कर्णाटकस्य आदिवासिनः

कोरग जनाङ्गः
कर्णाटकस्य आदिवासिनः

पीठिका

कर्णाटकराज्यस्य सांस्कृतिकविस्मयेषु आदिवासिनः अपि अन्तर्भवन्ति । अत्र ५० अपेक्षया अधिकानि आदिवासिजनाङ्गानि सन्ति । समाजविज्ञानिनः यैः लक्षणैः ‘आदिवासिनां’ विषये विवरणं वदन्ति, तैः लक्षणैः सह एतेषां तुलना कर्तुं न शक्या एव । नगरे, ग्रामे च वासं कुर्वतः जनान् विहाय, सागरमध्ये द्वीपेषु, शैलपर्वतेषु, वनेषु, मरुभूमिप्रदेशेषु, इतरजनेभ्यः दूरे, पृथग्रूपेण वासं कुर्वन्तं , प्रत्येकसंस्कृतेः जनानां समाजं ‘आदिवासिनः’ इति निर्दिष्टवन्तः सन्ति । एतेषु समाजेषु रक्तसम्बन्धः बहुप्रमुखः भवति । व्यक्ति-व्यक्तिषु परस्परं सम्बन्धः गाढः भवति । सांस्कृतिकदृष्ट्या एतेषु अत्यन्तदृढाः नियमाः सन्ति । बाह्यजनान् सर्वदा सन्देहदृष्ट्या एव पश्यन्ति । एतस्य सामाजिकवर्गस्य संस्कृतिः, नगरस्य, ग्रामस्य च संस्कृतेः अपेक्षया नितरां भिन्ना भवति । एतेषां जनानां भाषा, जीवनक्रमः च विशिष्टः अस्ति ” । एवम् आदिवासिजनानां लक्षणानि स्थूलतया वक्तुं शक्यन्ते ।

भारतदेशः इव विशालस्य, सङ्कीर्णभौगोलिकरचनायाः, बहुसंस्कृतेः, बहुविधजातीनां, बहुभाषाणां सङ्गमस्य एतस्मिन देशे उपर्युक्तस्थितेः आदिवासिनाम् अभिज्ञानम् कष्टकरम् । कतिचन आदिवासिजनाङ्गानां स्वकीया भाषा अस्ति । किन्तु सर्वेषां तथा नास्ति इत्यपि ज्ञातव्यम् । सरलतया वदामः चेत् ‘जातिः’ भारतीयानां जीवने महत्त्वस्य पात्रं वहति । सर्वेषु कार्येषु जातेः व्यवस्था दृश्यते । धर्मे, सम्प्रदाये, आचरणे, भाषायाम् चापि ‘जातिः’ दृश्यते । सर्वाणि कार्याणि जातिव्यवस्थातः निर्धारितानि सन्ति । कस्यचित् व्यक्तेः नाम, वंशः, वधूवराणां चयनमपि जात्या एव निर्धरितं भवति । भारते जातेः उगमाय आर्याः कारणाः इति कल्पितमस्ति । कालक्रमेण मूलवर्णव्यवस्थायां भागाः अभवन् । एते विभागाः, उपविभागाः एव कालानन्तरे जातिः, उपजातिः इव परिवर्तनं प्राप्तवन्तः । जातिपद्धतिः समग्रभारतीयानां वैयक्तिकजीवने, सामाजिकजीवने, सांस्कृतिकजीवने च तेषां कार्याणि क्रमबद्धं कृत्वा निर्देशनं, नियन्त्रणं च करोति । एवं जातिपद्धतिः अद्य काचित् प्रमुखव्यवस्था इव वर्धिता अस्ति ।

भारते ब्राह्मणः, क्षत्रियः, वैश्यः, शूद्रः च इत्येवं वर्णव्यवस्था अस्ति । एतान् विहाय अवशिष्टान् सामाजिकवर्गान् आदिवासिनः इति वा गिरिजनः इति वा आह्वयन्ति । एते इतरजातिजनैः सह न मिलन्ति स्म । बहुकालपर्यन्तं स्वतन्त्रतया वनेषु, पर्वतेषु च निवासं कुर्वन्तः आसन् । हिन्दूधर्मस्य प्रभावतः दूरे आसन् इति कारणतः हिन्दूधर्मस्य अंशाः सन्ति चेदपि एतेषाम् एव विशिष्टसंस्कृतेः आरम्भः अभवत् । आदिवासिजनाङ्गस्य जनाः जनन- मरण- विवाहः एवं त्रिषु सन्दर्भेषु अपि ब्राह्मणपुरोहितशाहिवर्गाय अवसरम् अदत्वा स्वतन्त्रतया निर्वहणं कुर्वन्ति । यावत् पर्यन्तम् एषा परिस्थितिः अनुवर्तते तावत् पर्यन्तं आदिवासिजनाङ्गं स्वस्य मूलस्वरूपं रक्षयितुं शक्नोति । उपर्युक्तान् सर्वान् विचारान् परिशीलयामः चेत् एते अंशाः ज्ञायन्ते यद् शिष्टसमाजेभ्यः दूरं स्थित्वा अपि तेषां अपेक्षया विभिन्नं जीवनक्रमं रूपयित्वा, स्वेषामेव विशिष्टानि सांस्कृतिकमौल्यानि अद्यपर्यन्तं रक्षयन्तः पोषयन्तः सन्ति । तादृशं निर्दिष्टं गणं ‘आदिवासिनः’ इति आह्वातुं शक्नुमः । नगरस्य संस्कृतेः प्रभावात् दूरे वनेषु, पर्वतप्रदेशेषु, द्वीपेषु निवसन्तः स्वेषामेव आचारं, विचारं, भाषां, दैवं, मूलपुरुषं, विश्वासं, वस्त्रं, मन्त्र-तन्त्रं, आहारं, पानीयं, निर्दिष्टसामाजिकनियमं रचयित्वा एते जीवन्तः सन्ति ।

आदिवासिनः व्यवस्थिततया कुत्रचित् तिष्ठन्तः जीवनं न कुर्वन्ति । वनेषु स्वतन्त्रतया विहरन्तः, तत्र लभ्यमानं फलं, कन्दं, मूलं, पर्णं, मधु इत्यादि वनोत्पन्नानि, मृगयया प्राप्तान् प्राणिनः च खादन्ति । स्थानान्तरव्यवसायस्य पद्धतिम् अधिकतया अनुसरन्ति । स्वेषां देवस्य आराधनार्थं गानं, नृत्यं कुर्वन्तः, नायकस्य आज्ञाः पालयन्तः, विशिष्टं वस्त्रं धरन्तः, पृथक्कलायाः सृष्टिं कुर्वन्तः, परस्परेण साहाय्येन जीवनं कुर्वन्तः सन्ति । एतेषाम् अपराधार्थं विशिष्टाः दण्डाः अपि भवति । विशेषन्यायपद्धतिं अनुसरन्ति एते । नागरिकतायाः भिन्नजीवनस्य स्थितिं सांस्कृतिकमानवशास्त्रस्य विधानेन अभ्यासकरणस्य क्रमः पाश्चात्येषु गतशतकतः आरब्धम् अस्ति । मेलिनोव्स्कि, र्याड् क्लिप् ब्रौन्, रूत्बेनेडिक्ट्, मार्गरेट् मीड् इत्यादयः विद्वांसाः एतस्मिन् विषये महत्संशोधनं कृत्वा नूतनविचारान् प्रकटितवन्तः सन्ति । एतेषां सांस्कृतिकभिन्नतायाः प्राकृतिकान्, सामाजिकान्, मानसिकान् कारणान् अन्विष्ट्वन्तः सन्ति । भारते एतदृशम् अध्ययनं कदा आरब्धम् इति निश्चितरूपेण वक्तुं न शक्यते चेदपि गतशतक्स्य आरम्भे एव विद्वांसः आदिवासिनां विषये आसक्तिं दर्शितवन्तः सन्ति इति दृश्यते। एतस्य अध्ययनस्य आसक्त्याः मूलप्रेरणा एतेषां प्रगतेः अपेक्षया तेषां विशिष्टसांस्कृतिकविषये कुतूहलमेव इति भाति । सर्. हर्बर्ट् रिस्ले पूर्णभारते प्रत्येकराज्यस्य आदिवासिनां, जातेः जनसङ्ख्यायाः, वसतिस्थानस्य च इतिवृत्तं कृतवान् अस्ति । एतावदेव न, तेषां सम्प्रदायानाम् अध्ययनं कृत्वा बृहत्सम्पुटद्वारा प्रकटितवान् अस्ति । एतानि पुस्तकानि प्रमुखतया परिशीलनसामग्री इव, शासनकार्यालयस्य उपयोगाय, समाजविज्ञानिभ्यः च उपयुक्तानि सन्ति । क्रि.श.१९०३ तमे वर्षे मैसूरुराज्ये हेच्.वि.नञ्जुण्डय्यस्य मार्गदर्शने तदानीन्तनस्य मैसूरु-आदिवासिनः विषये मानवशास्त्रीया समीक्षा आरब्धा । सप्तदशवर्षाणि यावत् एषा समीक्षा प्रचलिता । तस्मिन् समये ते ३४ सम्पुटान् बहिः आनीतवन्तः । अनन्तरं मैसूरुसंस्थानस्य ओडेयर शासकानां नेतृत्वे एतेषां कार्याणां प्रोत्साहः प्राप्तः । अनन्तरम् एल्.के. अनन्तकृष्ण अय्यर् एतत् क्षेत्रं प्रविश्य सङ्गृहीतं सर्वं परिशील्य, परिष्कृत्य दशवर्षाणां परिश्रमेण `The Mysore Tribes and Castes’ इति नाम्ना चत्वारि सम्पुटान् रचितवान् । एतेन सह ‘अपराधी आदिवासी’ इत्येव सूचितस्य कस्यचित् आदिवासिनः गणस्य अध्ययनमपि कृतमस्ति । एतेषु सम्पुटेषु एतेषां जनसङ्ख्या, जातिः, वासस्थानं, सम्प्रदायः च सूचितः अस्ति ।

भारतसर्वकारस्य संविधानस्य ३४२ तमस्य अनुच्छेदस्य अनुगुणम् आदिवासिनाम् आवली तदा तदा परिष्कृता भवति । तदनुगुणं कर्णाटके प्रधानतया दृश्यमानानाम् आदिवासिनाम् आवली एवम् अस्ति ।

१ गौडालुजनाङ्गः २ हक्किपिक्किजनाङ्गः ३ हसलजनाङ्गः ४ इतुळिगजनाङ्गः ५ जेनुकुरुबजनाङ्गः ६ काडुकुरुबजनाङ्गः ७ मलेकुडियजनाङ्गः

८ मलेरुजनाङ्गः ९ सोलिगजनाङ्गः १०गोण्डजनाङ्गः ११सिद्दिजनाङ्गः १२हालक्कि-ओक्कलिगजनाङ्गः १३ कोरगजनाङ्गः १४ कुडियजनाङ्गः

१५ महामसलजनाङ्गः १६ तोडजनाङ्गः १७ मराटजनाङ्गः १८ कोरमजनाङ्गः १९ कुरुबजनाङ्गः २० मेदजनाङ्गः २१ एरवजनाङ्गः

ए.ए.डि.लूयिस् Tribes of Mysore’ कृतिम् लिखित्वा मैसूरुराज्यस्य २७ आदिवासिजनाङ्गानां विषये विवृतवान् अस्ति ।

१. आदियन् जनाङ्गः २. बञ्जारजनाङ्गः ३. बेट्टकुरुबजनाङ्गः ४. भिल्लजनाङ्गः ५. चेञ्चुजनाङ्गः ६. डङ्कजनाङ्गः ७. गौडालुजनाङ्गः ८. हक्किपिक्किजनाङ्गः ९. हसलजनाङ्गः

१०. इरुळिगजनाङ्गः ११. जेनुकुरुबजनाङ्गः १२. काडुगोल्लजनाङ्गः १४. कपालजनाङ्गः १५. किळ्ळेक्यातजनाङ्गः १६. कोरगजनाङ्गः १७. कोरमजनाङ्गः १८. कुडियजनाङ्गः

१९. कुरुबजनाङ्गः २०. मलेरुजनाङ्गः २१. मराटजनाङ्गः २२. मेदजनाङ्गः २३. मुळ्ळुकुरुबजनाङ्गः २४. पणियजनाङ्गः २५. पर्दिजनाङ्गः २६. सोलिगजनाङ्गः २७. एरवजनाङ्गः

न केवलं तावत् एड्गर् थर्स् टन् , रङ्गाचारिः च ‘Castes and Tribes of Southern India’ नामकस्य ७ सम्पुटानां ग्रन्थं प्रकटय्य आदिवासिनां जातेः विवरणानि दत्तवन्तौ स्तः । गुस्तार् ओपर्ट् स्वस्य ‘Original Inhabitants of India’ इत्यस्मिन् ग्रन्थे अनेकेषाम् आदिवासिजनाङ्गानां विवरणां दत्तवान् अस्ति । एषु दिनेषु कर्णाटकराज्यस्य अन्यान्यविश्वविद्यालयाः, स्वायत्तसङ्घसंस्थाः आदिवासिनाम् अध्ययने, संशोधने च आसक्तिं दर्शयन्तः सन्ति इति कारणेन तादृशविषयिक्यः कृतयः कन्नडेन प्रकटिताः भवन्तः सन्ति इति आनन्दस्य विषयः । एं.फिल्., पि.एच्.डि. पदविनिमित्तं च आदिवासिनां विषयस्य चयनं कृत्वा क्षेत्रकार्यं कृत्वा संशोधनस्य महाप्रबन्धरचनाप्रवृत्तिः अधिका जायमाना अस्ति । एतादृशानाम् अध्ययनानां मुख्यप्रेरणादातुः वेरियर् एल्विनस्य नाम अविस्मरणीयम् अस्ति ।

आदिवासिनां विषयस्य अध्ययनं न तथा सुलभकार्यम् । अन्यसंस्कृतेः अध्ययनं नाम महासाहसमेव । यतः अन्येषां केषाञ्चित् आदिवासिनां सांस्कृतिकविचारान् क्षेत्रकार्यद्वारा यदा सङ्गृहन्ति, तदा ते जागरूकतया स्वसमाजस्य संस्कृतेः रहस्यं न प्रकाशयन्ति । एतया दृष्ट्या कदाचित् एतादृशम् अध्ययनम् असमर्पकम् इति भासते । आदिवासिसंशोधकेभ्यः प्रमुखतया जातिभेदः भाषासमस्या अपरिचितमनोभावः च समस्यारूपेण भवन्ति इति तु सामान्य विषयः । एताः सर्वाः समस्याः परिहृत्य यदा अध्ययने स्तिरतया तिष्ठति तदा एव समग्रम् अद्ययनं कर्तुं शक्यते । केषाञ्चित् आदिवासिनाम् अध्ययनस्य मूलोद्देशः “आदिवासिसंस्कृतेः मूलस्वरूपस्य ज्ञानम् । अतः एतादृशेन अध्ययनेन तेषां वासस्थानस्य, प्रदेशस्य, परम्परायाः, इतिहासस्य, आन्तरिकसमाजरचनायाः, कलायाः, वृत्तेः कुटुम्बव्यवस्थायाः, सामाजिकस्थानमानयोः, जन्म-विवाह-मरणानाम्, आचार-विचाराणां, वेषभूषाणां, आहारस्य, पानीयस्य च परिशीलनं करणीयं भवति । एतया दृष्ट्या सामाजिकवर्गेभ्यः पृथग्रूपेण स्थिताः अनेके आदिवासिजनाङ्गाः सन्ति । एतेषां सांस्कृतिकाध्ययनं बहुविस्तृतम् अस्ति । विषयस्य यावत् अन्तःप्रवेशः भवति तावत् गहनं जायमानं भवति । अस्य सीमा एव नास्ति ।

वैविध्यमयाः आदिवासिजनाङ्गाः

कर्णाटकं भारतस्य नवमं बृहत् राज्यम् । एतस्य भूविस्तीर्णता १,९१.७९१ व.कि.मी., जनसंङ्ख्या ५,२७,३३,९५८ । शासनोद्देशेन राज्यं बेङ्गळूरु, बेळगावी, गुल्बर्गा, मैसूरु च इति चतुर्धा विभक्तम् अस्ति ।एतेषु विभागेषु २७ मण्डलानाम् अन्तर्भावः कृतः अस्ति । एतेषु मण्डलेषु आहत्य १७५ उपमण्डलानि सन्ति । राज्यस्य राजधानी अस्ति ‘बेङ्गळूरु’ । आहत्य २७,०६६ ग्रामेषु जनवसतिः अस्ति । जनवसतिरहितग्रामाणां सङ्ख्या २,१२७ (२००१ तमस्य वर्षस्य जनगणनाधारेण) । राज्ये राज्यस्य जनसङ्ख्यायाः ४.९१ % (१९८१वर्षस्य गणनानुसारम् ), ४.२६ % (१९९१वर्षस्य गणनानुसारम् ) च आदिवासिनः सन्ति । कर्णाटकस्य घोषितेषु आदिवासिजनाङ्गेषु केचन सञ्चारशीलाः(तदा तदा वासस्थानं परिवर्तयन्ति) केचन सामिसञ्चारशीलाः अन्ये केचन कृषिं वा, पशुपालनं वा, मृगयां वा, भ्रूत्यं वा अवलम्ब्य स्थिताः सन्ति । मृगयामूलस्य, पशुपालनामूलस्य जनाङ्गाः अटनशीलाः आसन् । राजगोण्डजनाङ्गे, हक्किपिक्किजनाङ्गे जीवनाय अद्यापि अटनमेव कुर्वन्ति । राजगोण्डाः ग्रामवैद्यवाणिज्यस्य निमित्तम् आन्ध्रप्रदेशं, गोवां, तमिळ्नाडुराज्यं, महाराष्ट्रं च गच्छन्ति । शताधिकवर्षेभ्यः पूर्वं केचन आदिवासिनः मृगयां, आहारसङ्ग्रहणं च कुर्वन्ति स्म । काडुकुरुबनामकाः, जेनुकुरुबनामकाः, सोलिगजानाङ्गीयाः चएतादृशं कार्यं कुर्वन्ति स्म । व्यवसायः आदिवासिजनाङ्गस्य सुभद्रस्थितेः कारणीभूतः । आरम्भे कुम्रिपद्ध्त्या, स्थलान्तरपद्धत्या च कृषिं कुर्वन्तः एते कालान्तरेण पारम्परिककृषिपद्धतिम् अनुसृतवन्तः । एषु दिनेषु अधिकांशानाम् आदिवासिजनाङ्गानां प्रधानव्यवसायः कृषिः अथवा कृषिक्षेत्रेषु कर्मकराः इव कार्यम् । अटनशीलान् विहाय अन्ये सर्वे आदिवासिनः कृषिम् अवलम्ब्य सन्ति । पशुपालनरताः प्रमुखजनाङ्गाः नाम – काडुकुरुबजनाङ्गः , जेनुकुरुबजनाङ्गः, इरुळजनाङ्गः, हसलजनाङ्गः, यरवजनाङ्गः। एते मेषपालनं, गोपालनं च अद्यापि कुर्वन्तः सन्ति । किन्तु संरक्षितगोचरप्रदेशानां न्यूनताकारणेन पशुपालनं न्यूनं जायमानम् अस्ति । अतः पशुपालनावलम्बिनः आदिवासिनः अनिवार्यतया अन्यानि कार्याणि कुर्वन्तः सन्ति । मृगयासम्बद्धाः नियमाः केषाञ्चन जनाङ्गानां अस्तित्वाय मारकाः इव अभवन् । क्रि.श. १९५९ तमस्य वर्षस्य कर्णाटकप्राणिबलीनां प्रतिबन्धकः अधिनियमः, १९६३तथा १९७८ तमस्य वर्षस्य च अरण्य-(परिष्कारः) अधिनियमः, १९७२ तमवर्षस्य वन्यजीविसंरक्षण- अधिनियमः, १९७६ तमवर्षस्य कर्णाटक-वृक्ष-संरक्षण-अधिनियमः, १९८७ तमवर्षस्य भारतसर्वकारस्य मत्स्योद्यमसम्बद्धः अधिनियमः इत्यादयः नियमाः मृगयां निषिध्य सस्यानां, प्राणिनां च रक्षणं कुर्वन्तः सन्ति । किन्तु मृगयया एव जीवनं कुर्वतां जनाङ्गानां स्थितिः शोचनीया अस्ति । अभिवृद्धेः नाम्ना अभयारण्यानां संरक्षणस्य, उद्यान-धाम- उद्यमानां जलबन्धकानां च निर्माणं प्रचलति । एताः योजनाः यत्र आदिवासिनः वसन्ति तत्रैव कार्यान्विताः भवन्तः सन्ति इति कारणेन तेषां जीवनं कष्टकरम् अस्ति ।

आदिवासिजनाङ्गेषु न्यायव्यवस्था

यः परम्परायाः उल्लङ्घनं करोति तेन उग्रदण्डः अनुभोक्तव्यः आसीत् । नियमस्य उल्लङ्घनं करोति चेत् अपराधी इति मत्वा बहिष्कारं कुर्वन्ति स्म । एवम् निर्वासिताः अटनं कुर्वन्तः अपराधिजनाङ्गत्वेन परिवर्तिताः अभवन् । ब्रिटिष् सर्वकारः एतादृशान् अपराधिजनाङ्गान् अन्विष्य ‘अपराधि-आदिवासि- अधिनियमं’ १८७१ तमे वर्षे अरचयत् । एतेन सह अपराधि-आदिवासि- अधिनियमः(परिष्कृतः) (१८९७), अपराधि-आदिवासि अधिनियमः (१९११), अपराधि-आदिवासि-अधिनियमः(परिष्कृतः) (१९२३), अपराधि- आदिवासि-अधिनियमः (१९२४), अपराधि-आदिवासि-अधिनियमः (परिष्कृतः) (१९४७) च रचिताः अभवन् । एतेषु अधिनियमेषु बेडजनाङ्गः, पर्दिजनाङ्गः, इरुळजनाङ्गः, कुरुबजनाङ्गः, गोण्डजनाङ्गः इत्यादयः आदिवासिजनाङ्गाः अन्तर्भाविताः आसन् ।

आदिवासिजनानां लिङ्गानुपातः साक्षरता च

कर्णाटके १९९१ तमवर्षस्य जनगणनानुगुणं ९,७६,७४४ पुरुषाः ९,३८,९४७ महिलाः आदिवासिजनाङ्गे सन्ति । एताः सङ्ख्याः परिशीलयामः चेत् प्रतिसहस्रपुरुषेभ्यः ९६१ महिलानां प्रमाणम् अस्ति । एतेन प्रमाणेन वृद्धिक्षयः भवति चेत् आदिवासिसमाजे समस्याः, आर्थिकाभिवृद्धौ च न्यूनताः भवन्ति । अतः महिलानां विषये आदिवासिभिः विशेषध्यानम् अनिवार्यतया दातव्यम् । १९९१ तमस्य वर्षस्य जनगणनानुसारं कर्णाटके आहत्य ३६.१ % साक्षराः सन्ति । रायचूरु मण्डलस्य आदिवासिमहिलासु ५.३९ % साक्षराः सन्ति । राज्ये बेङ्गलूरुनगरे अत्यधिकाः आदिवासिसाक्षराः तन्नाम ७१.६४ % पुरुषाः, ५१.५३% महिलाः च सन्ति । राज्यस्य अनेकेषु मण्डलेषु आदिवासिनां साक्षरता ४०% अपि नाभवत् ।

आदिवासिनां दैवतानि

आदिवासिनः सामान्यतः सर्वचेतनवादिनः । किन्तु इदानीन्तनदिनेषु नगरप्रदेशस्य जनैः सह एतेषां मेलनं भवति इति कारणेन तत्रत्य धार्मिकाचरणानि अपि एतेषाम् उपरि तीव्रप्रभावं जनयन्तः सन्ति । प्राणिषु दैवत्वम् आरोपयन्तः सन्ति । उपयुक्ततायाः दृष्ट्या धेन्वाः मेषस्य सूर्यस्य चन्द्रस्य निम्बवृक्षस्य अश्वत्थवृक्षस्य च आराधनां कुर्वन्तः सन्ति । मारियम्म, एल्लम्म, सङ्कलम्म, भवानी इत्येताः देव्यः एतेषां जीवनस्य संस्कृतीकरणेन रूपिताः सन्ति ।

आदिवासिनां वंशमूलम् (बळि), तद्वैशिष्ट्यानि(बेडगु) च

कर्णाटकस्य आदिवासिनां रक्तसम्बन्धस्य मूलतन्तुः एव बळिनाम्ना निर्दिश्यते । एतेन आदिवासिनां सांस्कृतिकेतिहासस्य ज्ञाने साहाय्यं भवति । एतेन आधारेण आदिवासिनां मूलस्य विषये शोधनं कर्तुं शक्यते । परिसरस्थाः प्राणिनः पक्षिणः सस्यानि, वृक्षाः पुष्पाणि लताः च आदिवासिनां वैशिष्ट्यानि (बेडगु) भवितुम् अर्हन्ति । एतानि रक्तसम्बन्धेन आचरणरूपेण आनुवंशिकतया च आगच्छन्ति । सामान्यतया समानबळिषु विवाहस्य निषेधःअस्ति ।

कर्णाटकस्य आदिवासिनाम् आवलिः

आदिवासिसंस्कृतिः इदानीन्तनदिनेषु नश्यमाना अस्ति । तेषां सांस्कृतिकीम् अनन्यताम् अभिज्ञातुं प्रयत्नाः प्रचलन्तः सन्ति । व्यापकरूपेण वैज्ञानिकरीत्या क्षेत्रकार्याणां द्वारा आदिवासिनां समग्रम् अध्ययनं भवत् अस्ति । कर्णाटकस्य विविधानाम् आदिवासिजनाङ्गानां विषये इदानीमेव अनेके विद्वांसः अध्ययनं कृत्वा अनेकान् कुतुहलकरविचारान् प्रकटीकृतवन्तः सन्ति । येषाम् अध्ययनं कृतं तेषाम् आदिवासिजनाङ्गानाम् आवली एवम् अस्ति –

१. इरुळजनाङ्गः २. एरवजनाङ्गः ३. करे-ओक्कलजनाङ्गः ४. काडुकुरुबजनाङ्गः ५. काडुगोल्लजनाङ्गः ६. किन्नरिजोगिजनाङ्गः ७. कुडियजनाङ्गः ८. कुडुबिजनाङ्गः ९. कुरुमामजनाङ्गः १०. कोरगजनाङ्गः ११. कोरमजनाङ्गः १२. कोलेबसवजनाङ्गः

१३. गामोक्कलुजनाङ्गः १४. गोण्डजनाङ्गः १५. गौडालुजनाङ्गः १६. गौळिगजनाङ्गः १७. जेनुकुरुबजनाङ्गः १८. टोक्रिकोळिजनाङ्गः १९. दुरुग-मुरगिजनाङ्गः २०. दोम्बजनाङ्गः २१. पणियजनाङ्गः २२. बुडबुडिकेजनाङ्गः २३. मन्सजनाङ्गः २४. मुक्रिजनाङ्गः

२५. मेदजनाङ्गः २६. म्यासबेडजनाङ्गः २७. राजगोण्डजनाङ्गः २८. लम्बाणिजनाङ्गः २९. सिद्दिजनाङ्गः ३०. सुडुगाडुसिद्धजनाङ्गः ३१. सोलिगजनाङ्गः ३२. हक्किपिक्किजनाङ्गः ३३. हगलुवेषजनाङ्गः ३४. हसलजनाङ्गः ३५. हालक्कि-ओक्कलिगजनाङ्गः