विष्णु दे
विष्णु दे १९०९ सम्वत्सरे जुलाई मासस्य १८ दिनाङ्के जन्मम् अलभत्। सः १९८२ सम्वत्सरे डिसेम्वर मासस्य ३ दिनाङ्के दिव्याङ्गतः। सः एकः प्रसिद्धः वङ्गभाषायां कविलेखकञ्च चलच्चित्रसमालोचकः आसीत्। १९७१ सम्वत्सरे तस्य स्मृतिसत्ताभविष्यत् इति पुस्तकार्थं सः भारतस्य प्रसिद्धः साहित्यपुरस्कारं ज्ञानपीठं लव्धवान्।
शिक्षा च व्यवसायिकजीवनम् - विष्णु देः पिता अविनाशचन्द्रदेः एकः अ्याटर्नि आसीत्। विष्णु दे कलकातायां मित्रइन्सटिटिउट च संस्कृतकलिजियेटविद्यालये अधीतवान्। १९२७ सम्वत्सरे माध्यमिकपरीक्षायाम् उत्तीर्णात् अनन्तरं वङ्गवासीमहाविद्यालये आइ. ए. पठणार्थम् गतवान्। १९३२ सम्वत्सरे सेन्टपलस् महाविद्यालयः तः सः आङ्गलभाषायां स्नातक इति सम्मानं प्राप्तम्। अनन्तरं सः कलकाताविशविद्यालयः तः आङ्गलभाषायां आचार्या इति प्राप्तम्। !९९३५ सम्वत्सरे यः रिपन महाविद्यालये (अधुना इयं महाविद्यालयस्य नाम सुरेन्द्रनाथ महाविद्यालयः) शिक्षकरूपेण योगदानं कृतम्। अतः पर १९४४ सम्वत्सरं तः १९४७ सम्वत्सरं पर्यन्तं सः प्रेसिडेन्सि महाविद्यालयः च १९४७ तः १९६९ सम्वत्सरं पर्यन्तं तेन मौलाना आजाद महाविद्यालये आध्यापकरुपेण आसन्।
साहित्य कीर्तिः - १९२३ सम्वत्सरे कल्लोलपत्रिका प्रकाशनाय एकम् आन्दोलनं अभवत्। तस्य आन्दलनस्य निर्देशकः आसीत् कवि विष्णु देः एकः मार्गदर्शकः। रवीन्द्रोत्तरवङ्गपद्यां तस्य अवदानं वङ्गसाहित्ये एकं प्रसिद्धं स्थानम् अधिकृतवन्तः। १९३० सम्वत्सरे यदा कल्लोल पत्रिकायाः प्रकाशना स्थगितं जातं तदानन्तरं सः सुधीन्द्रनादत्तस्य परिचयपत्रिकायां योगदानं कृतम् एवं तत्र सम्पादकरूपेण १९४७ सम्वत्सरं पर्यन्तं कार्यं अकरोत्। तस्य कवितायां मूलं उपजीव्यविषयः भवति मनुष्यः, तेषां संग्रामं च राजनीतिपरिस्थितिः , तत्र तस्मिनकालीन् जीवनयात्रा, देश च कालस्य , राजनीतिः च समाजस्य प्रतिध्वनिः सर्वत्र प्रतिफलितम्। तस्य लेखनीशैल्याम् आदौ प्राच्य च प्रतीच्यौ द्वौ संस्कृतौ प्रभावं सम्यक् प्रतिफलितम्। देशीयपुराणं , इतिहासं , दर्शनं, शिल्पसाहित्यं तः इउरोप्याक्लासिक च आधुनिकशिल्पसाहित्यस्य प्रभावम् अधिकं अवलोकितम्। इतोपि द्वौ विश्वयुद्धौ मध्यवर्तीनां समयः , द्वितीयविश्वयुद्धं , दुर्भिक्षं, आन्दोलनम् इत्यादीनि विषयाः तः स्वाधीनतानन्तरं वहुनि आन्दोलनानि वा तद् संक्रान्तं जीवनयात्रा सर्वं तस्य काव्ये सम्यकरूपेण दृश्यते। सः वामपन्थ्यादर्शनेन उद्वुद्धं आसीत्। एतत् व्यतीतं सः कविः एस. एलियटस्य रचनाशैल्या च भावनाया प्रभावितम् । सः ( छडानो एइ जीवन) इति नाम काचन आत्मजीवनी अलिखत्। एतत् विहाय अनुवादस्य उपरि सः बहवः कार्यं कृतवान्। तस्य अनुवाद ग्रन्थानां मध्ये एलियट् , पलअ्यालुयारओमाओ-त् - सेतुङेः काव्याः सन्ति।
विष्णु दे सह शिल्पकलायां विशरद् सोहराओयार्दी च शिल्पीविद् यामीनिरयस्य वन्धत्वाभावः आसीत्। सः अङ्कनशिल्पकलायाम् उपरि कान्चन पुस्तकं रचितम्। यथा - आर्ट अफ यामिनीरय , द्य पेन्टिंस अफ रवीन्द्रनाथचेगोर (१९५८) च इण्डियाअ्यादमडार्नआर्ट (१९५९)। सः क्यालकाटा ग्रुपसेन्टार , सोभियेतफ्रेण्डशिपअ्याशेसियेसन , प्रगतिलेखकशिल्पीसंघः , इन्डियानपिपलसथियेटारअ्यासोसियेसन, भारतीयगणनाट्यसंघः इत्यादैः संस्थाया सह युक्तम् आसीत्। सः अङ्कनम् अपि कृतवान्।
तस्य साहित्ये प्रमुखावदानाय सः साहित्यअकादेमि पुरस्कारं , नेहरुस्मुतिपुरस्कारं च ज्ञानपीठपुरस्कारं लब्धवान्। इतोपि सः सोभियेतल्याण्डअ्याओयार्ड प्राप्तवान्।