सिंहललिपिः

विकिपीडिया, कश्चन स्वतन्त्रः विश्वकोशः
सिंहल
प्रकारः अबुगिडा
भाषा(ः) सिंहलभाषा
स्थितिकालः क्रैस्तवीय ७००तः –वर्तमानकालः
जननस्रोतः
समकालीनलिपिः तमिळ्-ब्राह्मी
युनिकोड सूची U+0D80–U+0DFF

सिंहललिपिः (सिंहल: සිංහල අක්ෂර මාලාව, सिंहल अक्षर मालाव) अबुगिडा लेखनपद्धतेः प्रकारविशेषः । मुख्यतः सिंहलदेशीय जनाः सिंहलभाषया लेखनावसरे इमं लिपिम् उपयुज्यन्ते । तथापि इयं लिपिः पालि-संस्कृतभाषया लेखननिमित्तमपि उपयुक्ताऽसीत्[१]ब्राह्मीलिपेः वंशभूता इयं सिंहलीलिपिः अतीवप्राचीना एका लिपिः(प्रायः २००० वर्षपुरातनी)[१]
सिंहललिपेः वर्णमालायाः शुद्धासिंहल (ශුද්ධ සිංහල) मिश्रसिंहल (මිශ්‍ර සිංහල) इति च भेदद्वयं स्तः ।[२]

वर्णाः[सम्पादयतु]

व्यञ्जनवर्णः ක । कि लेखनार्थं 'क'कारस्य उपरि एका रेखा योज्यते ක: කි. एतदर्थं 'क'कारस्य अन्तस्थ 'अ'कारः /a/ 'इ'कारेण /i/ परिवर्तते । स्वररहितः व्यञ्जनवर्णः अपि भवितुमर्हति । एतादृशं शुद्धव्यञ्जनवर्णं लेखनार्थं विशेषहलन्तचिह्नम् (hal kirīma) योजितव्यम् : ක් ।
वर्णाः
अघोषाः घोषाः
यूनिकोड देवनागरी ऐ पि ए यूनिकोड देवनागरी ऐ पि ए
कण्ठ्य 0D9A [ka] 0D9C [ɡa] कण्ठ्य
मूर्धन्य 0DA7 [ʈa] 0DA9 [ɖa] मूर्धन्य
दन्त्य 0DAD [t̪a] 0DAF [d̪a] दन्त्य
ओष्ठ्य 0DB4 [pa] 0DB6 [ba] ओष्ठ्य
इतरवर्णाः
यूनिकोड देवनागरी ऐ पि ए यूनिकोड देवनागरी ऐ पि ए
उष्मवर्णाः 0DC3 [sa] 0DC4 [ha] उष्मवर्णाः
तालव्य (ච) (0DA0) ([t͡ʃa]) 0DA2 [d͡ʒa] तालव्य
अनुनासिकाः 0DB8 [ma] 0DB1 [na] अनुनासिकाः
द्रववर्णाः 0DBD [la] 0DBB [ra] द्रववर्णाः
अन्तःस्थ्य 0DC0 [ʋa] 0DBA [ja] अन्तःस्थ्य
मूर्धन्य 0DAB [ɳa] 0DC5 [ɭa] मूर्धन्य
कोष्टकमिदं चित्ररूपेण प्रदर्शयतु
Vowels
short long
independent diacritic independent diacritic
0D85 a [a] inherent a [a, ə] 0D86 ā [aː] 0DCF ā [aː]
0D91 e [e] 0DD9 e [e] 0D92 ē [eː] 0DDA ē [eː]
0D89 i [i] 0DD2 i [i] 0D8A ī [iː] 0DD3 ī [iː]
0D94 o [o] 0DDC o [o] 0D95 ō [oː] 0DDD ō [oː]
0D8B u [u] 0DD4 u [u] 0D8C ū [uː] 0DD6 ū [uː]
0D87 æ/ä [æ] 0DD0 æ [æ] 0D88 ǣ [æː] 0DD1 ǣ [æː]
कोष्टकमिदं चित्ररूपेण प्रदर्शयतु
Prenasalized consonants
nasal obstruent prenasalized
consonant
Unicode translit. IPA
velar 0D9F n̆ga [ⁿɡa] velar
retroflex 0DAC n̆ḍa [ⁿɖa] retroflex
dental 0DB3 n̆da [ⁿd̪a] dental
labial 0DB9 m̆ba [ᵐba] labial
कोष्टकमिदं चित्ररूपेण प्रदर्शयतु
Extra miśra plosives
voiceless voiced
Unicode translit. IPA Unicode translit. IPA
velar 0D9B kha [ka] 0D9D gha [ɡa] velar
retroflex 0DA8 ṭha [ʈa] 0DAA ḍha [ɖa] retroflex
dental 0DAE tha [t̪a] 0DB0 dha [d̪a] dental
labial 0DB5 pha [pa] 0DB7 bha [ba] labial
Other additional miśra graphemes
Unicode translit. IPA Unicode translit. IPA
sibilants 0DC1 śa [sa] 0DC2 ṣa [sa] sibilants
aspirate affricates 0DA1 cha [t͡ʃa] 0DA3 jha [d͡ʒa] aspirate affricates
nasals 0DA4 ña [ɲa] 0DA5 gna [ɡna] nasals
other 0D9E ṅa [ŋa] 0DC6 fa [fa, ɸa, pa] other
other 0DA6 n̆ja[३] [nd͡ʒa] fප n/a fa [fa, ɸa, pa] other
कोष्टकमिदं चित्ररूपेण प्रदर्शयतु
Vocalic diacritics
independent diacritic independent diacritic
diphthongs 0D93 ai [ai] 0DDB ai [ai] 0D96 au [au] 0DDE au [au] diphthongs
syllabic r 0D8D [ur] 0DD8 [ru, ur] 0D8E [ruː] 0DF2 [ruː, uːr] syllabic r
syllabic l 0D8F [li] 0DDF [li] 0D90 [liː] 0DF3 [liː] syllabic l
कोष्टकमिदं चित्ररूपेण प्रदर्शयतु
सिंहलीलिपिः
Unicode chart (PDF)
  0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 A B C D E F
U+0D8x
U+0D9x
U+0DAx
U+0DBx
U+0DCx
U+0DDx
U+0DEx
U+0DFx
टिप्पणी
१. यूनिकोड संस्करणम् ६.३ अनुसारम्


अन्तर्जालस्रोताः[सम्पादयतु]

टिप्पणी[सम्पादयतु]

  1. १.० १.१ Daniels (1996), p. 408.
  2. Gair and Paolillo 1997: 15f.
  3. This letter is not used anywhere, neither in modern nor ancient Sinhala. Its usefulness is unclear, but it forms part of the standard alphabet <http://unicode.org/reports/tr2.html>.

उद्धरणानि[सम्पादयतु]

  • Daniels, Peter T. (1996). "Sinhala alphabet". The World's Writing Systems. Oxford, UK: Oxford University Press. ISBN 0-19-507993-0. 
  • Fairbanks, G. W.; J. W. Gair, M. W. S. D. Silva (1968). Colloquial Sinhalese (Sinhala). Ithaca, NY: South Asia Programm, Cornell University. 
  • Gair, J. W.; John C. Paolillo (1997). Sinhala. München, Newcastle: South Asia Programm, Cornell University. 
  • Geiger, Wilhelm (1995). A Grammar of the Sinhalese Language. New Delhi: AES Reprint. 
  • Jayawardena-Moser, Premalatha (2004). Grundwortschatz Singhalesisch - Deutsch (3 ed.). Wiesbaden: Harassowitz. 
  • Karunatillake, W. S. (1992). An Introduction to Spoken Sinhala ([several new editions] ed.). Colombo. 
  • Matzel, Klaus (1983). Einführung in die singhalesische Sprache. Wiesbaden: Harrassowitz. 

बाह्यसम्पर्कानि[सम्पादयतु]

"https://sa.wikipedia.org/w/index.php?title=सिंहललिपिः&oldid=481088" इत्यस्माद् प्रतिप्राप्तम्