भारतस्य राज्यानि
दिखावट
भारतम् एकं स्वाधीन-संयुक्तगणराज्यम्[१] । देशेऽस्मिन् २८ राज्यानि तथा ८ केन्द्रशासिताः प्रदेशाः सन्ति ।
भारतस्य राज्यानि केन्द्रशासितप्रदेशाः च
[सम्पादयतु]राज्यानि
[सम्पादयतु]चित्रे सङ्ख्या | नाम | ऐ एस् ओ ३१६६-२ कोड्[२] | अञ्चलम् | संरचनादिवसः | जनसङ्ख्या | आयतनम् (कि मी२) |
आधिकारिक- भाषा(ः) |
अतिरिक्त आधिकारिक- भाषा(ः) |
प्रशासनिक- राजधानी |
वृहत्तमनगरं | जनघनत्त्वम् | साक्षरता (%) | % नगरवासिनः |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
१ | अरुणाचलप्रदेशराज्यम् | AR | ईशान्ये | २० फब्रुवरी १९८७ | १,३८२,६११ | ८३,७४३ | आङ्ग्लभाषा | इटानगरम् | १७ | ६६.९५ | २०.८ | ||
२ | असमराज्यम् | AS | ईशान्ये | १५ अगस्त् १९४७ | ३१,१६९,२७२ | ७८,५५० | असमिया | बाङ्गला भाषा, बोडोभाषा | दिसपुर | गुवहाटी | ३९७ | ७३.१८ | १२.९ |
३ | आन्ध्रप्रदेशराज्यम् | AP | दक्षिणे | १ नवेम्बर् १९५६ | ४९,६६५,५३३ | १६०,२०५ | तेलुगु | अमरावतीNote 1 | विशाखपट्टणम् | ३०८ | ६७.४१%[३] | उपलब्धः नास्ति | |
४ | उत्तरप्रदेशराज्यम् | UP | मध्ये | २६ जनवरी १९५० | १९९,५८१,४७७ | २४३,२८६ | हिन्दी | उर्दू[४] | लखनऊ | कानपुरम् | ८२८ | ६९.७२ | २०.८ |
५ | उत्तराखण्डराज्यम् | UT | मध्ये | ९ नवेम्बर् २००० | १०,११६,७५२ | ५३,५६६ | हिन्दी | संस्कृतम् | देहरादून (शीतकाले) भाररिसैन (ग्रीष्मकाले) | देहरादून | १८९ | ७९.६३ | २५.७ |
६ | ओडिशाराज्यम् [५] | OR | पूर्वे | १ एप्रिल् १९३६ | ४१,९४७,३५८ | १५५,८२० | ओडिया | भुवनेश्वरम् | २६९ | ७३.४५ | १५.० | ||
७ | कर्णाटकराज्यम् | KA | दक्षिणे | १ नवेम्बर् १९५६ | ६१,१३०,७०४ | १९१,७९१ | कन्नड | बेङ्गळूरु | ३१९ | ७५.६० | ३४.० | ||
८ | केरळराज्यम् | KL | दक्षिणे | १ नवेम्बर् १९५६ | ३३,३८७,६७७ | ३८,८६३ | मलयाळम् | आङ्ग्ल | तिरुवनन्तपुरम् | ८५९ | ९३.९१ | २६.० | |
९ | गुजरातराज्यम् | GJ | पश्चिमे | १ मै १९६० | ६०,३८३,६२८ | १९६,०२४ | गुजराती | गान्धीनगरम् | अहमदाबाद् | ३०८ | ७९.३१ | ३७.४ | |
१० | गोवाराज्यम् | GA | पश्चिमे | ३० मई १९८७ | १,४५७,७२३ | ३,७०२ | कोङ्कणी | मराठी | पणजी | वास्को-द-गामा | ३९४ | ८७.४० | ६२.२ |
११ | छत्तीसगढराज्यम् | CT | मध्ये | १ नवेम्बर् २००० | २५,५४०,१९६ | १३५,१९४ | छत्तीसगढी भाषा | आङ्ग्ल, हिन्दी | रायपुर | १८९ | ७१.०४ | २०.१ | |
१२ | झारखण्डराज्यम् | JH | पूर्वे | १५ नवेम्बर् २००० | ३२,९६६,२३८ | ७४,६७७ | हिन्दी | अङ्गिका, उर्दू, ओडिया, कुरमालि, कुन्डुख, खडिया, खोरठा नागपुरी, बाङ्गला, भोजपुरी, मगही, मुन्डारी, मैथिली, सन्थाली, हो | राँची | जमशेदपुरम् | ४१४ | ६७.६३ | २२.२ |
१३ | तमिऴ्नाडुराज्यम् | TN | दक्षिणे | २६ जनवरी १९५० | ७२,१३८,९५८ | १३०,०५८ | तमिऴ् | आङ्ग्ल | चेन्नै | ४८० | ८०.३३ | ४४.० | |
१४ | तेलङ्गाणाराज्यम् | TG | दक्षिणे | २ जून् २०१४ | ३५,१९३,९७८[६] | ११४,८४०[उद्धरणं वाञ्छितम्] | तेलुगु | उर्दू | हैदराबाद्Note 1 | ३०७[६] | उपलब्धः नास्ति | उपलब्धः नास्ति | |
१५ | त्रिपुराराज्यम् | TR | ईशान्ये | २१ जनवरी १९७२ | ३,६७१,०३२ | १०,४९२ | आङ्ग्ल, त्रिपुरी, बाङ्गला | अगरतला | ३५० | ८७.७५ | १७.१ | ||
१६ | नागालैण्डराज्यम् | NL | ईशान्ये | १ डिसेम्बर् १९६३ | १,९८०,६०२ | १६,५७९ | आङ्ग्लभाषा | कोहिमा | दीमापुर् | ११९ | ८०.११ | १७.२ | |
१७ | पञ्जाबराज्यम् | PB | उत्तरे | १ नवेम्बर् १९६६ | २७,७०४,२३६ | ५०,३६२ | पञ्जाबी | चण्डीगढ (यौथराजधानी, केन्द्रशासितप्रदेशः) |
लुधियाना | ५५० | ७६.६८ | ३३.९ | |
१८ | पश्चिमबङ्गराज्यम् | WB | पूर्वे | १ नवेम्बर् १९५६ | ९१,३४७,७३६ | ८८,७५२ | नेपाली, बाङ्गला | उर्दू, ओडिया, तेलुगु, पञ्जाबी, सन्थाली, हिन्दी | कोलकाता | १,०२९ | ७७.०८ | २८.० | |
१९ | बिहारराज्यम् | BR | पूर्वे | १ एप्रिल् १९३६ | १०३,८०४,६३७ | ९९,२०० | हिन्दीभाषा | उर्दू | पटना | १,१०२ | ६३.८२ | १०.५ | |
२० | मणिपुरराज्यम् | MN | ईशान्ये | २१ जनवरी १९७२ | २,७२१,७५६ | २२,३४७ | मणिपुरी | आङ्ग्ल | इम्फाल | १२२ | ७९.८५ | २५.१ | |
२१ | मध्यप्रदेशराज्यम् | MP | मध्ये | १ नवेम्बर् १९५६ | ७२,५९७,५६५ | ३०८,२५२ | हिन्दी | भोपाल | इन्दौर | २३६ | ७०.६३ | २६.५ | |
२२ | महाराष्ट्रराज्यम् | MH | पश्चिमे | १ मई १९६० | ११२,३७२,९७२ | ३०२,713 | मराठी | मुम्बई (ग्रीष्मकाले) नागपुरम् (शीतकाले) |
मुम्बई | ३६५ | ८२.९१ | ४२.४ | |
२३ | मिजोरमराज्यम् | MZ | ईशान्ये | २० फेब्रूवरी १९८७ | १,०९१,०१४ | २१,०८१ | आङ्ग्ल, मिजो, हिन्दी | ऐजोल | ५२ | ९१.५८ | ४९.६ | ||
२४ | मेघालयराज्यम् | ML | ईशान्ये | २१ जनवरी १९७२ | २,९६४,००७ | २२,७२० | आङ्ग्लभाषा | खासि | शिल्लौङ्ग | १३२ | ७५.४८ | १९.६ | |
२५ | राजस्थानराज्यम् | RJ | उत्तरे | १ नवेम्बर् १९५६ | ६८,६२१,०१२ | ३४२,२६९ | हिन्दी | आङ्ग्ल | जयपुरम् | २०१ | ६७.०६ | २३.४ | |
२६ | सिक्किमराज्यम् | SK | ईशान्ये | १६ मै १९७५ | ६०७,६८८ | ७,०९६ | आङ्ग्ल, नेपाली | गुरुङ्ग्, तामाङ्ग्, नेवारी, भुटीया, मङ्गर्, रै, लिम्बु, लेपचा, शेरपा, सुनुवार | गङ्गटोक् | ८६ | ८२.२० | ११.१ | |
२७ | हरियाणाराज्यम् | HR | उत्तरे | १ नवेम्बर् १९६६ | २५,३५३,०८१ | ४४,२१२ | हिन्दी | पञ्जाबी | चण्डीगढ (यौथराजधानी, केन्द्रशासिताप्रदेशः) |
फरीदाबाद् | ५७३ | ७६.६४ | २८.९ |
२८ | हिमाचलप्रदेशराज्यम् | HP | उत्तरे | २५ जनवरी १९७१ | ६,८५६,५०९ | ५५,६७३ | हिन्दी | संस्कृतम् | शिमला (ग्रीष्मकाले) धर्मशाला (शीतकाले) |
शिमला | १२३ | ८३.७८ | ९.८ |
- ^Note 1 आन्ध्रप्रदेशराज्यस्य विभाजनं कृत्वा राज्यद्वयोरुत्पत्तिः जाता २ जून् २०१४, तेलङ्गाणाराज्यं आन्ध्रप्रदेशराज्यम् च ।[७][८][९] हैदराबाद्-महानगरं राज्ययोः राजधानीरूपेण स्थास्यति दशवर्षाणि यावत् ।[१०]
भारतस्य केन्द्रशासितप्रदेशाः
[सम्पादयतु]चित्रे सङ्ख्या | नाम | ऐ एस् ओ ३१६६-२ कोड्[२] | अञ्चलम् | संरचनादिवसः | जनसङ्ख्या (२०११) | आयतनम् (कि मी२) |
आधिकारिक- भाषा(ः) |
अतिरिक्त आधिकारिक- भाषा(ः) |
प्रशासनिक- राजधानी |
वृहत्तमनगरं | जनघनत्त्वम् (२०११) | साक्षरता (%) (२०११) | % नगरवासिनः (२०११) |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
क | अण्डमाननिकोबारद्वीपसमूहः | AN | दक्षिणे | १ नवेम्बर् १९५६ | ३८०,५८१ | ८,२४९ | हिन्दी | आङ्ग्लभाषा | पोर्ट् ब्लेयर् | ४६ | ८६.२७ | ३७.७ | |
ख | चण्डीगढ | CH | उत्तरे | १ नवेम्बर् १९६६ | १,०५५,४५० | ११४ | आङ्ग्लभाषा | चण्डीगढ | ९,२५२ | ८६.४३ | ९७.३ | ||
ग | जम्मूकाश्मीरम् | JK | उत्तरे | ३१ अक्टोबर् २०१९ | १२,२५८,४३३ | ४२,२४१ | आङ्ग्ल, उर्दू, कश्मीरी, डोगरी, हिन्दी | श्रीनगरम् (ग्रीष्मकाले) जम्मू (शीतकाले) |
श्रीनगरम्) | २९७ | ६८.७४ (राज्यं) | २६.१ | |
घ | दादरा नगरहवेली च दीव दमण च | DH | पश्चिमे | २६ जनवरी २०२० | ५८६,९५६ | ६०३ | आङ्ग्लभाषा, गुजराती | मराठी, हिन्दी | दमण | ९७० | ७७.६५ (द.न.ह.), ८७.०७ (द.द.) | ५८.४ | |
ङ | पुदुच्चेरी | PY | दक्षिणे | १६ अगस्त् १९६२ | १,२४७,९५३ | ४९२ | आङ्ग्लभाषा, तमिऴ्, फ्रेञ्चभाषा | तेलुगु, मलयाळम् | पुदुच्चेरी | २,५९८ | ८६.५५ | ६८.३ | |
च | दिल्ली | DL | उत्तरे | १ नवेम्बर् १९५६ | १६,७८७,९४१ | १,४९० | आङ्ग्लभाषा, हिन्दी | उर्दू, पञ्जाबी | नव दिल्ली | दिल्ली | ११,२९७ | ८६.३४ | ९७.५ |
छ | लद्दाख् | LA | उत्तरे | ३१ अक्टोबर् २०१९ | २९०,४९२ | ५९,१४६ | आङ्ग्लभाषा, हिन्दी | लेह् (ग्रीष्मकाले) कार्गिल् (शीतकाले) |
लेह् | २.८ | - | ८४ | |
ज | लक्षद्वीपाः | LD | दक्षिणे | १ नवेम्बर् १९५६ | ६४,४७३ | ३२ | आङ्ग्लभाषा, मलयाळम् | कवरत्ती | २,०१३ | ९२.२८ | ७८.१ |
सम्बद्धाः लेखाः
[सम्पादयतु]- भारतस्य केन्द्रशासितप्रदेशाः
- भारतस्य मण्डलानि
- जनसङ्ख्यानुसारं भारतस्य राज्यानि केन्द्रशासितप्रदेशाः च
- क्षेत्रफलानुसारं भारतस्य राज्यानि केन्द्रशासितप्रदेशाः च
- भारतस्य बहुजनसङ्ख्यायुक्तानां नगराणां सूची
टिप्पणी
[सम्पादयतु]- ↑ "States and union territories". आह्रियत 7 September 2007.
- ↑ २.० २.१ "Code List: 3229". UN/EDIFACT. GEFEG. Archived from the original on 25 December 2018. आह्रियत 25 December 2012.
- ↑ "Literacy of AP (Census 2011)" (pdf). AP govt. portal. p. 43. Archived from the original on 14 July 2014. आह्रियत 11 June 2014.
- ↑ "Uttar Pradesh Legislature". Uplegassembly.nic.in. Archived from the original on 19 June 2009. आह्रियत 17 June 2013.
- ↑ "Orissa's new name is Odisha". The Times Of India. 24 March 2011. Archived from the original on 2012-11-05. आह्रियत 2014-07-09.
- ↑ ६.० ६.१ "Population of Telangana" (pdf). Telangana government portal. p. 34. आह्रियत 11 June 2014.
- ↑ "Bifurcated into Telangana State and residual Andhra Pradesh State". The Times Of India. 2 June 2014.
- ↑ "The Gazette of India : The Andhra Pradesh Reorganization Act, 2014". Ministry of Law and Justice. Government of India. 1 March 2014. आह्रियत 23 April 2014.
- ↑ "The Gazette of India : The Andhra Pradesh Reorganization Act, 2014 Sub-section". 4 March 2014. आह्रियत 23 April 2014.
- ↑ Sanchari Bhattacharya (June 1, 2014). Andhra Pradesh Minus Telangana: 10 Facts "Andhra Pradesh Minus Telangana: 10 Facts". NDTV.