बर्धमानमण्डलम्

बर्धमान्(Burdwan) पश्चिमबङ्गराज्ये स्थितमेकं जनपदम् । अस्य मण्डलस्य केन्द्रं बर्धमान्नगरम्।

बर्धमानजनपदम्
मण्डलम्
देशः	भारतम्
राज्यम्	पश्चिमबङ्गराज्यम्
प्रशासनिकविभागः	बर्धमानविभागः
केन्द्रनगरम्	बर्धमान्
Area
• Total	७,०२४ km२
Population  (2011)
• Total	७७,२३,६६३
• Density	१,१००/km२
Time zone	UTC+५:३० (भारतीय-मान-समयः)
लोकसभाकेन्द्राणि	आसानसोल, दुर्गापुर्, बर्धमान्(पूर्वः), बोलपुर्, विष्णुपुर् ।
Website	http://bardhaman.nic.in/

बर्धमानमण्डलस्य भित्तिः मूलतः कृषिः । मण्डलमिदं पश्चिमबङ्गराज्यस्य शस्यभण्डारम् इति प्रसिद्धम् अस्ति । बर्धमानमण्डलस्य राणिगंज अङ्गार-खनिः तथा आसानसोल अङ्गार-खनिः भारतेप्रसिद्धः ।

नामौचित्यम्

बर्धमान इति नामकरणप्रसङ्गे विविधमतानि प्रचलितानि सन्ति । प्रथममतानुसारं २४तमजैनतीर्थङ्करस्य वर्धमानस्य नामानुसृत्यैव मण्डलस्य नाम आगतम् । अन्यमतानुसारं भारते आर्यीकरणसमये अस्य जनपदस्य वर्धिष्णुता एव नामकरणप्राप्तेः कारणम् । गाङ्गेय-उपत्यकायाम् आर्यसभ्यतायाः विकाससमये उन्नतेः प्रतीकरूपेण प्रान्तोऽयं विख्यातः आसीत् । 'गलसि'-आरक्षकालयसंलग्नः "मल्लसरुल्" इति ग्रामे प्राप्ते षष्ठशतकस्य ताम्रपत्रशासने अस्य मण्डलस्य नाम प्रप्रथमवारम् अलभत ।