मातृभाषावक्तृणां सङ्ख्यानुसारं भाषासूचिः
अस्मिन् लेखे तेषां मातृभाषावक्तृणां सङ्ख्यानुसारं मानवभाषाणां सूची कृता अस्ति ।
तथापि, एतादृशानि सर्वाणि सूचीपत्राणि सावधानीपूर्वकं प्रयोक्तव्यानि, यतः उपभाषानिरन्तरतायां भाषाभेदार्थं भाषावैज्ञानिकमापदण्डानां सुसङ्गतसमूहं कल्पयितुं न शक्यते ।[१]
जनसङ्ख्यानुसारं शीर्षभाषाः
[सम्पादयतु]एथ्नोलॉग् (२०१९, २२ तमे संस्करणम्)
[सम्पादयतु]एथ्नोलॉगस्य (Ethnologue), एसआईएल इन्टर्नेशनल् द्वारा प्रकाशितः भाषासन्दर्भः, २०१९ तमे संस्करणे निम्नलिखितभाषाः न्यूनातिन्यूनं १ कोटिः (10 मिलियन्) वक्तारः इति सूचीकृताः सन्ति ।[३]
नेश्नलएन्सीक्लपीडन् (२०१०)
[सम्पादयतु]निम्नसारणीयां स्वीडिश-विश्वकोशस्य नेश्नलएन्सीक्लपीडन् (Nationalencyklopedin) इत्यस्य २००७ तमे संस्करणे मातृभाषाभाषिणाम् अनुमानितसङ्ख्यायाः अनुसारं शीर्ष १०० भाषाः सन्ति । यथा यथा विभिन्नेषु देशेषु जनगणनाविधयः पर्याप्तप्रमाणेन भिन्नाः भवन्ति, केचन देशाः स्वजनगणनायां भाषां न अभिलेखयन्ति इति दृष्ट्वा च, मातृवक्तृभिः वा सम्पूर्णवक्तृभिः भाषाणां कापि सूची प्रभावीरूपेण अनुमानानाम् आधारेण भवति । २०१० तः अद्यतनम् अनुमानम् अपि प्रदत्तम् अस्ति ।[८]
शीर्ष एकादशभाषासु नेश्नलएन्सीक्लपीडन् इत्यस्य २००७ तमे संस्करणात् अतिरिक्त दत्तांशः सन्ति । ९५ मिलियन् (९.५ कोटिः) तः अधिकाः सङ्ख्याः समीपस्थं 5 मिलियन् (५० लक्षाणि) प्रति पूर्णाङ्कनं भवन्ति ।
श्रेणी | भाषा | मातृभाषा वक्ताः मिलियने २००७ (२०१०) |
विश्वजनसङ्ख्यायाः प्रतिशतम् (२००७) |
---|---|---|---|
1 | मन्दारिन (सम्पूर्ण शाखा) | 935 (955) | १४.१% |
2 | स्पैनिश | 390 (405) | ५.८५% |
3 | आङ्ग्ल | 365 (360) | ५.५२% |
4 | हिन्दी[९][१०] | 295 (310) | ४.४६% |
5 | अरबी | 280 (295) | ४.२३% |
6 | पुर्तगाली | 205 (215) | ३.०८% |
7 | बाङ्गला | 200 (205) | ३.०५% |
8 | रूसी | 160 (155) | २.४२% |
9 | जापानी | 125 (125) | १.९२% |
10 | पञ्जाबी | 95 (100) | १.४४% |
11 | जर्मन | 92 (95) | १.३९% |
12 | जावाभाषा | 82 | १.२५% |
13 | वू (सङ्घायीय सहितं) | 80 | १.२0% |
14 | मलय (इण्डोनेशियाभाषा मलेशियाभाषा च सहितं) | 77[६] | १.१६% |
15 | तेलुगु | 76 | १.१५% |
16 | वियतनामी | 76 | १.१४% |
17 | कोरियालि | 76 | १.१४% |
18 | फ्रेञ्च | 75 | १.१२% |
19 | मराठी | 73 | १.१0% |
20 | तमिऴ् | 70 | १.०६% |
21 | उर्दू | 66 | ०.९९% |
22 | तुर्की | 63 | ०.९५% |
23 | इतालवी | 59 | ०.९0% |
24 | यू (कण्टोनी सहितम्) | 59 | ०.८९% |
25 | थाई | 56 | ०.८५% |
26 | गुजराती | 49 | ०.७४% |
27 | जीन | 48 | ०.७२% |
28 | दक्षिणीयमीन (होकियन तिययू सहितम्) | 47 | ०.७१% |
29 | फारसी | 45 | ०.६८% |
30 | पोलिश | 40 | ०.६१% |
31 | पश्तो | 39 | ०.५८% |
32 | कन्नड | 38 | ०.५८% |
33 | शियङ्ग् | 38 | ०.५८% |
34 | मलयाळम् | 38 | ०.५७% |
35 | सुण्डाभाषा | 38 | ०.५७% |
36 | हौसा | 34 | ०.५२% |
37 | ओडिया (उड़िया) | 33 | ०.५0% |
38 | बर्मी | 33 | ०.५0% |
39 | हाक्का | 31 | ०.४६% |
40 | युक्रेनियन | 30 | ०.४६% |
41 | भोजपुरी | 29[११] | ०.४३% |
42 | तगालोग् (फिलिपीनो) | 28 | ०.४२% |
43 | योरुबा | 28 | ०.४२% |
44 | मैथिली | 27[११] | ०.४१% |
45 | उजबेक | 26 | ०.३९% |
46 | सिन्धी | 26 | ०.३९% |
47 | अम्हारिक | 25 | ०.३७% |
48 | फुला | 24 | ०.३७% |
49 | रोमानियन | 24 | ०.३७% |
50 | ओरोमो | 24 | ०.३६% |
51 | इग्बो | 24 | ०.३६% |
52 | अजर्बैजानी | 23 | ०.३४% |
53 | अवधी | 22[११] | ०.३३% |
54 | ग्यन् चीनी | 22 | ०.३३% |
55 | सिबुआनो (विसायन्) | 21 | ०.३२% |
56 | डच | 21 | ०.३२% |
57 | कुर्दी | 21 | ०.३१% |
58 | सर्बो-क्रोएशियन | 19 | ०.२८% |
59 | मालागासी | 18 | ०.२८% |
60 | सराइकी | 17[१२] | ०.२६% |
61 | नेपाली | 17 | ०.२५% |
62 | सिंहल | 16 | ०.२५% |
63 | चटगाँवी | 16 | ०.२४% |
64 | झुआङ्ग् | 16 | ०.२४% |
65 | ख्मेर् | 16 | ०.२४% |
66 | तुर्कमेन् | 16 | ०.२४% |
67 | असमिया | 15 | ०.२३% |
68 | मधुर | 15 | ०.२३% |
69 | सोमाली | 15 | ०.२२% |
70 | मारवाडी | 14[११] | ०.२१% |
71 | मगही | 14[११] | ०.२१% |
72 | हरियाणवी | 14[११] | ०.२१% |
73 | हङ्गेरियन | 13 | ०.१९% |
74 | छत्तीसगढी | 12[११] | ०.१९% |
75 | यूनानी | 12 | ०.१८% |
76 | चेवा | 12 | ०.१७% |
77 | दक्खिनी | 11 | ०.१७% |
78 | आकान् | 11 | ०.१७% |
79 | कजाक् | 11 | ०.१७% |
80 | उत्तरमीन | 10.9 | ०.१६% |
81 | सीलेटी | 10.7 | ०.१६% |
82 | जुलु | 10.4 | ०.१६% |
83 | चेक | 10.0 | ०.१५% |
84 | किन्यार्वाण्डा | 9.8 | ०.१५% |
85 | ढूण्ढारी | 9.6[११] | ०.१५% |
86 | हेतीय क्रियोल् | 9.6 | ०.१५% |
87 | पूर्वमीन (फूझो अपभ्रंस सहितम्) | 9.5 | ०.१४% |
88 | इलोकानो | 9.1 | ०.१४% |
89 | क्वेचुआ | 8.9 | ०.१३% |
90 | किरुण्डी | 8.8 | ०.१३% |
91 | स्वीडिश | 8.7 | ०.१३% |
92 | ह्मोङ्ग् | 8.4 | ०.१३% |
93 | शोना | 8.3 | ०.१३% |
94 | उइगुर् | 8.2 | ०.१२% |
95 | हिलिगेनन भाषा (विसायन्) | 8.2 | ०.१२% |
96 | मोस्सी | 7.6 | ०.११% |
97 | कोसा | 7.6 | ०.११% |
98 | बेलारूसी | 7.6[१३] | ०.११% |
99 | बलूची | 7.6 | ०.११% |
100 | कोङ्कणी | 7.4 | ०.११% |
कुल | 5,610 | ८५% |
सीआईए, २०१८
[सम्पादयतु]सीआईए (CIA)-अनुसारं, २०१८ तमे वर्षे अधिकांशभाषितप्रथमभाषाः आसन् -[१४]
श्रेणी | भाषा | विश्वजनसङ्ख्यायाः प्रतिशतम् (२०१८) |
---|---|---|
1 | मन्दारिन चीनी | 12.3% |
2 | स्पैनिश | 6.0% |
3 | आङ्ग्ल | 5.1% |
3 | अरबी | 5.1% |
5 | हिन्दी | 3.5% |
6 | बाङ्गला | 3.3% |
7 | पुर्तगाली | 3.0% |
8 | रूसी | 2.1% |
9 | जापानी | 1.7% |
10 | पश्चिमेयपञ्जाबी | 1.3% |
11 | जावाभाषा | 1.1% |
सम्बद्धाः लेखाः
[सम्पादयतु]सन्दर्भाः
[सम्पादयतु]- ↑ पॉलिल्लो, जॉन् सी.; दास, अनुपम (३१ मार्च २००६). "भाषासाङ्ख्यिकीयानां मूल्याङ्कनम् - एथ्नोलॉग् ततः परं च (आङ्ग्ल- Evaluating language statistics: the Ethnologue and beyond)". युनेस्को साङ्ख्यिकी संस्थानम्. pp. 3–5. आह्रियत १७ नवम्बर २०१८.
- ↑ "What are the top 200 most spoken languages?" [शीर्ष २०० सर्वाधिकं भाषितभाषाः काः सन्ति?]. Ethnologue (in आङ्ग्ल). ३ अक्टुबर् २०१८. आह्रियत २० अक्टुबर् २०२१.
- ↑ ३.० ३.१ "Summary by language size" [भाषायाः आकारेण सारांशः]. Ethnologue (in आङ्ग्ल). Archived from the original on १२ मार्च २०१९. आह्रियत १२ मार्च २०१९.
- ↑ ४.० ४.१ हिन्दी-उर्दू च प्रायः एकहिन्दुस्थानीभाषायाः मानकीकृतपञ्जिकाः इति वर्गीकृताः भवन्ति ।
- ↑ ५.० ५.१ राष्ट्रियसीमायां भाषायाः अपेक्षया भिन्नलिपिना परिभाषितम्
- ↑ ६.० ६.१ इण्डोनेशियाभाषायां वक्तृणाम् अधिकदक्षतायाः कारणात् केषाञ्चित् तर्कः कृतः यत् एथ्नोलोग् प्रथमभाषा इति (यथा- जावाभाषा) परिभाषयति (कदाचित् दुष्कृतम्) इति भाषायाः अपेक्षया एषा सङ्ख्या बहु अधिका भवेत्, २१.५ तः २६.८ कोटि-(215 तः 268 मिलियन)-पर्यन्तं अनुमानं कृत्वा ।
- ↑ Koroko, Uli (2012). "How many people speak Indonesian?" [इण्डोनेशियाभाषया कति जनाः वदन्ति?]. ipill.manoa.hawaii.edu.
- ↑ Mikael Parkvall, "Världens 100 största språk 2007" [२००७ तमे वर्षे विश्वस्य १०० बृहत्तमाः भाषाः], नेश्नलएन्सीक्लपीडन् इत्यत्र। शीर्ष दर्जन भाषाणां कृते ताराचिह्नानि (*) २०१० अनुमानानि चिह्नितवन्तः।
- ↑ अत्र केवलम् आधुनिकमानकहिन्दीभाषायाः उल्लेखः । भारतस्य जनगणना हिन्दी इत्यस्य परिभाषां शिथिलेन व्यापकेन च आधारेण करोति। अस्मिन् सम्पूर्णा हिन्दुस्थानीभाषा न समाविष्टा, केवलं तस्य हिन्दीपञ्जिका । मानकहिन्दीभाषायाः अतिरिक्तम्, अस्मिन् देवनागरीलिप्या लिखिताः हिन्दीसमूहस्य अधीनाः अवधी, ढूण्ढारी, भोजपुरी, हरियाणवी इत्यादि सहितं अन्यहिन्द-आर्यभाषाणां समुच्चयः समावेशितः अस्ति, येषु २००१ तमे वर्षे ४२.२ कोटिः (422 मिलियन्) तः अधिकाः मातृवक्तारः सन्ति। तथापि, जनगणना अपि मानकहिन्दी, उपर्युक्ताः भाषाः, अन्येभाषाः च हिन्दीभाषायाः पृथक् मातृभाषा इति स्वीकुर्वति, एतासां सर्वासां भाषाणां व्यक्तिगतं दत्तांशं प्रदाति च।
- ↑ Abstract of speakers' strength of languages and mother tongues – 2000 (वक्तृणां भाषाणां मातृभाषाणां च बलसारम् - २०००), भारतस्य जनगणना, २००१
- ↑ ११.० ११.१ ११.२ ११.३ ११.४ ११.५ ११.६ ११.७ एतत् केवलं पूर्णवक्तृणाम् अंशः एव; अन्ये तु हिन्दीभाषायाः अधीनं गणिताः सन्ति यथा ते स्वभाषां हिन्दीभाषायाः उपभाषा मन्यन्ते।
- ↑ उपरि पञ्जाबीभाषायाम् अपि सङ्ख्याः गणयितुं शक्यन्ते।
- ↑ केवलम् अर्धम् एव अनेके बेलारूसीभाषां स्वगृहभाषारूपेण उपयुञ्जते।
- ↑ १४.० १४.१ "Most spoken languages in the World [विश्वस्य अधिकांशभाषितभाषाः]". आह्रियत १ जनवरी २०२२.