सामग्री पर जाएँ

पृथिव्याः लेखनपद्धतिसमूहः

विकिपीडिया, कश्चन स्वतन्त्रः विश्वकोशः

पृथिव्याः लेखनपद्धतिसमूहः(Writing systems worldwide) वर्गीकृत्य सूचीरूपेण प्रस्तूयते । इदं वर्गीकरणं लिपीनां विशेषगुणान् परिलक्ष्य निर्मितमस्ति । यस्मात् लिपिप्रभेदाः सुस्पष्टरूपेण ज्ञायन्ते ।

राष्ट्रस्तरीय-मुख्यलेखनपद्धतयः
अल्फाबेट् ल्यटिन् क्रिलिक्एवं ल्यटिन् ग्रीक् जर्जियन् आर्मेनियन् लोगोग्राफिक्+सिलैबिक् हांज़्इ  कन +कञ्जि हंगुल्+सीमाबद्ध हञ्ज़ 
अब्जाद्(Abjad) आरबिक्एवं ल्यटिन् हिब्रु अबुगिडा(Abugida) उ, द भारतीय एथियपिक् थाना कैनाडियन् सिलैबिक्

There are also symbol systems used to represent things other than language, or to represent constructed languages. Some of these are

Linear B and Asemic writing also incorporate ideograms.

व्यञ्जन-आधारितशब्द-चिह्नात्मकलिपयः

[सम्पादयतु]
वर्तमाने विश्वे प्रचलिताः लेखनपद्धतयः

अक्षराधारित-शब्दचिह्नात्मकलिपयः (Syllable-based logographies)

[सम्पादयतु]

अक्षरात्मकलिपयः (सिलैबिक्)

[सम्पादयतु]

In a syllabary, graphemes represent syllables or moras. (Note that the 19th century term syllabics usually referred to abugidas rather than true syllabaries.)

अर्ध-अक्षरात्मकलिपयः (अंशतः अक्षरात्मक तथा अंशतः वर्णात्मकलिपिः)

[सम्पादयतु]

खण्डयुक्तलिपयः (Segmental scripts)

[सम्पादयतु]

अब्जाद (Abjads)

[सम्पादयतु]

An abjad is a segmental script containing symbols for consonants only, or where vowels are optionally written with diacritics ("pointing") or only written word-initially.

शुद्धवर्णात्मकलिपयः

[सम्पादयतु]

A true alphabet contains separate letters (not diacritic marks) for both consonants and vowels.

अलक्षणात्मक-रैखिकवर्णलिपयः (Linear nonfeatural alphabets)

[सम्पादयतु]
Map of the writing systems in Europe.

Linear alphabets are composed of lines on a surface, such as ink on paper.

लक्षणात्मकरैखिक-वर्णात्मकलिपयः (Featural linear alphabets)

[सम्पादयतु]

A featural script has elements that indicate the components of articulation, such as bilabial consonants, fricatives, or back vowels. Scripts differ in how many features they indicate.

दिग्दर्शीवर्णात्मकलिपयः (Manual alphabets)

[सम्पादयतु]

Manual alphabets are frequently found as parts of sign languages. They are not used for writing per se, but for spelling out words while signing.

अन्या अरैखिकवर्णात्मकलिपयः (Other non-linear alphabets)

[सम्पादयतु]

These are other alphabets composed of something other than lines on a surface.

अबुगिडा (Abugidas)

[सम्पादयतु]

इन्हें वर्णाक्षरी (अल्फासिलैबरी) भी कहते हैं। ये 'खण्डात्मक' (segmental) लिपियाँ है जिनमें स्वर चिह्नों को दर्शाने के लिए व्यंजन पर कोई डायाक्रिटिकल चिह्न लगाया जाता है या कोई अन्य परिवर्तन/परिवर्धन कर दिया जाता है। भारत तथा दक्षिण-पूर्व एशिया की प्रायः सभी लिपियाँ इसी श्रेणी में आती हैं। ये सभी ऐतिहासिक रूप से ब्राह्मी परिवार की हैं।

ब्राह्मीपरिवारस्य अबुगिडा लिपयः

[सम्पादयतु]

[[चित्र:Manuscripts in the Yunnan Nationalities Museum - DSC03945.JPG|thumb|A Palaung manuscript written in a Brahmic abugida]]

अन्य-अबुगिडालिपयः

[सम्पादयतु]

अन्तिमव्यञ्जन-डायाक्रिटिक् अबुगिडा (Final consonant-diacritic abugidas)

[सम्पादयतु]

स्वराधारित-अबुगिडा लिपयः (Vowel-based abugidas)

[सम्पादयतु]

अनाविष्कृतलिपयः (Undeciphered systems)

[सम्पादयतु]

अनाविष्कृतपाण्डुलिपयः

[सम्पादयतु]

अन्यलिपयः

[सम्पादयतु]

Asemic writing is generally meaningless, though it sometimes contains ideograms or pictograms.

ध्वन्यात्मकवर्णयुक्तलिपयः(Phonetic alphabets)

[सम्पादयतु]

This section lists alphabets used to transcribe phonetic or phonemic sound; not to be confused with spelling alphabets like the ICAO spelling alphabet.

विशिष्टवर्णमाला

[सम्पादयतु]

Alphabets may exist in forms other than visible symbols on a surface. Some of these are:

इन्द्रियग्राह्यवर्णलिपयः

[सम्पादयतु]

आयासः वर्णलिपयः (Manual alphabets)

[सम्पादयतु]

For example:

दूरसञ्चारी सांकेतिकवर्णलिपयः (Long-Distance Signaling)

[सम्पादयतु]

वैकल्पिकवर्णलिपयः (Alternative alphabets)

[सम्पादयतु]

काल्पनिकलिपयः

[सम्पादयतु]
विभिन्नलिपिषु 'विकिपिडिया'-याः शब्दनिरूपणम्

टिप्पणी

[सम्पादयतु]
  1. Smith, Mike (1997). The Aztecs. Malden, MA: Blackwell Publishing. ISBN 0-631-23015-7. 

बाह्यानुबन्धः

[सम्पादयतु]