भारतस्य राष्ट्रियपञ्चाङ्गम्
(राष्ट्रियपञ्चाङ्ग इत्यस्मात् पुनर्निर्दिष्टम्)
राष्ट्रियपञ्चाङ्गम् विवरण
[सम्पादयतु] भारतस्य राष्ट्रियद्योतकानि
| |
|---|---|
| ध्वजः | त्रिरङ्गः |
| चिह्नम् | सिंहचतुर्मुखम् |
| पञ्चाङ्गम् | शकपञ्चाङ्गम् |
| राष्ट्रगानम् | जन गण मन |
| राष्ट्रगीतम् | वन्दे मातरम् |
| पुष्पम् | कमलम् |
| फलम् | आम्रम् |
| नदी | गङ्गा |
| वृक्षः | वटवृक्षः |
| पशुः | व्याघ्रः |
| जलचरप्राणी | गङ्गानद्याः डोल्फिन् |
| कविः | रवीन्द्रनाथ ठाकुर बङ्किमचन्द्र चट्टोपाध्याय |
| पक्षी | मयूरः |
| नाणकचिह्नम् |  रूप्यकम्
|
भारतीय राष्ट्रियपञ्चाङ्गम् भारते उपयोगार्थनाय सर्वकारी पञ्चाङ्ग यत राष्ट्रीयकैलेंडर अस्ति। इदानाम् शक संवत आधारित अस्ति।
अस्य आधिकारिक उपयोगे 1 चैत्र, 1879 शक् युग, यत 22 मार्च 1957 प्रारम्भ अभवत।
पञ्चाङ्गम्= पञ्च + अङ्गम् अर्थात चन्द्रदिवस ,चन्द्रमास, अर्धदिवस, सूर्ये-चन्द्रमा कोण, सौर दिवस च।
| संस्कृतमासाः | कालः | आरम्भदिनाङ्कः (Gregorian) | उष्णकटिबन्धीयराशिः (Tropical Zodiac) | |
|---|---|---|---|---|
| 1 | चैत्रः | 30/31 | March 22* | Aries |
| 2 | वैशाखः | 31 | April 21 | Taurus |
| 3 | ज्येष्ठः | 31 | May 22 | Gemini |
| 4 | आषाढः | 31 | June 22 | Cancer |
| 5 | श्रावणः | 31 | July 23 | Leo |
| 6 | भाद्रपदः | 31 | August 23 | Virgo |
| 7 | आश्विनः | 30 | September 23 | Libra |
| 8 | कार्तिकः | 30 | October 23 | Scorpio |
| 9 | मार्गशीर्षः | 30 | November 22 | Sagitarius |
| 10 | पौषः | 30 | December 22 | Capricorn |
| 11 | माघः | 30 | January 21 | Aquarius |
| 12 | फाल्गुनः | 30 | February 20 | Pisces |