नेल्लूरुमण्डलम्

नेल्लूरु
—  मण्डलम्  —
नेल्लूरु Location of नेल्लूरु in आन्ध्रप्रदेशराज्यम्
निर्देशाङ्काः 14.43°उत्तरदिक् 79.97°पूर्वदिक् / १४.४३; ७९.९७
देशः	भारतम्
राज्यम्	आन्ध्रप्रदेशराज्यम्
मण्डलम्	नेल्लूरु
जनसङ्ख्या	२९,६६,०८२ (2011)
समयवलयः	IST (UTC+05:30)
सङ्केताः • दूरवाणी • +91861
जालस्थानम्	www.enellore.com

नेल्लूरुमण्डलम् (Nellore district) भारतदेशस्य आन्ध्रप्रदेशराज्ये स्थितमेकमण्डलं अस्ति।

इतिहासः

नेल्लि नाम व्रीहेः अधिकं सस्यं क्रियते इत्यतः अस्य मण्डलस्य नाम नेल्लूरु इति व्यवह्रीयते । मनुमसिध्दिमहाराजेन पालितमिदं प्रान्तं विक्रमसिंहपुरी इति नाम्ना । अस्य मण्डलस्य चारित्रकं प्राधान्यं वर्तते । शातवाहनैः पल्लवैः पश्चिमचालक्यैः चोलैः काकतीयैः, रेड्डिराजैः विजयनगरराजैः, गोल्कोण्डार्काट्नवाब् जनैः, ब्रिटिष्पालकैश्च पालितम् इदं मण्डलम् । आन्ध्रमहाभारतस्य रचयितृषु अन्यतमः मनुमसिध्देः आस्थानकविः तिक्कनसोमयाजी अत्रैव न्यवसत् । १७८१ वत्सरतः इदं मण्डलं ब्रिटिषधीनतां गतम् ।

भौगोलिकम्

अस्य उत्तरदिशे प्रकाशं मण्डलम्, दक्षिणे चित्तूरुमण्डलम्,तमिलनाडुराज्यं, प्राच्यां बङ्गालाखातसमुद्रः, पश्चिमेकडपा मण्डलं च सीमायां वर्तन्ते । मण्डलविस्तीर्णे १६.१६% अरण्यं वर्तते । वेलिगोण्डसमीपस्थं कण्डलेरुसरः कृष्णापट्टणप्रान्ते बङ्गालाखाते विलीनं भवति । स्वर्णमुखीनदी सूल्लूरुपेट, वेङ्गटगिरि-प्रान्तरतोर्मध्ये प्रोह्य सिध्दवरप्रान्ते समुद्रे विलीना भवति । अधिकतया झञ्झावातेन पीड्यमानम् इदं मण्डलम् । २०० कि.मी. मितः राजमार्गः निर्मितः । रेल्मार्गद्वयं वर्तते अस्मिन् मण्डले ।

कृषिः वाणिज्यं च

रक्तशिलाः, अल्यूवियल् शिलाः च विरलतया सन्ति । प्रधानसस्येन सह धूमपत्रम्, कलायः इत्यादीनां वाणिज्यसस्यानां च सेद्यं भवति । चतुर्षु प्रदेशेषु कृषिपरिशोधनकेन्द्राणि सन्ति। पेरुमाल्लपल्लि (इक्षु), नेल्लूरु (वीहिः), पोदलकूरु (सज्ज), कावलि (भल्लातकः), पिनाकिनी, सोमशिला, राल्लपाडु, मोपाडु इत्येतेभ्यः प्रान्तेभ्यः जलसेतूनां द्वारा नेल्लूरुसमितेः जलनियन्त्रकाणां द्वारा सेद्यजलं लभ्यते । पेन्नानदी सोमशिलाप्रान्ते प्रविश्य ११२ कि.मी.प्रोह्य बङ्गलाखातसमुद्रे विलीना भवति ।

वीक्षणीयस्थलानि

कृष्णपट्टणे नौका केन्द्रं वर्तते । मोहनरङ्गनायकस्वामि देवालयः, पुलिकाट्सरः, श्रीहरिकोट अन्तरिक्षप्रयोगशाला, सोमशिला जलाशयः च दर्शनीयस्थलानि वर्तन्ते । अङ्गारविद्युत्केन्द्रमपि वर्ततेत्र ।

तालूकाः

सीतारामापुरम् उदयगिरिः वरिकुण्टपाडु दुत्तलूरु मर्रिपाडु विञ्जमूरु कलिगिरिः कोण्डापुरम् कावलि जलदङ्कि बोगोलु कोवूरु

कोडवलूरु विडवलूरु दगदर्ति अल्लूरु बुच्चिरेड्डिपालेम् सङ्गम् आत्मकूरु हनुमसमुद्रः अनन्तसागरः इन्दुकूरुपेट् तोटपल्लिगूडूरु नेल्लूरु

वेङ्कटाचलः मुत्तुकूरु पादलकूरु चेजेर्ल कलुवायि शवूरु सैदापरम् गूडूरु मनुबोलु चिल्लकूरु वाकाडु कोट्

चित्तमूरु नायुडुपेट पेल्लकूरु ओजिलि सूल्लूरुपेट दोरवारि सत्रम् तड वेङ्कटगिरिः बालायपल्लि डक्कलि

बाह्यसम्पर्कतन्तुः

• Official website Archived २०११-०९-२६ at the Wayback Machine
• state government statistics about nellore district
• Stamp On Potti Sriramulu Released By Government Of India