लृङ् लकारः
दिखावट
संस्कृतभाषायां कालविध्यादिक्रियाः निर्मातुं लकारः इति काचित् व्यवस्था अस्ति । तत्र लकाराः दश भवन्ति ते यथा-
१.लट् । २.लेट् । ३.लङ् । ४.लुङ् । ५.लिट् । ६.लिङ् (विधिलिङ् च आशिर्लिङ्) । ७.लोट् । ८.लुट् । ९.लृट् । १०.लृङ् ।
एते दश लकाराः द्विधा विभक्ताः सन्ति ।
- सार्वधातुकाः / सविकरणकालार्थाः
- अर्धधातुकाः / अविकरणकालार्थाः
तत्र लृङ् लकारः सोपाधिभविष्यत्कालम् बोधयति। तद्यथा-
- यदि अहं संस्कृतं अपठिष्यं, तदा अहं संस्कृतविद्वान् अभविष्यम्।
लङ् लकारः इव लृङ् लकाराय एकः अकार-उपसर्गः अस्ति।
लृट् लकारः(परस्मैपदम्) | एकवचनम् | द्विवचनम् | बहुवचनम् |
---|---|---|---|
प्रथमपुरुषः | अपठिष्यत् | अपठिष्यताम् | अपठिष्यन् |
मध्यमपुरुषः | अपठिष्यः | अपठिष्यतम् | अपठिष्यत |
उत्तमपुरुषः | अपठिष्यम् | अपठिष्याव | अपठिष्याम |
लृट् लकारः(परस्मैपदम्) | एकवचनम् | द्विवचनम् | बहुवचनम् |
---|---|---|---|
प्रथमपुरुषः | स्यत् | स्यताम् | स्यन् |
मध्यमपुरुषः | स्यः | स्यतम् | स्यत |
उत्तमपुरुषः | स्यम् | स्याव | स्याम |
लृट् लकारः(आत्मनेपदम्) | एकवचनम् | द्विवचनम् | बहुवचनम् |
---|---|---|---|
प्रथमपुरुषः | असेविष्यत | असेविष्येताम् | असेविष्यन्त |
मध्यमपुरुषः | असेविष्यथाः | असेविष्येथाम् | असेविष्यध्वम् |
उत्तमपुरुषः | असेविष्ये | असेविष्यावहि | असेविष्यामहि |
लृट् लकारः(आत्मनेपदम्) | एकवचनम् | द्विवचनम् | बहुवचनम् |
---|---|---|---|
प्रथमपुरुषः | स्यत | स्येताम् | स्यन्त |
मध्यमपुरुषः | स्यथाः | स्येथाम् | स्यध्वम् |
उत्तमपुरुषः | स्ये | स्यावहि | स्यामहि |
इमे अपि पश्यन्तु
[सम्पादयतु]टिप्पणी
[सम्पादयतु]- संस्क्रतशब्दचन्द्रिका Vidvan S.Ranganatha Sharma, Sri Surasaraswathi Sabha, Bangalore, India,1994.
- अनुवादप्रदीपः Sri Surasaraswathi Sabha, Bangalore, India,1997.