतीये (०३/१०/२०१४) दिनाङ्के अभवत् ^[५]।

उद्देशः

[सम्पादयतु]

भारतगणराज्यस्य प्रधानमन्त्रिणः इच्छा आसीत् यत्, सः जनसामान्यं सम्बोद्ध्य स्वमनसः विचाराणां चर्चां कुर्यात् इति । अतः मासे एकवारं सः आकाशवाण्याः माध्यमेन भारतीयान् सम्बोधयति । अनेन देशसम्बद्धाः अनेके विषयाः प्रधानमन्त्रिणा जनानां सम्मुखं उपस्थापिताः भवन्ति । सर्वकारस्य प्रयत्नविषये जनानां ज्ञानं भवति च ^[६] ।

किमर्थम् आकाशवाणी

[सम्पादयतु]

भारतदेशः विकासशीलदेशः वर्तते । अतः भारतगणराज्ये अनेकानि स्थलानि, ग्रामाः, प्रदेशाः च सन्ति, यत्र दूरदर्शनस्य आधिक्यं नास्ति । तथा च एकस्य संशोधनस्य आधारेण मन्यते यत्, आकाशवाण्याः विस्तारः आभारतं नवतिप्रतिशतं (९०%) वर्तते ^[७] इति । भारतगणराज्ये विद्यमानाः व्यक्तिगत-आकाशवाण्यः आकाशवाण्या प्रत्यायिताः यत्, ताः स्वाकाशवाण्यां मनोवार्तायाः प्रसारणं कर्तुं प्रभवन्ति इति । एवं प्रधानमन्त्रिणः मनोवार्तायाः लाभम् अधिकाधिकजनाः स्वीकर्तुं शक्नुयुः इति विचिन्त्य आकाशवाणीमाध्यमस्य चयनम् अभवत् । आकाशवाणी वार्तादूरदर्शनाय अपि प्रसारणस्य अधिकारान् अयच्छत् ।

प्रसारणम्

[सम्पादयतु]

२०१४ तमस्य वर्षस्य अक्तूबर-मासस्य तृतीये (०३/१०/२०१४) दिनाङ्के "मनोवार्ता" उत 'मन की बात' कार्यक्रमस्य आरम्भः अभवत् ^[५] । तस्मिन् दिने विजयादशमी पर्व आसीत् ^[८]^[९] । ततः क्रमेण २/११/२०१४, १४/१२/२०१४, २७/१/२०१५, २२/०२/२०१५ दिनाङ्केषु मनोवार्ताकार्यक्रमस्य प्रसारणम् अभवत् ^[१०] ।

आर्थिकलाभः

[सम्पादयतु]

आकाशवाण्या मनोवार्ता-कार्यक्रमस्य यत् प्रसारणं भवति, तस्य प्रसारणस्य अधिकाराः आकाशवाण्या अन्येभ्यः वार्ताप्रसारणसंस्थाभ्यः अपि प्रदत्ताः । कार्यक्रमः २४० विभिन्नाभिः वार्ताप्रसारणसंस्थाभिः मनोवार्ता-कार्यक्रमः प्रसिद्धः भवति । मनोवार्ता-कार्यक्रमस्य प्राक् यानि विज्ञापनानि प्रकाश्यन्ते, तैः आकाशवाण्याः आये वृद्धिः अभवत् । प्रतिदशक्षणं द्विलक्षरूप्यकाणि विज्ञापनस्य मूल्यम् अस्ति । सामान्यतः आकाशवाण्यां ५०० तः १५०० रूप्यकाणि प्रतिदशक्षणं मूल्यं भवति । तस्मिन् मूल्ये प्रति कार्यक्रमं वृद्धिः भवति ^[११]^[१२] ।

प्रकरणानि

[सम्पादयतु]

अङ्कः	दिनाङ्कः	विषयः
१	०३/१०/२०१४	प्रधानमन्त्री श्रीनरेन्द्रः भारतीयान् आग्रहेण अकथयत्, "दीनानां समृद्ध्यै खादी-वस्त्रस्य क्रयणं कुर्वन्तु" इति । सः स्वच्छभारताभियानस्य विषये अपि चर्चाम् अकरोत् । तेन सह मङ्गलयानस्य सफलप्रक्षेपणस्य, कौशलविकासस्य, विकलाङ्गबालकानां, mygov.in-आख्यस्य जालस्थानस्य च चर्चाम् अकरोत् ^[१३] ।
२	०२/११/२०१४	प्रधानमन्त्री श्रीनरेन्द्रः भारतसर्वकारस्य विभिन्नानाम् उपक्रमाणां (initiatives) विषये चर्चाम् अकरोत् । तेषु विकलाङ्गबालकेभ्यः छात्रवृत्तेः (scholarship) चर्चाम् अकरोत् । विकलाङ्गबालकेभ्यः आधारभूतसुविधाः (Infrastructure) प्रदातुं विभिन्नाभ्यः संस्थाभ्यः अनुदानस्य विषये चर्चाम् अकरोत् । स्वच्छभारताभियानस्य सकारात्मकप्रयत्नानां विषये स्वास्थ्यसम्बद्धां चर्चाम् अपि अकरोत् । दीपावल्याः पर्वदिनेषु सियाचिन-प्रदेशस्य तस्य यात्रायाः विषये, नियुक्तैः भारतीयसैनिकैः सह सम्भाषणस्य विषये च चर्चां कुर्वन् सः भारतीयसैनिकेभ्यः नमस्कारं व्याहरत् ^[१४] ।
३	१४/१२/२०१४	प्रधानमन्त्री श्रीनरेन्द्रः माद्यपदार्थेषु आसक्तानां यूनां विषये चर्चाम् अकरोत् । तेन सह युवभ्यः 'to say no to drugs' इति घोषवाक्यम् अयच्छत् । सः अकथयत्, "यत् धनं माद्यपदार्थानां क्रयणे व्ययीतं भवति, तस्य धनस्य उपयोगः आतङ्कवादिगतिविधिषु भवतुं शक्नोति" इति । सः अकथयच्च, "निश्शुल्कतया (toll-free) सहायकरेखायाः (helpline) आरम्भः भविष्यति । तया सहायकरेखया माद्यपदार्थव्यसनिनां, तेषां परिवारसदस्यानां च साहाय्यं भविष्यति" ^[१५] इति ।
४	२७/०१/२०१५	प्रधानमन्त्रिणः श्रीनरेन्द्रेण सह सूत्रधारत्वेन बराक ओबामा मनोवार्तायां भागम् अवहत् । उभौ अतिसंवेदनशीलप्रश्नानाम् उत्तराणि भारतीयेभ्यः अयच्छताम् । संयुक्तराष्ट्र-अमेरिका-देशे येभ्यः राजनेतृभ्यः ओबामा प्रभावितः अस्ति, तेषाम् उल्लेखम् अपि सः अकरोत् ^[१६] ।
५	२२/०२/२०१५	प्रधानमन्त्री श्रीनरेन्द्रः विद्यार्थिनः सम्बोद्ध्य परीक्षासम्बद्धाः अनेकाः चर्चाः अकरोत् । तासु चर्चासु परीक्षाभयमुक्तिः, आत्मविश्वासः इत्यादयः अन्तर्भवन्ति ^[१७] ।
६	२२/०३/२०१५	प्रधानमन्त्री श्रीनरेन्द्रः भारतीयकृषकान् सम्बोद्ध्य भूम्यधिकरणविधेयकविषये चर्चाम् अकरोत् । विधेयके ये दोषाः सन्ति, तेषां निराकणम् आवश्यकम् । भूम्यधिकरणसम्बद्धानां विधेयकानां भूम्यधिकरणविधयके अन्तर्भवनम् अभवत् इति सः अवदत् । विधेयके क्षतिपूर्तेः (Compensation) नियमेषु न किमपि परिवर्तनम् अभवत् । भूम्यधिकरणविधेयके क्षतिपूर्तेः धने (Compensation amount) न्यूनता कृता इति भ्रमसन्देशः विरोधिभिः प्रसारितः वर्तते । ^[१८]
७	२६/०४/२०१५	प्रधानमन्त्री श्रीनरेन्द्रः अवदत्, अद्य मनोवर्तां कर्तुं मनः एव नास्ति । यतः मनः भारम् अनुभवति, व्यथां च अनुभवति । पूर्वमासे यदा अहं मनोवार्तां कुर्वन् आसम्, तदा अकालवर्षायाः समाचारान् श्रुतवान्, कृषकाणाञ्च सस्यघ्ना (पाक का नाश से) हानिः अभवत् । केभ्यश्चन दिनेभ्यः पूर्वं बिहारराज्ये वातप्रकोपेन अनेके मृताः । शनिवासरे भयङ्करः भूकम्पः विश्वम् अकम्पयत् । एवं भाति यत्, प्राकृतिकापदां श्रृङ्खलायाः सर्जनम् अभवत् । नेपालदेशे भूकम्पेन अधिका हानिः अभवत् । भारतेऽपि अनेकेषु राज्येषु अपि भूकम्पेन अनेके मृताः, आहताश्च । परन्तु नेपालदेशस्य हानिः अतिभयङ्करा अस्ति ^[१८] । ततः नेपालदेशे द्विवर्षीयायाः बालिकायाः जीवितनिष्कासनस्य, स्वफ्रांसदेशस्य यात्रायाः, भारतीयसैनिकानां पराक्रमस्य, बाबा साहेब आम्बेडकर-महोदयस्य जन्मजयन्त्याः, बालिकाशिक्षायाः च विषये चर्चाम् अकरोत् ^[१९] ।