वर्माण्ट् संयुक्तराज्यसंस्थायाः ईशानदिशि न्यू इङ्ग्लैण्ड्-प्रदेशे स्थितं राज्यम् अस्ति । वर्माण्ट्-राज्यस्य दक्षिणदिशि म्यासाचुसेट्स्-राज्यं, पूर्वदिशि न्यूहैम्पशायर-राज्यं, पश्चिमदिशि न्यूयॉर्क-राज्यं, उत्तरदिशि कनाडादेशस्य क्युबेक्-प्रान्तः च अस्ति १७९१ तमे वर्षे १४ तमे राज्यत्वेन संघे प्रवेशं प्राप्तम् अयं न्यू इङ्ग्लैण्ड्-देशस्य एकमेव राज्यम् अस्ति यस्य सीमा अटलाण्टिकमहासागरेण नास्ति । २०२० तमे वर्षे अमेरिकीजनगणनानुसारं अस्य राज्यस्य जनसंख्या ६४३,५०३ अस्ति, येन वायोमिङ्ग्-देशस्य पश्चात् अमेरिके द्वितीयं न्यूनतमजनसंख्यायुक्तं स्थानं प्राप्तम् । क्षेत्रफलेन राष्ट्रस्य षष्ठं लघुतमं राज्यम् अपि अस्ति । राज्यस्य राजधानी माण्ट्पेलिएर् अमेरिके न्यूनतमजनसंख्यायुक्ता राज्यराजधानी अस्ति, तस्य सर्वाधिकजनसंख्यायुक्तं नगरं बर्लिङ्गटनं राज्यस्य बृहत्तमं भवितुं न्यूनजनसंख्यायुक्तं नगरम् अस्ति।

केचन १२,००० वर्षाणि यावत् अस्मिन् क्षेत्रे आदिवासिनः निवसन्ति । एल्गोन्क्वियन्-भाषिणः अबेनाकी-इरोक्वियन्-भाषिणः मोहाक्-इत्येतयोः प्रतिस्पर्धात्मकाः जनजातयः यूरोपीय-सङ्घर्षस्य समये अस्मिन् क्षेत्रे सक्रियताम् आचरन्ति स्म १७ शताब्द्यां फ्रांसीसी-उपनिवेशकाः फ्रान्स-राज्यस्य न्यू-फ्रांस्-उपनिवेशस्य भागत्वेन अस्य प्रदेशस्य दावान् कृतवन्तः । ग्रेट् ब्रिटेनराज्येन अटलाण्टिकतटस्य दक्षिणदिशि उपनिवेशान् निवेशयितुं आरब्धस्य अनन्तरं यूरोपस्य अतिरिक्तं उत्तर-अमेरिकादेशे द्वयोः राष्ट्रयोः स्पर्धा अभवत् । १७६३ तमे वर्षे सप्तवर्षीययुद्धे पराजितः सन् फ्रान्स्-देशः मिसिसिप्पी-नद्याः पूर्वदिशि स्थितं स्वक्षेत्रं ग्रेट् ब्रिटन्-देशाय समर्पितवान् ।

तदनन्तरं समीपस्थाः ब्रिटिश-त्रयोदश-उपनिवेशाः विशेषतः न्यू-हैम्पशायर-न्यूयॉर्क-प्रान्तयोः वर्तमान-वर्माण्ट्-देशं व्याप्य कनेक्टिकट्-नद्याः पश्चिमदिशि न्यू-हैम्पशायर-अनुदान-नामकस्य क्षेत्रस्य विस्तारस्य विषये विवादः अभवत् न्यूयॉर्क-नगरस्य प्रान्तीयसर्वकारेण अस्मिन् क्षेत्रे आवासिनां कृते भूमि-अनुदानं विक्रीतम्, यत् न्यू-हैम्पशायर-सर्वकारस्य पूर्वानुदानेन सह विग्रहं कृतवान् । ग्रीन माउण्टन् बॉयस् मिलिशिया न्यूयॉर्कद्वारा प्रदत्तभूमिपदवीभिः सह नव आगतानाम् आवासिनां विरुद्धं स्थापितानां न्यू हैम्पशायर-भूमि-अनुदान-आवासिनां हितस्य रक्षणं कृतवती अन्ततः न्यू हैम्पशायर-भूमि-अनुदान-उपाधिभिः सह आवासिनां समूहेन अमेरिकन-क्रान्ति-युद्धस्य समये १७७७ तमे वर्षे वर्माण्ट्-गणराज्यस्य स्वतन्त्रराज्यरूपेण स्थापना कृता वर्माण्ट्-गणराज्येन अन्येभ्यः राज्येभ्यः पूर्वं दासतायाः उन्मूलनं कृतम् ।

१९ शताब्द्याः मध्यभागे वर्माण्ट्-देशः उन्मूलनवादीभावनायाः प्रबलः स्रोतः आसीत्, यद्यपि दक्षिणकर्पासस्य उपरि अवलम्बितस्य अस्मिन् प्रदेशे वस्त्रचक्रेण विकासेन किङ्ग् कपास इत्यनेन सह अपि बद्धः आसीत् अमेरिकनगृहयुद्धे भागं ग्रहीतुं सैनिकानाम् एकं महत्त्वपूर्णं दलं प्रेषितवान् ।

राज्यस्य भूगोलः हरितपर्वतैः चिह्नितः अस्ति, ये राज्यस्य मध्यभागात् उत्तर–दक्षिणतः उपरि गच्छन्ति, पश्चिमदिशि चम्पलेन्-सरोवरं अन्यं उपत्यकाक्षेत्रं च कनेक्टिकट्-नद्याः उपत्यकायाः पृथक् कुर्वन्ति यत् तस्य पूर्वसीमायाः अधिकांशं परिभाषयति अस्य अधिकांशः भूभागः कठोरकाष्ठैः, शङ्कुवृक्षैः च वनितः अस्ति, अस्य मुक्तभूमिः बहुभागः कृषिकार्याय समर्पिता अस्ति । अस्य राज्यस्य जलवायुः उष्णः, आर्द्रः ग्रीष्मकालः, शीतः, हिमयुक्तः शिशिरः च अस्ति ।

२०१८ तमे वर्षे वर्माण्ट्-देशस्य ३४ अरब-डॉलर्-रूप्यकाणां आर्थिकक्रियाकलापः सकलराष्ट्रीयउत्पादेन अमेरिकीराज्यानां प्रदेशानां च सूचीयां अन्तिमस्थाने आसीत् किन्तु प्रतिव्यक्तिं सकलराष्ट्रीयउत्पादेन ३४ तमे स्थाने आसीत् । २००० तमे वर्षे राज्यस्य विधायिका प्रथमतया समलैङ्गिकदम्पतीनां नागरिकसङ्घं मान्यतां दत्तवती । २०२१ तमे वर्षे संयुक्तराष्ट्रसङ्घस्य मानवविकाससूचकाङ्के अमेरिकीराज्येषु प्रदेशेषु च अयं राज्यः १२ तमे स्थाने अस्ति ।

स्थलनाम[सम्पादयतु]

१७७७ तमे वर्षे तदा न्यू हैम्पशायर ग्राण्ट् इति नाम्ना प्रसिद्धः प्रदेशः स्वतन्त्रः इति घोषितवान्, न्यू कनेक्टिकट् गणराज्यम् इति । षड्मासाभ्यन्तरे अस्य नाम परिवर्तनं वर्माण्ट् गणराज्यम् इति अभवत् । ग्रीन-पर्वतस्य प्रारम्भिकः ज्ञातः सन्दर्भः १७७२ तमे वर्षे ग्रीन-पर्वत-बालकस्य सन्दर्भे अस्ति ।वास्तवतः "ग्रीन-पर्वत" इत्यस्य उपयोगं कुर्वन्तः दस्तावेजाः "वर्मोण्ट्" इत्यस्य उल्लेखं कृत्वा पूर्वं भवन्ति, यत् १७७८ तमे वर्षे प्रथमवारं आङ्ग्ल-प्रकाशनेषु दृश्यते, यत्र क नक्शा बर्नार्ड रोमन्स् द्वारा। १७६० तमे वर्षात् पूर्वं कोऽपि फ्रेंच-दस्तावेजः (पत्राणि, पत्रिकाः, सैन्यप्रतिवेदनानि, नक्शाः च समाविष्टाः) वर्माण्ट्-सदृशस्य कस्यापि नामस्य सन्दर्भं न ददाति । क्लाउड् जे. १७८० तमे वर्षात् पूर्वं थोमस जेफ्रीस्, जॉन् माण्ट्रेसोर इत्यादीनां सर्वेक्षणानाम् अथवा संकलनानाम् आधारेण निर्मितस्य कोऽपि मानचित्रे वर्माण्ट् अथवा ग्रीन पर्वताः न सन्ति । अतः ऐतिहासिक अभिलेखः सूचयति यत् वर्माण्ट् इति नाम प्रथमवारं १७७० तमे दशके व्यापकरूपेण प्रयुक्तम्, आरम्भे ग्रीनपर्वत इति ।