शिलिगुडिः
शिलिगुडि | |
|---|---|
|
महानगरम् | |
| Śiligur̤i | |
उपरि वामतः घडीयानदिशा: शिलिगुडि वायवीय दृश्य, विज्ञानकेन्द्र प्रवेशद्वारम्, शिलिगुडि मठः, सुकनावनम्, तीस्ता नदी, घडीगोपुरे शिलिगुडि कला, सेवोक सेतुः, शिलिगुडितः कञ्चेनजङ्गा पर्वतः, शिलिगुडिनगरे क्रीडनकंयानं, शिलिगुडि यातायात मार्ग | |
|
Nickname(s): ईशानभारतस्य द्वारम् | |
| लुआ त्रुटि पटलम्:Location_map में पंक्ति 502 पर: Unable to find the specified location map definition. Neither "Module:Location map/data/India3" nor "Template:Location map India3" exists। | |
| Coordinates: २६°४३′उत्तरदिक् ८८°२६′पूर्वदिक् / 26.71°उत्तरदिक् 88.43°पूर्वदिक्निर्देशाङ्कः : २६°४३′उत्तरदिक् ८८°२६′पूर्वदिक् / 26.71°उत्तरदिक् 88.43°पूर्वदिक् | |
| Country | India |
| State | West Bengal |
| District | |
| No. of Wards | 47[१] |
| Government | |
| • Type | Municipal Corporation |
| • Body | |
| • Mayor | Goutam Deb |
| • Police Commissioner | Gaurav Sharma, IPS |
| Area | |
| • Urban | ११७.५४ km२ |
| • Metro | २,२२२.५९ km२ |
| Area rank | 3rd in West Bengal |
| Highest elevation | १४० m |
| Lowest elevation | ११४ m |
| Population | |
| • महानगरम् | ५,१३,२६४[२] |
| • Rank | 3rd in West Bengal |
| • Urban | ७०१,४८९ |
| Languages | |
| • Official | Bengali[८][९] |
| Time zone | UTC+5:30 (IST) |
| PIN |
734 001-734 015 (city limits), 734 401-734 436(suburbs), 735 133-735 135 |
| Telephone code | 0353, 0354 |
| Vehicle registration | WB 73/74 |
| Lok Sabha constituency | Darjeeling, Jalpaiguri |
| Police | Siliguri Police Commissionerate |
| Website | www.siligurismc.in, www.siliguri.gov.in |
|
1The coordinates given here are in metric system and based upon the Microsoft Encarta Reference Library Map Center 2005 2 The Vehicle Code given here is based upon the Siliguri Sub-Divisional Court, Darjeeling District Court and Jalpaiguri District Court documentations. | |
शिलिगुडि, (pronounced: [ˈʃiliɡuɽi] (
शृणु)) पश्चिमबङ्गस्य एकं प्रमुखं नगरम् अस्ति यत् समीपस्थेन मण्डलराजधानी जलपाइगुडि इत्यनेन सह "युग्मनगराणि" निर्माति । अयं नगरः भारतस्य पश्चिमबङ्गराज्यस्य दार्जिलिङ्ग् - जल्पाइगुडि-मण्डलयोः क्षेत्रेषु विस्तृतः अस्ति । "ईशान्यभारतस्य द्वारम्" इति नाम्ना प्रसिद्धः शिलिगुडि त्रयः Ts :- Tea-चायः, Timber-काष्ठं, Tourism-पर्यटनं च - कृते लोकप्रियम् अस्ति । [१०] महानन्दानद्याः तटे, हिमालयपर्वतस्य पादभागे तीस्तानद्याः च तटे स्थितम् अस्ति | [११] कोल्काता तथा आसान्सोल् इत्येतयोः पश्चात् शिलिगुडि पश्चिमबङ्गराज्ये तृतीयः बृहत्तमः नगरीयसमूहः अस्ति । [१२] [१३]
पश्चिमबङ्गराज्ये शिलिगुडि इत्यस्य सामरिकं महत्त्वं महत् अस्ति। इदं सुलभतया स्थितम् अस्ति, यत् चत्वारि अन्तर्राष्ट्रीयसीमाः अर्थात् चीनस्य जनगणराज्यः, नेपालः, बाङ्ग्लादेशः, भोटान्तः च सम्बध्दयति । एतत् ईशान्यभारतम् अपि मुख्यभूमिभारतेन सह सम्बध्दयति। पूर्वहिमालयस्य पादभागे स्थितं शिलिगुडि एकं महत्त्वपूर्णं व्यापारिकं परिवहनकेन्द्रम् अस्ति । [१४]
नगरस्य इतिहासः
[सम्पादयतु]_Map_of_the_Country_between_Titaleea_and_Dorjeling.jpg)
मध्ययुगस्य इतिहासः
[सम्पादयतु]
शैलेन देब्नाथस्य मते "शिलिगुडि" इत्यस्य अर्थः कंकडानां अथवा पाषाणानां स्तूपः। १९ शतकपर्यन्तम् अयं प्रदेशः "शिल्चागुडि" इति उच्यते स्म यदा अस्य प्रदेशस्य आच्छादनं सघनं डोल्कावनम् आसीत् । शिलिगुडि सिक्किमराजत्वस्य एकः लघुः कृषिग्रामः आसीत् | १७८८ तमे वर्षे नेपालराज्येन एतत् गृहीतम्, तदनन्तरं किराति -नेपाली- लेप्चा -जनाः अस्मिन् प्रदेशे निवसितुं आगताः । [१५]
तस्मिन् समये फान्सिदॅवा - नगरस्य शिलिगुडि - नगरस्य दक्षिणे महानन्दा - नगरस्य एकस्य नदी - बन्दरगाहस्य मालदा - बङ्ग - बिहार - देशैः सह व्यापारबन्धनं भवितुं महत्त्वपूर्णा भूमिका आसीत् | एवं भूटानी - सिक्किमी -जनाः स्वमुख्यभूमिं प्रति मालम् आनेतुं अस्याः नदीतटस्य व्यापाररेखायाः उपयोगं कुर्वन्ति स्म ।
नगरस्य आधुनिकः इतिहासः
[सम्पादयतु]शिलिगुडि इत्यस्य आरम्भः लघुक्षेत्ररूपेण अर्थात् अधुना शक्तिगढः, नगरस्य दक्षिणभागः, महानन्दानद्याः तटे अभवत् । १८१५ तमे वर्षे ब्रिटेन- नेपालयोः मध्ये हस्ताक्षरितायाः सुगौली-सन्धिः, शिलिगुडि -नगरस्य सम्भावनाम् परिवर्तयति स्म । क्रमेण दार्जिलिङ्ग-पर्वतैः, नेपाल-मुख्यभूमिभिः च सह पारगमनबिन्दुः अभवत् । १८१५ तमे वर्षात् आरभ्य शिलिगुडि-नगरस्य सामरिक-व्यापार-सुविधायाः कारणात् लघुनगरत्वेन तीव्रगत्या वृद्धिः आरब्धा । १८६५ तमे वर्षे आङ्ग्लाः दार्जिलिङ्ग्-नगरं सम्पूर्णं डूआर्स्-प्रदेशं च गृहीत्वा चायवृक्षाणां निर्माणं कृत्वा तस्य उत्पादनानि इङ्ग्लैण्ड्-देशं प्रति निर्यातयन्ति स्म । सुलभनिर्यातनाय ते शिलिगुडि-नगरस्य रेलस्थानकं प्रवर्तयन्ति स्म यत् अद्यपर्यन्तं वर्तते, तथा च १८८० तमे वर्षे अस्मात् स्टेशनात् दार्जिलिङ्ग्-नगरं प्रति क्रीडनकं-रेलस्थानकं प्रवर्तयन्ति स्म । अनेन शिलिगुडि १९०७ तमे वर्षे उपविभागीयनगरपदवीं प्राप्तुं साहाय्यं कृतम् । [१६]
" शिलिगुडि-कॉरिडोर्(संकीर्ण भूखण्डः) " इत्यस्य निर्माणं तदा अभवत् यदा १९४७ तमे वर्षे बङ्गस्य पश्चिमबङ्गस्य पूर्वपाकिस्तानस्य (पश्चात् बाङ्गलादेशस्य) च विभक्तः अभवत्, पश्चात् १९७५ तमे वर्षे सिक्किमस्य भारतेन सह विलयः अभवत् । [१७] अस्मिन् समये बहवः प्रवासिनः उत्तमसुविधानां कृते अत्र निवसितुं आगतवन्तः येन जनसंख्यायाः वृद्धिः अभवत् । पश्चात् १९५० तमे वर्षे शिलिगुडि नगरपालिकापदं प्राप्तवान् । [१८] शिलिगुडि-नगरस्य महत्त्वं मनसि कृत्वा १९५१ तमे वर्षे नवनिर्मितेन (१९४९) मीटर्-मापकेन सिलिगुरी-जन्क्शन्-रेलस्थानकेन सह असम-रेल-सम्बद्धस्य स्थापना अभवत्। १९६१ तमे वर्षे कतिपयवर्षेभ्यः अनन्तरं एते सर्वे स्टेशनाः ब्रॉड् गेज् न्यू जलपाईगुडि जंक्शन् रेलस्थानकेन सह सम्बद्धाः अभवन् यत् पश्चात् पूर्वोत्तरभारतस्य महत्त्वपूर्णं रेलस्थानकं जातम् [१९]
प्रचण्डवृद्ध्या शिलिगुडि इदानीं पूर्वदृष्टिकोणात् दूरम् अस्ति, गुवाहाटी -नगरात् परं पूर्वभारतस्य बृहत्तमं द्रुततमं च वर्धमानं नगरम् अस्ति। १९७१- १९८१ तमे वर्षे शिलिगुडि-नगरस्य विकासस्य दरः ५७.८% आसीत्, एतां वृद्धिं विचार्य शिलिगुडि १९८१ तमे वर्षे एकीकृतनगरविकासपरियोजनाकार्यक्रमस्य अन्तर्गतम् अभवत् । शिलिगुडि १९८१–१९९१ तमे वर्षे जनसंख्यावृद्धेः ४६.८३% भागं स्पृशति स्म । भारतस्य चीनस्य च मध्ये र्न थोस् ल गिरिपथ-मार्गेण व्यापारार्थं सन्धिः, अन्तर्राष्ट्रीयपरिवहनस्य रसदस्य च केन्द्रत्वेन शिलिगुडि-नगरस्य विकासं सम्भावनाञ्च त्वरितवती अस्ति। पश्चात् १९९४ तमे वर्षे शिलिगुडि इत्यनेन नगरनिगमः निर्मितः यस्य दायित्वं शिलिगुडिनगरस्य नागरिकमूलसंरचनायाः प्रशासनस्य च अस्ति । शिलिगुडि इदानीं कोल्काता-आसान्सोल्-नगरयोः पश्चात् पश्चिमबङ्गस्य तृतीयं बृहत्तमं नगरम् इति स्थितिं प्राप्तवती अस्ति। [२०]
सन्दर्भाः
[सम्पादयतु]- ↑ "Siliguri-no. of wards". www.census2011.co.in. Unknown parameter
|access-date=ignored (help) - ↑ "Welcome to Siliguri Municipal Corporation, Siliguri, West Bengal".
- ↑ ३.० ३.१ "Siliguri City". sjda.org. Unknown parameter
|access-date=ignored (help) - ↑ ४.० ४.१ "West Bengal Govt. Department of Municipal Affairs". Wbdma.gov.in.
- ↑ ५.० ५.१ "SJDA". sjda.org. Unknown parameter
|access-date=ignored (help) - ↑ "District Census Handbook Darjiling". District Primary Census Abstract, Census of India 2011. censusindia.gov. Unknown parameter
|access-date=ignored (help) - ↑ "Urban Agglomerations/Cities having population 1 lakh and above". Provisional Population Totals, Census of India 2011. censusindia.gov. Unknown parameter
|access-date=ignored (help) - ↑ "Fact and Figures". Wb.gov.in. Unknown parameter
|access-date=ignored (help) - ↑ "52nd Report of the Commissioner for Linguistic Minorities in India". Nclm.nic.in. Ministry of Minority Affairs. p. 85. Archived from the original on 25 May 2017. Unknown parameter
|access-date=ignored (help); Unknown parameter|url-status=ignored (help) - ↑ "Siliguri- the gateway to the northeast India". www.siligurismc.in. Archived from the original on 22 June 2019. आह्रियत 8 June 2019.
- ↑ "Siliguri-about location". www.wbtourismgov.in. Archived from the original on 30 April 2019. आह्रियत 8 June 2019.
- ↑ "Urban Agglomerations/Cities having population 1 lakh and above". Provisional Population Totals, Census of India 2011. आह्रियत 30 April 2019.
- ↑ "Siliguri-description". www.siliguri.gov.in. आह्रियत 8 June 2019.
- ↑ "History of Siliguri-SMC". Archived from the original on 27 July 2019. आह्रियत 4 August 2019.
- ↑ "Handbook on Siliguri". asiscwb.org. Association of Schools for the Indian Schools Certificate. 2018. Archived from the original on 20 May 2019.
- ↑ "Modern history of Siliguri". आह्रियत 30 April 2019.
- ↑ "Sikkim Voters OK Merger With India". 16 April 1975. आह्रियत 20 May 2019.
- ↑ "About Siliguri municipal corporation". www.siligurismc.in. Archived from the original on 8 June 2019. आह्रियत 8 June 2019.
- ↑ The Dooars in Historical Transition. January 2010.
- ↑ "Siliguri in recent days". www.siliguri.gov.in. आह्रियत 30 April 2019.