छत्तीसगढराज्यम्

विकिपीडिया, कश्चन स्वतन्त्रः विश्वकोशः

छत्तीसगढराज्यम्
राज्यम्
भारतस्य भूपटे छत्तीसगढराज्यम्
Political Map of Chhattisgarh
Established	१ नोवेम्बर २०००
Capital	रायपुर
Largest city	Raipur
मण्डलानि	27 (9 dist. new)
Government
• Governor	शेखर दत्तः
• Chief Minister	रामन् सिंहः (भारतीयजनतापक्षः)
• Legislature	Unicameral (90 seats)
• Parliamentary constituency	11 (year 2010)
• High Court	Chhattisgarh High Court
Area
• Total	१,३५,१९४.५ km^२
Area rank	10th
Population (2011)
• Total	२,५५,४५,१९८
• Rank	16th
• Density	१९०/km^२
Time zone	UTC+05:30 (IST)
ISO 3166 code	IN-CT
HDI	0.516 (medium)
HDI rank	23rd (2005)
Literacy	64.7% (23rd)
Official languages	हिन्दी भाषा, छत्तीसगरि
Website	chhattisgarh.nic.in

छत्तीसगडराज्यं (Chhattisgarh) भारते स्थितं किञ्चन राज्यम् अस्ति । इदं नूतनतया निर्मितम् अस्ति । मध्यप्रदेशराज्यस्य कानिचनमण्डलानि मेलयित्वा पृथक्राज्यं सा.श.२००० तमे वर्षे नवम्बरमासस्य प्रथमदिने कृतम् । अस्मिन् राज्ये ३५ जातीयजनाः निवसन्ति । नाल्कार् बैरा, मुण्डमदिया, नाहर् इत्यादयः जनाः अत्र कृषिं मृगयां मत्स्योद्यमं सीवनं काष्ठकार्यं, लोहोद्यमं च कुर्वन्ति । हजारीबाग् प्रपातप्रदेशे एतेषां जीवनदर्शनं कर्तुं शक्यते । अत्र प्राचीनकाले गुहासु निर्मितभित्तिचित्राणि करणपुरं, सौत् पहार्, इत्यदिषु स्थानेषु सन्ति । एतत् दृष्ट्वा इङ्ग्लैण्ड् देशस्य स्टोन् देञ्ज् स्थानस्य स्मरणं भवति । बस्तारप्रदेशः जगदलपुर् मण्डलेऽस्ति । छत्तीसगढ मध्यभारतस्य किञ्चन राज्यं भवति । मध्यप्रदेशस्य आग्नेय कोणे विद्यमानः प्रदेशः छत्तीसगढ भवति। अत्र "छत्तीसगढि" भाषया व्यवहरन्ति स्म जनाः। ’२७’ मण्डलानि सन्ति छत्तीसगढ राज्ये । छत्तीसगढराज्यस्य राजधानी रायपुर भवति । भारतीय राज्येषु विस्तीर्णे अस्य राज्यस्य दशमस्थानं भवति । अस्य विस्तारः ५२,१९९ चतुरस्रमैलपरिमितं भवति । अस्य राज्यस्य वायव्ये मध्यप्रदेशः, पश्चिमे महाराष्ट्रा, दक्षिणे आन्ध्रप्रदेशः, पूर्वे ओरिस्सा, ईशान्ये झारखण्डः, उत्तरे उत्तरप्रदेशादयः सन्ति । “छत्तीस् घरी” एषा भाषा हिन्दीभाषायाः कश्चन प्रकारः। एषा भाषा अस्य राज्यस्य मुख्या भाषा अस्ति । ’द्राविडभाषया’ प्रभाविताः भाषाः प्रान्तीयाः भाषाः अपि अत्र सन्ति । छत्तीसगढमूलतः किञ्चन ग्रामीणं राज्यम् अस्ति । नगरप्रदेशे केवलं २०% प्रतिशतं जनाः वासं कुर्वन्ति । छत्तीसगढराज्यस्य अद्यतनमौल्याधारेण २००४ तमे संवत्सरे १२ बिलियन् यु एस् डालर् गृहोत्पन्नम् आसीत् इति । अस्य राज्यस्य मध्यप्रदेशात् विभागकरणानन्तरं ३०% प्रतिशतं खनिजस्य उत्पादनं कुर्वन्ति ।

सङ्केतः	मण्डलम्	केन्द्रम्	जनसङ्ख्या (२००१)	विस्तीर्णता (किमी²)	सान्द्रता (प्रती किमी²)
BA	बस्तरमण्डलम्	जगदलपूरम्	१,३०२,२५३	१४,९६८	८७
BI	विलासपुरमण्डलम्	विलासपूरम्	१,९९३,०४२	८,२७०	२४१
DA	दन्तेवाडामण्डलम्	दन्तेवाडा	७१९,०६५	१७,५३८	४१
DH	धाम्तरीमण्डलम्	धाम्तरी	७०३,५६९	३,३८३	२०८
DU	दुर्गमण्डलम्	दुर्ग	२,८०१,७५७	८,५४२	३२८
JA	जशपुरमण्डलम्	जशपूर	७३९,७८०	५,८२५	१२७
JC	जाञ्जगीर-चम्पामण्डलम्	जाञ्जगीर	१,३१६,१४०	३,८४८	३४२
KB	कोर्बामण्डलम्	कोर्बा	१,०१२,१२१	६,६१५	१५३
KJ	कोरीयामण्डलम्	कोरिया	५८५,४५५	६,५७८	८९
KK	काङ्केरमण्डलम्	काङ्केर	६५१,३३३	६,५१३	१००
KW	कवर्धामण्डलम्	कावर्धा	५८४,६६७	४,२३७	१३८
MA	महासमुदमण्डलम्	महासमुद	८६०,१७६	४,७७९	१८०
RG	रायगढ्मण्डलम्	रायगर	१,२६५,०८४	७,०६८	१७९
RN	राजनन्दगांवमण्डलम्	राजनन्दगांव	१,२८१,८११	८,०६२	१५९
RP	रायपुरमण्डलम्	रायपूर	३,००९,०४२	१३,०८३	२३०
SU	सरगुजामण्डलम्	अम्बिकापूर	१,९७०,६६१	१५,७६५	१२५

नामव्युत्पत्तिः

भौगोलिकपरिचयः

आर्थिकव्यवस्था

मण्डलानि

धार्मिकता

प्रवासोद्यमः

छत्तीसगढराज्यस्य प्रेक्षणीयस्थानानि

बस्तर

चित्रकूटम्

मैन् पाट्

प्रकृतिरम्यः

कैलासगुहाः

वाहनमार्गः

कैलासगुहाः

मार्गः

धूमशकटमार्गः

बाह्यानुबन्धः